Mỹ muốn thúc đẩy tự do internet cho người Iran, Elon Musk sẽ kích hoạt Starlink

Hôm 23.9, Bộ Tài chính Mỹ đã ban hành hướng dẫn mở rộng các dịch vụ internet có sẵn cho người dân Iran bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ với nước này. Sự việc diễn ra trong bối cảnh các cuộc biểu tình nổ ra ở Iran sau cái chết của cô gái 22 tuổi bị cảnh sát giam giữ.

Các phóng viên báo cáo tóm tắt của quan chức Bộ Tài chính Mỹ cho biết: "Sự hiểu biết về Starlink là những gì họ cung cấp sẽ là cấp thương mại và đó sẽ là phần cứng không được đề cập trong giấy phép chung. Vì vậy đó sẽ là thứ mà họ cần phải ghi vào kho bạc".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ sau đó cho biết giấy phép cập nhật đó tự được thực hiện và "bất kỳ ai đáp ứng các tiêu chí nêu trong giấy phép chung này đều có thể tiếp tục các hoạt động mà không cần yêu cầu thêm quyền".

Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX, không thể đưa ra bình luận hoặc giải thích rõ ràng về việc Starlink được phép hoạt động tại Iran.

Trước đó, người dân Iran phẫn nộ vì việc cô Mahsa Amini (22 tuổi) qua đời tại bệnh viện, vài ngày sau khi bị “cảnh sát đạo đức” bắt giữ vì vi phạm quy định về khăn trùm đầu.

Mahsa Amini cùng gia đình tới thủ đô Tehran để thăm họ hàng thì bị bắt vì không tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về trang phục phụ nữ. Các nhân chứng nói rằng Mahsa Amini đã bị đánh trong xe cảnh sát. Tuy nhiên, cảnh sát phủ nhận cáo buộc này và cho biết Mahsa Amini mắc bệnh khi ở cùng những phụ nữ bị giam giữ khác tại đồn cảnh sát.

Theo tổ chức nhân quyền Hrana, trong thời gian bị bắt, cảnh sát nói với gia đình Mahsa Amini rằng cô sẽ được thả sau “buổi học tập cải tạo”. Sau đó, họ nói cô bị đau tim. Tuy nhiên, gia đình Mahsa Amini phản đối và cho biết cô rất khỏe mạnh và không gặp bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.

Gia đình Mahsa Amini nhận thông báo cô được đưa tới bệnh viện vài giờ sau khi bị bắt. Cô phải nằm trong phòng chăm sóc đặc biệt tại bệnh viện Kasra. Nhân viên bệnh viện sau đó báo với gia đình rằng cô bị chết não.

Những bức ảnh chụp Mahsa Amini nằm trên giường bệnh đã lan truyền trên mạng xã hội Iran. Cái chết của cô đã thu hút sự chú ý của nhiều người nổi tiếng và chính trị gia nước này.

Mahmoud Sadeghi, chính trị gia theo chủ nghĩa cải cách và cựu nghị sĩ, đã kêu gọi lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei lên tiếng về vụ việc.

Các bài đăng trên mạng xã hội cho thấy những người biểu tình hô vang, trong khi các tài xế bấm còi xe tại quảng trường Tehran gần bệnh viện trước đám đông cảnh sát.

Truyền thông nhà nước đưa tin Bộ Nội vụ và công tố viên đã điều tra vụ việc.

Sự việc này diễn ra sau vài tuần Tổng thống Iran - Ebrahim Raisi kêu gọi thực thi nghiêm ngặt hơn nữa quy định bắt buộc về trang phục. Theo luật áp dụng từ năm 1979, phụ nữ “có nghĩa vụ” phải che tóc, mặc quần áo dài và rộng. Những người vi phạm phải đối mặt quở trách công khai, phạt tiền hoặc bị bắt giữ.

Sau chuyện trên, một số người trên Twitter đã đề nghị Elon Musk cung cấp các trạm internet vệ tinh ở Iran. Hôm 19.9, Elon Musk cho biết Starlink sẽ yêu cầu miễn trừ các lệnh trừng phạt với Iran để cung cấp dịch vụ vệ tinh băng thông rộng của công ty tại quốc gia này.

