Lạm phát lương thực năm 2023

Sản lượng lương thực chủ lực như gạo hay lúa mì khó lòng lấp đầy kho dự trữ đã cạn kiệt, ít nhất là trong nửa đầu năm 2023. Còn loạt cây trồng dùng sản xuất dầu ăn đang hứng chịu thời tiết bất lợi ở Mỹ Latinh và Đông Nam Á.

Giám đốc công ty môi giới nông nghiệp IKON Commodities Ole Houe nhận định: “Thế giới cần những vụ mùa kỷ lục để đáp ứng nhu cầu, năm 2023 chúng ta nhất định phải làm tốt hơn năm nay. Tuy nhiên điều này rất khó xảy ra nếu nhìn vào triển vọng sản xuất ngũ cốc và hạt có dầu trên toàn cầu”.

Giá lúa mì, ngô, dầu cọ hiện đều giảm nhưng giá trên thị trường bán lẻ vẫn cao. Tình trạng nguồn cung khan hiếm được dự báo sẽ tiếp tục hỗ trợ giá trong năm tới.

Tình hình năm 2022

Giá thực phẩm tăng lên mức kỷ lục trong năm nay đẩy hàng triệu người trên thế giới - đặc biệt người dân ở quốc gia nghèo - vào cảnh nghèo đói và thiếu dinh dưỡng. Chi phí nhập khẩu thực phẩm 2022 chuẩn bị chạm mốc kỷ lục gần 2.000 tỉ USD - buộc các quốc gia nghèo phải cắt giảm chi tiêu.

Vào tháng 3 khi cuộc chiến tại Ukraine làm giảm nguồn cung toàn cầu, hợp đồng lúa mì giao dịch tại Chicago giao dịch với giá cao nhất từ trước đến nay là 13,64 USD/giạ. Ngô, đậu tương và dầu cọ cũng từng tăng lên mức cao nhất 1 thập kỷ.

Lo ngại suy thoái kinh tế, loạt hạn chế chống dịch COVID-19 của Trung Quốc cùng thỏa thuận lập hàng lang xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen giữa Nga với Ukraine giúp kéo giá lúa mì về mức trước cuộc chiến, giá dầu cọ giảm 40%.

Tình hình năm 2023 không sáng sủa

Lũ lụt vài tuần gần đây gây thiệt hại lớn cho vụ mùa chuẩn bị thu hoạch tại Úc - quốc gia xuất khẩu lúa mì lớn thứ hai thế giới. Lúa mì tại Argentina hứng chịu hạn hán nghiêm trọng nên có thể mất đến 40% sản lượng. Diễn biến này sẽ làm giảm nguồn cung lúa mì toàn cầu ở nửa đầu năm 2023.

Trong khi đó, tình trạng thiếu mưa tại vùng Đại bình nguyên của Mỹ - nơi tỷ lệ gieo vụ đông ở mức thấp nhất kể từ năm 2012 - nhiều khả năng làm giảm nguồn cung ở nửa cuối năm.

Với gạo, giá dự kiến vẫn cao miễn là Ấn Độ tiếp tục giữ thuế xuất khẩu.

Theo một thương nhân Singapore: “Gạo có sẵn ở hầu hết quốc gia xuất khẩu khá ít, ngoại trừ Ấn Độ. Nhưng họ lại áp đặt thuế xuất khẩu để giảm lượng hàng bán ra. Nếu quốc gia xuất khẩu hay nhập khẩu hàng đầu nào gặp cú sốc thì giá có thể tăng”.

Triển vọng vụ thu hoạch ngô và đậu tương đầu năm 2023 tại Nam Mỹ sáng sủa hơn, mặc dù một số vùng của Brazil - quốc gia xuất khẩu đậu tương hàng đầu thế giới - bị khô hạn.

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo nguồn cung nội địa cây trồng chính như ngô, đậu tương, lúa mì sẽ được duy trì ổn định trong năm 2023. Nguồn cung ngô có thể giảm xuống mức thấp nhất trong 1 thập kỷ trước vụ thu hoạch năm tới, dự trữ đậu tương ở mức thấp nhất trong 7 năm, dự trữ lúa mì thấp nhất trong 15 năm.

Dầu cọ - loại dầu ăn được tiêu thụ nhiều nhất thế giới - bị ảnh hưởng bởi các cơn bão nhiệt đới ở Đông Nam Á, nơi chi phí cao khiến nông dân dùng ít phân bón hơn.

Giá ngũ cốc cao khuyến khích nông dân một số quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc, Brazil đẩy mạnh trồng trọt. Nhưng theo giám đốc Houe thì sản lượng vẫn sẽ giảm do thời tiết bất lợi cùng vài yếu tố khác.