Gánh hàng rong: Gợi nhớ Hà thành một thuở xa xưa

Triển lãm Gánh hàng rong do Viện Pháp tại Việt Nam và Viện Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) phối hợp thực hiện. Triển lãm khai sẽ mạc vào lúc 17 giờ 30 ngày 23.9 kéo dài đến hết ngày 5.11.2022 tại Idecaf (31 Thái Văn Lung, Q.1, TP.HCM). 

Triển lãm sẽ mang đến cho người xem một tập hợp các phác thảo, tranh vẽ và màu nước do 15 sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương và thầy giáo của họ - ông Ferdinand de Fénis thực hiện trong khoảng từ năm 1925 đến 1929. 

Các tác phẩm được giới thiệu tại triển lãm là những tư liệu quý giá, phản ánh cuộc sống thường nhật của người Hà Nội trước năm 1930. Không gian trưng bày Gánh hàng rong hứa hẹn sẽ đưa người xem trở về một vùng trời ký ức, đánh thức những hương vị thuở xưa của Hà thành thông qua sự kết hợp tinh tế giữa âm thanh và hình ảnh.

Các nghệ sĩ khắc họa một cách tinh tế thế giới bé nhỏ của những gánh hàng rong – một phương tiện mưu sinh của những người lao động ở Hà Nội thuở ấy. Trên vai đôi quang gánh cùng với rau quả, bánh kẹo, đồ ăn vặt họ rảo bước đi qua những con phố thủ đô từ bình minh cho đến tận hơn nửa đêm.

Khung cảnh cuộc sống thường nhật của người Hà Nội hiện ra qua các sắp đặt, hộp đèn hay những bức tranh được trình chiếu. Âm thanh từ những tiếng rao nhịp nhàng của những người bán hàng dạo cũng sẽ góp phần đánh thức ký ức đã bị khuất lấp bởi thời gian. Sự kết hợp tinh tế giữa ảnh chụp, hiệu ứng âm thanh và các bức ký họa dường như phản phất mùi hương luyến nhớ, hoài niệm...

Tại triển lãm, người tham dự cũng sẽ có dịp khám phá thêm những tác phẩm nhiếp ảnh cùng thời kỳ thuộc bộ sưu tập của Viện Viễn Đông Bác Cổ và đắm chìm trong không gian đầy hoài niệm của những con đường Hà Nội xưa qua phần âm thanh phố xá ngày xưa do nhà nghiên cứu Đàm Quang Minh và các nghệ sĩ Đông Kinh cổ nhạc thực hiện.

Những gánh hàng rong ngày ngày chủ yếu đến từ các làng phụ cận Hà Nội (ngày nay đã sát nhập vào thủ đô) mà trước kia là vùng nông nghiệp từng góp phần cung cấp lương thực, thực phẩm cho hàng trăm ngàn người dân nội ô. Bên cạnh những người bán hàng rong, còn có những người chuyên thu mua, trao đổi các đồ vật đã qua sử dụng hay phế liệu các loại.

Ngày nay, các phương thức di chuyển và các mặt hàng của những người bán hàng rong đã thay đổi. Xe đạp dần thay thế phương thức đi bộ bán hàng và đòn gánh. Kỹ thuật rao đã được hiện đại hóa để thích ứng với môi trường đô thị vô cùng náo nhiệt. Người bán hàng giờ đây sử dụng loa kết nối với máy ghi âm chạy bằng bình ắc quy nhỏ (tất cả được cố định trên khung xe đạp) để phát ra những tiếng rao đã được ghi âm sẵn chào mời khách mua hàng. Những đôi quang gánh dần biến mất trên hè phố, những hình ảnh và âm thanh từng một thời là hồn cốt của Hà thành giờ chỉ còn là quá khứ.

Tiểu Vũ