Việt Nam nằm trong những nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất

Việt Nam trong nhóm quốc gia có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất

Tại hội thảo "Tổng kết nghiên cứu V-RESIST về phòng chống sự hình thành và lan truyền các bệnh gây ra bởi vi khuẩn kháng thuốc ở Việt Nam" hôm 1.11, Bộ Y tế đã cho biết Việt Nam hiện đứng thứ 11 trên toàn cầu về tiêu thụ thuốc kháng sinh, 71% sử dụng cho vật nuôi, 28% cho người. Trong đó, 1/3 số thuốc kháng sinh sử dụng ở Việt Nam được cho là không phù hợp. Điều này có thể dẫn đến tỷ lệ kháng thuốc cao ở nhiều tác nhân gây bệnh, gồm lao, phế cầu, vi khuẩn gram âm, sốt rét.

Theo các chuyên gia y tế cho biết hiện nay phần lớn thuốc kháng sinh ở nước ta được bán không có đơn của bác sĩ, trong khi nhiều người bán không đủ trình độ và kinh nghiệm nhưng vẫn tự ý kê và bán thuốc này. Nhiều trường hợp cảm lạnh thông thường tự mua kháng sinh về sử dụng khiến chính cơ thể đã có những phản ứng với thuốc kháng sinh khi không may nhiễm một căn bệnh nào đó. 

Bộ Y tế cho biết bộ đã ban hành đề án tăng cường và kiểm soát kê đơn, liên thông các nhà thuốc, đưa ra hướng dẫn nhằm quản lý sử dụng kháng sinh ở các cơ sở y tế. Tuy nhiên điều này vẫn chưa được khắc phục một cách triệt để, thậm chí nhiều người bệnh còn không để ý tới cảnh báo này. Việc lạm dụng thuốc kháng sinh đang là điều đáng báo động ở nước ta. Người bệnh khi bị kháng kháng sinh, thuốc sẽ không có khả năng tiêu diệt, loại bỏ các tác nhân gây bệnh. Nguyên nhân là mầm bệnh, vi khuẩn có thể tự chống lại hoạt động của thuốc kháng sinh. Đây là vấn đề hết sức nghiêm trọng, chúng đe dọa trực tiếp tới sức khỏe và khả năng điều trị bệnh. Nếu không may rơi vào tình trạng kháng thuốc, việc chữa trị bệnh sẽ gặp rất nhiều khó khăn và tốn thời gian hơn so với bình thường.

"Đa phần bệnh nhân rơi vào tình trạng kháng kháng sinh là do chưa hiểu biết đầy đủ, sử dụng thuốc không đúng cách. Ngày nay, nhiều người tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ, ngay cả những triệu chứng đơn giản họ cũng lạm dụng thuốc. Thậm chí nhiều trẻ em bị chính phụ huynh "đoán" con bị bệnh và tự mua thuốc về cho con uống. Phụ huynh thấy con ho, sốt, hoặc viêm họng liền tự ý ra hiệu thuốc mua kháng sinh về dùng cho con. Việc lạm dụng kháng sinh này đang làm hại chính những đứa trẻ. Ngoài nguy cơ về những trường hợp bệnh nhi nhiễm siêu vi khuẩn đa kháng thuốc, mà còn khiến hệ vi khuẩn đường ruột của bé mất cân bằng, nhiều lần như vậy khiến bộ máy tiêu hóa của trẻ suy yếu, ăn kém và trẻ sẽ trở nên còi cọc, yếu ớt…" - bác sĩ Nguyễn Hữu Hùng (Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội) chia sẻ.

Vấn đề dùng kháng sinh bừa bãi tại Việt Nam rất đáng báo động, người dân cần được trang bị kiến thức cơ bản trước khi quyết định dùng thuốc. Do kháng kháng sinh, nên ngày càng có nhiều các bệnh nhiễm trùng thông thường như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh lao và các bệnh do thực phẩm gây nên càng trở nên khó điều trị hơn và đôi khi không thể điều trị được dẫn đến tình trạng tử vong do tình trạng đa kháng.

Kháng kháng sinh là mối đe dọa sức khỏe cộng động trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân. Theo báo cáo của WHO, Việt Nam là một trong những quốc gia ngày càng gia tăng các bệnh lý của kháng kháng sinh, do việc sử dụng kháng sinh không hợp lý tại các cấp của hệ thống chăm sóc sức khỏe, trong nuôi trồng thủy sản, trong chăn nuôi và trong cộng đồng...

Làm sao hạn chế vi khuẩn kháng thuốc?

Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo thuốc kháng sinh nếu chỉ định đúng trong trường hợp có nhiễm vi khuẩn, thì cần dùng đúng liều đủ ngày. Và mỗi loại vi khuẩn cần dùng kháng sinh khác nhau để tiêu diệt hoặc kìm hãm chúng phát triển. Mỗi lứa tuổi lại phải dùng hàm lượng khác nhau; mỗi loại bệnh cần thời gian sử dụng thuốc kháng sinh khác nhau.

Sự kháng thuốc kháng sinh xét về bản chất là do việc sử dụng kháng sinh không đúng gây ra. Sự kháng thuốc được xảy ra dần dần và vi khuẩn trong cơ thể con người đã đột biến khi người bệnh sử dụng quá nhiều thuốc kháng sinh, gây ra nhờn thuốc. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách đã làm cho các vi rút đột biến xảy ra nhiều hơn, mạnh hơn.

Theo PGS-TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai, để tránh tình trạng kháng kháng sinh, phải tuyệt đối uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không được lạm dụng thuốc kháng sinh. Khi sử dụng kháng sinh, tốt nhất là điều trị bệnh theo kết quả của kháng sinh đồ. Nếu được kê đơn thuốc có kháng sinh thì cần dùng hết đơn thuốc dù người bệnh "trông có vẻ hết bệnh". Việc tự ý dừng thuốc sớm sẽ khiến vi khuẩn chưa được tiêu diệt hết sẽ bùng phát lại làm cho bệnh tái nhiễm, lâu khỏi hơn.
"Người bệnh cũng không nên dùng thuốc kê cho trẻ con mà người lớn uống, cũng không sử dụng lại đơn thuốc đã kê trước đó cho người bệnh nếu người bệnh có những triệu chứng giống với bệnh tình trước đó. Sự phát triển các vi khuẩn kháng thuốc ngày càng mạnh làm cho việc phòng kháng kháng sinh lại ngày càng nghiêm trọng nếu chúng ta không biết sử dụng kháng sinh đúng cách".

Đưa ra thêm thông tin về những trường hợp kháng kháng sinh khi nhập viện khiến bác sĩ vất vả theo dõi và đưa ra phác đồ điều trị mới, GS-TS Nguyễn Gia Bình - Chủ tịch Hội Hồi sức cấp cứu và chống độc Việt Nam cho biết các bác sĩ đã gặp nhiều khó khăn khi điều trị cho bệnh nhân bị kháng thuốc kháng sinh. Việc phải lựa chọn thuốc kháng sinh mới, đổi liều, tăng liều lượng hoặc tạo ra phác đồ điều trị mới cũng sẽ gặp nhiều khó khăn về mặt kinh tế, ảnh hưởng tới ngũ tạng của bệnh nhân.

“Hậu quả của kháng kháng sinh chính là tính mạng của người bệnh, hoặc khiến bệnh nặng, thời gian điều trị kéo dài và chi phí cao gấp vài lần đến vài chục lần người không kháng kháng sinh. Bệnh nhân kháng kháng sinh thì nguy cơ đối mặt với các bệnh hiểm nghèo không có thuốc chữa cao hơn và nguy hiểm hơn cả bệnh ung thư. Hiện nay người ta cứ dùng thuốc kháng sinh vô tội vạ vì có thể dễ dàng mua thuốc kháng sinh ở khắp các hiệu thuốc. Loại thuốc kháng sinh dễ dàng mua tại các tiệm thuốc khá là rẻ, dễ mua" - bác sĩ Bình chia sẻ.

Thói quen tự ý mua và sử dụng thuốc của nhiều người dân và nhiều nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh ngày càng trầm trọng. Nhiều bệnh viện đang phải đối mặt với tốc độ lan rộng của các vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh. Gánh nặng do kháng thuốc ngày càng tăng, ảnh hưởng đến sức khoẻ người bệnh, cộng đồng và sự phát triển chung của xã hội. Khi thuốc kháng sinh bán dễ dàng ở khắp nơi thì người dân dễ dàng tự đi mua thuốc, thậm chí người bán thuốc có thể "kê đơn" cho người bệnh, điều này cực kỳ nguy hiểm, làm gia tăng nguy cơ kháng kháng sinh. Để triển khai công tác dược lâm sàng cũng như quản lý, sử dụng kháng sinh tại từng đơn vị cần có sự nỗ lực từ các lãnh đạo bệnh viện đến các khoa phòng, đặc biệt là đội ngũ dược sĩ và bác sĩ lâm sàng.

Dạ Thảo - Ảnh: Thành Chung