Quyền truy cập mạng xã hội và một số nội dung bị hạn chế chặt chẽ ở Iran. Nhóm giám sát internet NetBlocks đã báo cáo sự gián đoạn "gần như hoàn toàn" với kết nối internet ở thủ đô Tehran hôm 19.9, liên kết nó với các cuộc biểu tình.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm rằng nếu SpaceX xác định rằng một số hoạt động nhắm vào người Iran cần một giấy phép cụ thể thì "Văn phòng Kiểm soát tài sản nước ngoài (OFAC) sẽ hoan nghênh và ưu tiên cho nó".

"Đồng thời, nếu SpaceX xác định rằng hoạt động của mình đã được ủy quyền và có bất kỳ câu hỏi nào, OFAC cũng hoan nghênh sự tham gia đó", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

OFAC là một bộ phận của Bộ Tài chính Mỹ, thực thi các biện pháp trừng phạt kinh tế và thương mại với các quốc gia cùng các nhóm cá nhân liên quan đến khủng bố, ma túy và các hoạt động gây tranh cãi khác.

OFAC thi hành các biện pháp trừng phạt dựa trên chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia Mỹ. Theo OFAC, những chính sách này nhắm vào các quốc gia nước ngoài, những kẻ khủng bố và buôn bán ma túy gây ra mối đe dọa với an ninh quốc gia hoặc nền kinh tế quốc gia. Điều này bao gồm các thực thể phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Các hành động của cơ quan được ủy quyền bởi pháp luật.

OFAC cũng có thể hành động dưới quyền hạn khẩn cấp quốc gia được cấp cho Tổng thống Mỹ để thực hiện những hành động như đóng băng tài sản thuộc thẩm quyền của Mỹ.

OFAC thực hiện nhiều lệnh trừng phạt dựa trên các nhiệm vụ của Liên Hợp Quốc. Các nhiệm vụ này thường được thực hiện cùng sự hợp tác với các quốc gia đồng minh. Việc sử dụng các biện pháp trừng phạt và chính sách thương mại là cách để cộng đồng quốc tế thuyết phục quốc gia hoặc nhóm bị trừng phạt sửa đổi hành vi sai trái.

Các chính sách khiến cho thực thể bị xử phạt tiếp tục điều chỉnh các hoạt động hiện tại của họ thông qua xử phạt kinh tế. Điều này được thực hiện như cách để gây áp lực cho một quốc gia phải tuân thủ luật pháp hoặc quy định nhất định, hoặc ngừng các hoạt động gây tranh cãi lại.

Ví dụ nếu một nhóm khủng bố tài trợ cho các hoạt động của chúng thông qua một mặt hàng được bán trên thị trường quốc tế, các lệnh trừng phạt có thể được đưa ra để cắt nguồn doanh thu này. Những nỗ lực của OFAC trong lĩnh vực này có thể làm giảm khả năng của nhóm người này trong việc hỗ trợ đào tạo tân binh và mua lại vũ khí.

Nếu một quốc gia hiếu chiến xâm chiếm hoặc hỗ trợ một cuộc nổi loạn bạo lực ở một quốc gia láng giềng, hoạt động thương mại và các tài sản khác của quốc gia đó có thể bị đóng băng. OFAC sẽ chịu trách nhiệm thi hành các biện pháp trừng phạt này, điều này có thể buộc quốc gia hiếu chiến phải dừng các hành động của mình hoặc ít nhất là đồng ý đàm phán để có thể chấm dứt xung đột.

Các chương trình do OFAC quản lý bao gồm các lệnh trừng phạt liên quan đến Iran, Triều Tiên, Cuba, Syria và Ukraine - Nga. Cơ quan này đã có hành động chống lại các cá nhân như buôn bán ma túy, bằng cách chặn tất cả tài sản thuộc sở hữu của những tên tội phạm đó.

Sơn Vân