TP.HCM: Bệnh viện công gặp khó là hệ quả của tự chủ chưa bền vững

Theo đánh giá của Sở Y tế TP.HCM, sau 20 năm các bệnh viện chuyển đổi từ cơ chế ngân sách nhà nước đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động sang cơ chế tự chủ chi thường xuyên (từ thực hiện tự chủ theo Nghị định 10/2002 cho đến Nghị định 43/2006, và hiện nay chuẩn bị thực hiện theo Nghị định 60/2021) đã giúp cho ngân sách TP chi cho lĩnh vực y tế giảm mạnh. Nếu như vào năm 2016, ngân sách TP chi cho lĩnh vực y tế là 7% thì đến năm 2020 chỉ còn 2%. Một số bệnh viện phát triển tốt cả về chuyên môn kỹ thuật lẫn chất lượng phục vụ người bệnh.

Ngân sách TP chi cho lĩnh vực y tế giảm cũng là lúc hàng loạt bệnh viện gặp rất nhiều khó khăn, không có tiền để chi trả thu nhập tăng thêm cho nhân viên. Hệ quả là số nhân viên y tế nghỉ việc ngày càng nhiều.

Khó khăn của bệnh viện hiện nay là nguồn tiền để chi trả thu nhập tăng thêm cho nhân viên y tế, có nơi chi thu nhập tăng thêm còn rất thấp, thậm chí có nơi còn không có tiền để chi thu nhập tăng thêm. Theo Sở Y tế, mức thu nhập tăng thêm của các bệnh viện trung bình dao động từ 7 - 39 triệu đồng/tháng. Trong đó, các bệnh viện đa khoa thường có mức thu nhập tăng thêm bình quân thấp hơn các bệnh viện chuyên khoa.

Điều này là hệ quả của tự chủ bệnh viện chưa bền vững, đặc biệt là ở thời điểm hiện nay - một số bệnh viện không đứng vững được sau giai đoạn nỗ lực chống dịch COVID-19, số lượt khám chữa bệnh giảm sâu và nguồn thu giảm sút tương ứng.

Phân tích về những khó khăn hiện nay của các bệnh viện, Sở Y tế cho rằng có những khoảng cách giữa các bệnh viện công lập với nhau.

Cụ thể là khoảng cách về tỷ trọng nguồn thu từ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT). Nếu như các bệnh viện đa khoa có tỷ trọng nguồn thu từ khám chữa bệnh BHYT là chủ yếu (trên 70%), còn nguồn thu từ khám chữa bệnh theo yêu cầu chỉ chiếm tỷ trọng thấp (dưới 30%), thì các bệnh viện chuyên khoa có tỷ trọng ngược lại, ít lệ thuộc nhiều vào khám chữa bệnh BHYT (dưới 50%).

Tiếp đó là khoảng cách về quỹ phát triển sự nghiệp giữa các bệnh viện công lập với nhau. Bên cạnh một số bệnh viện chuyên khoa có số dư quỹ phát triển sự nghiệp (từ nguồn chênh lệch thu chi theo quy định) ngày càng lớn thì còn rất nhiều bệnh viện đa khoa gặp rất nhiều khó khăn trong việc trích lập quỹ này. Thậm chí có bệnh viện không có nguồn để trích lập nên rất khó khăn trong phát triển bệnh viện như: sửa chữa nâng cấp cơ sở hạ tầng, mua sắm, sửa chữa trang thiết bị, đào tạo nhân viên...

Bên cạnh đó là khoảng cách về tần suất nghỉ việc của nhân viên y tế giữa các bệnh viện công lập, trong đó bệnh viện đa khoa có tần suất nhân viên nghỉ việc cao gấp 2 lần so với các bệnh viện chuyên khoa (8% so với 4%, số liệu năm 2019). Khoảng cách về tần suất nhân viên y tế nghỉ việc là hệ quả của sự chênh lệch về thu nhập tăng thêm của nhân viên y tế giữa các bệnh viện công lập. Điều này dẫn đến các nhân viên y tế nghỉ việc ở bệnh viện công lập để chuyển đổi sang bệnh viện tư nhân hoặc chuyển đổi nghề.

Trong tình hình hiện nay, Sở Y tế cho rằng cần các giải pháp về cơ chế chính sách để rút ngắn các khoảng cách trên, tạo sự công bình về sự phát triển, công bình về thu nhập tăng thêm cho nhân viên y tế công lập giúp họ an tâm công tác và tiếp tục nỗ lực hết mình để thực hiện nhiệm vụ cao quý của người thầy thuốc đó là bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ cho người dân.

Sở Y tế mong muốn Nghị quyết 03/2018/NQ-HĐND được duy trì giúp ổn định thu nhập cho nhân viên y tế của các bệnh viện đang gặp khó khăn về chênh lệch thu chi. Tuy nhiên, về lâu dài rất cần sớm điều chỉnh giá viện phí theo hướng tính đúng, tính đủ giúp ổn định chênh lệch thu chi cho các bệnh viện.

Hồ Quang