Cảnh báo từ bão Noru

Cư dân đảo Polillo đã quen với hiện tượng thời tiết cực đoan. Hòn đảo nằm ở phía đông bắc Philippines – rìa Thái Bình Dương nơi các cơn bão trở nên mạnh hơn.

Tuy vậy họ vẫn thấy choáng váng trước sức mạnh của bão Noru. Cơn bão chỉ mất 6 tiếng để trở thành siêu bão trước khi đổ bộ Polillo.

“Chúng tôi quá quen với bão vì chúng tôi sống ở ngay nơi bão thường đổ bộ. Nhưng mọi thứ rất khó đoán. Noru đến rất nhanh”, cư dân Armiel Azas Azul cho biết.

Philippines mỗi năm ghi nhận trung bình 20 cơn bão. Tuy không gây ra thiệt hại lớn về người lẫn tài sản như các cơn bão khác trong năm qua, Noru lại đáng quan tâm vì mạnh lên rất nhanh.

Giới chuyên gia nhận định bão mạnh lên nhanh chóng sẽ trở nên phổ biến hơn khi biến đổi khí hậu thúc đẩy hàng loạt hiện tượng thời tiết cực đoan. Công tác dự báo cơn bão nào sẽ mạnh lên và chúng di chuyển ra sao cũng trở nên khó khăn hơn.

Giống như bão Noru, bão Ian từ cấp 1 mạnh lên cấp 4 ngay trước lúc đổ bộ bờ biển tây nam bang Florida (Mỹ) hôm 28.9.

Bão mạnh lên nhanh chóng tạo ra thách thức lớn cho người dân, chính quyền và lực lượng cứu hộ nhiều nơi, trong đó Philippines – quốc gia không có lựa chọn nào khác ngoài chuẩn bị cho tình huống xấu nhất.

Sự bất thường của bão Noru

Khi nhận cảnh báo bão Noru đang đến Philippines vào cuối tuần trước, Azul bắt đầu công việc chuẩn bị thông thường là lắp đặt máy phát điện và cố định vật dụng lỏng lẻo.

Thời điểm đó bão được dự báo chỉ mạnh cấp 1 lúc đổ bộ, tuy nhiên Noru lúc đến gần lại mạnh lên thành siêu bão – tương đương bão cấp 5, đem theo gió cực lớn gây sóng cao và tàn phá bờ biển.

Người dân địa phương trú ẩn trong khu nghỉ mát của Azul may mắn vẫn thu được tín hiệu truyền hình. Nhân viên khu nghỉ mát chuyển đồ đạc bên ngoài vào trong cũng như hạ mái vòm.

Azul cho biết: “Những nơi khác trên đảo mất kết nối internet, chỉ có thể dựa vào tín hiệu vô tuyến để nhận thông báo kịp thời”.

Gió lớn làm hư hại lều nghỉ mát dọc bãi biển cùng hàng loạt lồng đánh cá. Những cây dừa được trồng trên khắp đảo cách đây khoảng 10 năm sau khi bão Ketsana quét qua đã bắt đầu có trái, nhưng giờ đây đã bị xóa sổ hoàn toàn.

Trên đảo Luzon, Noru tàn phá tỉnh Nueva Ecija – “vựa lúa” của Philippines. Ruộng của nông dân Ruel Ladrido không bị ngập nhưng gió lớn làm hỏng lúa.

“Gần chỗ tôi không mưa to, nhưng gió làm bật gốc lúa trên một số cánh đồng. Thu hoạch vụ mùa này chắc chắn bị ảnh hưởng. Tôi chưa xác định mức độ thiệt hại, giờ chúng tôi phải trồng lại”, nông dân Ladrido nói với đài CNN.

Theo Cơ quan Quản lý - Giảm thiểu rủi ro thiên tai quốc gia Philippines, ngành nông nghiệp ước tính bị thiệt hại khoảng 51 triệu USD. Bão Noru ảnh hưởng đến 104.500 nông dân và ngư dân, làm hư hại hơn 166.300 hecta đất trồng trọt.

Khó dự báo hơn

Một nghiên cứu năm 2018 của đại học Calgary (Canada) chỉ ra rằng trong bối cảnh mực nước biển dâng cao cùng đại dương ấm lên, các cơn bão sẽ mạnh hơn. Bão mạnh hơn mang nhiều hơi ẩm hơn và di chuyển hoàn toàn khác.

Viện Đổi mới khí tượng Thẩm Quyến hợp tác đại học Trung văn Hồng Kông tiến hành nghiên cứu phát hiện bão ở Đông Á lẫn Đông Nam Á ngày nay kéo dài hơn từ 2 - 9 tiếng và di chuyển trên đất liền xa hơn trung bình 100 km so với 4 thập kỷ trước. Đến cuối thế kỷ này bão có thể có sức tàn phá gấp đôi.

Do đó, công tác dự báo bão di chuyển ra sao, cơn bão nào sẽ mạnh lên nhanh chóng trở nên khó khăn gấp bội.

Theo giáo sư Gerry Bagtasa thuộc Viện Khoa học môi trường - Khí tượng đại học Philippines, hiện tượng nêu trên không lạ lẫm gì với nước này vì 28% số lốc xoáy nhiệt đới đổ bộ quốc gia Đông Nam Á từ năm 1951 đến nay đều trải qua quá trình mạnh lên nhanh chóng.

Ông cho biết hơi ẩm cao, bề mặt đại dương ấm lên, sức cắt gió thấp quyết định mức độ mạnh lên nhanh chóng. Bão Noru trước khi đổ bộ chỉ ở mức trung bình, sức cắt gió không quá thấp.

Giáo sư Bagtasa nhận định sở dĩ đội ngũ dự báo khó đoán được quá trình bão ở Thái Bình Dương mạnh lên là vì không có đủ dữ liệu báo hiệu hiện tượng thời tiết xấu đi dù cho việc giám sát bằng vệ tinh đã cải thiện.

“Gần đây có quá nhiều sự kiện chưa từng có xảy ra. Đội ngũ dự báo thường dựa vào kinh nghiệm quá khứ, nên loạt sự kiện mới lật đổ dự báo”, theo giáo sư Bagtasa.