Nga cho thấy điều gì qua tỷ lệ người dân 4 tỉnh Ukraine chọn "sáp nhập Nga" cao vọt?

Bộ Ngoại giao Nga vừa cho biết một số thống kê quanh các cuộc trưng cầu dân ý đã được tổ chức tại Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk, các tỉnh Kherson và Zaporozhye vào 23-27.9 về việc gia nhập các khu vực này vào thành phần Liên bang Nga. 

Trước hết là về tỷ lệ cử tri đi bầu mà Nga thông báo là: Donetsk - 97,5%; Luhansk - 92,6%; ở vùng Zaporozhye - 85,4% và ở vùng Kherson - 76,9%. Sở dĩ có khác biệt giữa các vùng là do liên quan đến tỷ lệ diện tích và dân cư mà Nga kiểm soát. Chẳng hạn, Phần lớn khu vực Zaporozhye đã bị quân đội Nga chiếm giữ ngay từ đầu trong chiến dịch quân sự đặc biệt hồi cuối tháng hai. Tuy nhiên, thủ phủ của khu vực, thành phố Zaporozhye, vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine. Melitopol đóng vai trò là thủ phủ trên thực tế của phần do Nga kiểm soát.

Nhưng dù thế nào thì cử tri tỷ lệ bỏ phiếu như vậy cũng rất cao, nhất là trong hoàn cảnh chiến tranh. Phía Nga cho biết chính quyền các khu vực trên tùy tình hình mà tiến hành bỏ phiếu tập trung hay mang thùng phiếu đến từng nhà cho cử tri để lấy ý kiến nhằm đảm bảo an ninh. Ngược lại phương Tây cho rằng người dân phải bỏ phiếu trong áp lực nên không đảm bảo khách quan.

Và gạt ra những lời qua lại thì con số này phần nào cho thấy tỷ lệ lãnh thổ mà Nga kiểm soát an toàn tại các khu vực. Nơi nào mà Nga đảm bảo an toàn với độ phủ diện tích càng cao thì tỷ lệ cử tri sẽ thể hiện cao hơn khu vực kia.

Thứ quan trọng khác phải đề cập là tỷ lệ phiếu đồng ý sáp nhập mà Nga thông báo. Theo phía Nga, phần lớn những người đã bỏ phiếu 99,23% ở Donetsk; 98,42% ở Luhansk; 93,11% ở vùng Zaporozhye và 87,05% ở vùng Kherson - đã ủng hộ ý tưởng thống nhất các vùng này với Nga.

Có thể thấy tỷ lệ phiếu thuận như vậy là rất cao nếu biết rằng ngay cả tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Nga Vladimir Putin ở trong nước cũng chỉ khoảng 70-80% mà thôi.

Ukraine và phương Tây nói cuộc bỏ phiếu này là giả mạo nên họ coi con số phiếu bầu cũng giả mạo. Còn Bộ Ngoại giao Nga cho biết: “Các quan sát viên quốc tế tổng cộng 133 người từ Ý, Đức, Venezuela, Latvia và các nước khác (Ukraine nói có 8 nước cử quan sát viên đến gồm Belarus, Syria, Ai Cập, Brazil, Venezuela, Uruguay, Nam Phi và Togo) đã theo dõi quá trình trưng cầu dân ý, cũng công nhận kết quả của chúng là hợp pháp”. Nga còn "cảm ơn các chuyên gia nước ngoài, các blogger, nhà báo, đại diện các tổ chức xã hội về lòng dũng cảm, sự trung thực và khách quan của họ".

Việc hai bên tranh cãi sẽ không thể có hồi kết nhưng chúng ta có thể bình tâm nhìn ra một số thứ bên trong đó.

Tại sao lại là tỷ lệ 99,23% ở Donetsk; 98,42% ở Luhansk; 93,11% ở vùng Zaporozhye và 87,05% ở vùng Kherson. Nên nhớ thống kê năm 2001 cho thấy người dân coi tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ ở Donetsk cao nhất nước cũng chỉ 75%, Luhansk là 69%, Zaporozhye chưa quá 1 nửa là 48% còn Kherson thậm chí chưa tới 1 phần tư là 24,9%.

Trong cuộc khảo sát năm 2005 về việc có chọn Nga là ngôn ngữ hành chính thứ 2 hay không, tỷ lệ đồng ý ở Donetsk là 82%, Luhansk là 84% trong khi Zaporozhye chỉ là 58% còn Kherson thậm chí không quá bán là 46%, tức là tại Kherson thì tinh thần bài Nga khá cao.

Vậy nhưng đến cuộc bỏ phiếu vừa qua thì tất cả 4 khu vực đều có tỷ lệ chọn sáp nhập Nga rất cao. Điều này phần nào cho thấy trong cuộc chiến kéo dài 7 tháng vừa qua, có khá nhiều người có xu hướng không thân Nga đã di tản khi quân đội Nga xuất hiện và những người có xu hướng thân Nga chọn ở lại cao hơn.

Từ đầu cuộc chiến, thống kê sơ bộ cho thấy đã có hơn 10 triệu người Ukraine phải dời bỏ nhà cửa. Khoảng 4,5 triệu người tị nạn ở các nước láng giềng trong khi 6,5 triệu người di tản trong nước. Có lẽ không ít người Ukraine có xu hướng không thân Nga ở 4 khu vực kể trên đã chọn di chuyển sang phía tây.

Dù thế nào thì việc dịch chuyển dân cư như vậy cũng đã tạo ra tỷ lệ thân Nga cao hơn trong khu vực 4 tỉnh, đặc biệt là Kherson và Zaporozhye cũng giúp phe thân Nga dễ quản lý dân cư hơn. Đồng thời điều đó cũng khiến Ukraine lo lắng cho các khu vực Kharkiv và Odessa vì nơi đây có tỷ lệ người nói tiếng Nga như tiếng mẹ đẻ cao hơn hẳn Kherson.

Tá Nhu