Phản ứng miễn dịch có thể là nguyên nhân gây mê sảng và sương mù não ở bệnh nhân COVID-19
Thông tin Y học - Ngày đăng : 10:32, 05/10/2022
Các nhà khoa học tại Đại học King's College London (Anh) phát hiện ra rằng phản ứng miễn dịch đối với vi rút làm tăng tỷ lệ chết của các tế bào thần kinh và có tác động lớn đến sự tái tạo ở vùng hải mã (hippocampus) - một cấu trúc quan trọng của não bộ, có tác dụng cải thiện khả năng ghi nhớ.
Các phát hiện mới chỉ là sơ bộ nhưng cho thấy COVID-19 có thể gây ra các vấn đề thần kinh ở bệnh nhân mà không cần vi rút lây nhiễm vào não. Quá trình này được cho là cơ sở tạo mê sảng ở bệnh nhân COVID-19, nhưng cũng có thể góp phần gây ra chứng sương mù não và các vấn đề khác mà những người mắc chứng COVID-19 kéo dài gặp phải.
Carmine Pariante, Giáo sư tâm thần học sinh học Đại học KCL và cũng là tác giả của nghiên cứu cho biết: "Những triệu chứng thần kinh này rất đáng lo ngại đối với bệnh nhân và gia đình của họ. Tôi hy vọng rằng nghiên cứu này có thể giúp xác định phương pháp điều trị nào phù hợp nhất để giảm bớt hoặc ngăn ngừa những triệu chứng này".
Các nhà nghiên cứu đã phân tích mẫu máu của 36 bệnh nhân COVID-19 được nhận vào Quỹ Guy's NHS Foundation Trust ở Anh trong đợt bùng phát dịch đầu tiên. Họ phát hiện ra rằng mức độ của một loại protein gọi là IL-6, cao hơn 15 lần so với bình thường ở những người bị nhiễm bệnh.
IL-6 có nguồn gốc từ một số tổ chức: do các tế bào T và đại thực bài sản xuất để kích thích phản ứng miễn dịch. Chúng có chức năng như một tiền viêm (các phản ứng giai đoạn cấp tính) và chống viêm cytokine, đóng một vai trò trong chống nhiễm trùng.
Nhưng sự gia tăng IL-6 thậm chí còn mạnh mẽ hơn được tìm thấy ở những bệnh nhân COVID-19 mắc chứng mê sảng. Ở những bệnh nhân này, IL-6 cao hơn 6 lần so với những bệnh nhân COVID-19 khác. Gần 1/3 số bệnh nhân COVID-19 nhập viện đã trải qua tình trạng mê sảng, tình trạng này tăng lên 2/3 trong những trường hợp nặng.
Sau đó, các nhà khoa học đã nghiên cứu mức độ cao của IL-6 có thể ảnh hưởng như thế nào đến các tế bào thần kinh ở vùng hải mã bằng cách cho các tế bào thần kinh được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm tiếp xúc với máu của bệnh nhân. Họ phát hiện ra rằng máu từ những bệnh nhân mắc chứng mê sảng làm tăng tỷ lệ chết của các tế bào thần kinh và làm giảm tỷ lệ sản sinh tế bào não mới. Điều này đã gây ra mê sảng.
Các tác động có hại được bắt nguồn từ một chuỗi các sự kiện trong đó IL-6 kích hoạt giải phóng 2 protein miễn dịch là IL-12 và IL-13. Tiến sĩ Alessandra Borsini, tác giả đầu tiên của nghiên cứu, cho biết tác động của protein đối với việc tạo ra các tế bào não mới là rất quan trọng.
Tuy nhiên, các nhà khoa học báo cáo trên tạp chí Molecular Psychiatry rằng việc ngăn chặn các protein đã bảo vệ các tế bào não khỏi bị hư hại . Nghiên cứu cho thấy các loại thuốc được gọi là chất ức chế Janus kinase, vốn đã được sử dụng để làm dịu các phản ứng miễn dịch nguy hiểm với COVID-19, có thể chống lại cơn mê sảng và hậu quả của nó.
Người lớn tuổi đặc biệt dễ bị mê sảng sau một loạt các ca nhiễm trùng và phẫu thuật. Trạng thái nhầm lẫn dẫn đến nguy cơ sa sút trí tuệ tăng lên đáng kể.
Borsini cho biết: "Chúng tôi tin rằng những protein này là nguyên nhân gây ra các triệu chứng mê sảng ở bệnh nhân COVID-19 cấp tính và những bệnh nhân mắc COVID-19 kéo dài gặp phải các triệu chứng về thần kinh. Việc đo lường mức độ của các protein miễn dịch ở bệnh nhân có thể giúp cá nhân hóa quá trình điều trị của họ".
Tiến sĩ Thomas Jackson, một bác sĩ lão khoa nghiên cứu về chứng mê sảng và viêm nhiễm tại Đại học Birmingham (Anh), cho biết: "Những gì họ có thể chứng minh là sự gia tăng viêm nhiễm có ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào não mà chúng tôi biết có liên quan đến chứng mê sảng và các vấn đề về trí nhớ. Việc giảm cơ chế sửa chữa và tái tạo có thể giải thích lý do tại sao những người mắc chứng mê sảng có thể gặp các vấn đề về nhận thức cao hơn".
Ông cho biết phản ứng miễn dịch tương tự có thể góp phần gây ra chứng "sương mù não" tồn tại trong nhiều tháng sau ở những bệnh nhân COVID-19 sau khi khỏi bệnh. Song ông cũng xác nhận sẽ cần đến các nghiên cứu sâu hơn, chẳng hạn như nghiên cứu COVID-CNS hiện đang nghiên cứu 800 bệnh nhân ở Anh bị biến chứng thần kinh hoặc tâm thần kinh do COVID-19.