Những tính toán của Tổng thống Zelensky khi chỉ mặc áo phông xanh mọi lúc, mọi nơi...

Chưa đầy một năm trong nhiệm kỳ tổng thống Ukraine, kỹ năng đàm phán của Volodomyr Zelensky đã được thử thách trong cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Đó là vào năm 2019. Và diễn viên hài thành công trên truyền hình đã trở thành tổng thống tới Paris để tham dự hội nghị thượng đỉnh nhằm đàm phán một thỏa thuận hòa bình với Putin. Bất chấp sự nghi ngờ của nhiều người, Zelensky đã cố gắng tránh xa một số nhượng bộ.

Từ khi đó, đã có manh nha về kiểu lãnh đạo mà được tạp chí TIME vinh danh là “Nhân vật của năm” đầu tháng này.

Ở Paris vào thời điểm đó, người ta đã chứng kiến cách Zelensky đến Cung điện Élysée trong một chiếc Renault khiêm tốn, trong khi Putin đi một chiếc limousine bọc thép phô trương. Tổng thống chủ nhà Pháp Emmanuel Macron, ôm Putin nhưng chỉ chọn bắt tay Zelensky.

Zelensky, giống như nhân vật mà ông thủ vai trong loạt phim hài “Đầy tớ của nhân dân”, là kiểu nhà lãnh đạo dân túy thích đi xe đạp đi làm.

Một cuộc trao đổi tù nhân với Nga ngay sau hội nghị thượng đỉnh dường như có lợi cho Zelensky, người vào thời điểm đó, nói rằng đây là bước đầu tiên để chấm dứt cuộc xung đột ở miền đông Ukraine (bắt đầu vào năm 2014 và cướp đi sinh mạng của hơn 14.000 người).

Chuyển nhanh đến năm 2022 và Zelensky là tổng thống thời chiến có thể nhận ra ngay lập tức trong chiếc áo phông màu xanh ô liu đặc trưng; giỏi trong việc tập hợp công dân của mình và khuấy động trí tưởng tượng của mọi người trên toàn thế giới, cũng như chỉ đích danh và làm xấu mặt các đồng minh đang thiếu nhiệt tình trong việc viện trợ vũ khí cho quân đội Ukraine.

Nhưng gần 10 tháng sau cuộc tấn công của Nga, và với lực lượng của Putin rõ ràng đang ở thế khó, thử thách lớn nhất của Zelensky vẫn chưa đến.

Khi chiến tranh bước sang năm mới, Zelensky phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan mới. Làm thế nào để cân bằng áp lực ngày càng tăng từ bên ngoài đối với một lệnh ngừng bắn và đàm phán với Nga, và những kỳ vọng bên trong Ukraine về việc Nga rút toàn bộ về giới tuyến trước năm 2014.

Việc không chứng minh được tiến bộ hơn nữa trên chiến trường dù được viện trợ quân sự trị giá hàng tỉ USD có thể khiến những người ủng hộ phương Tây khó chịu. Nhưng đầu hàng Nga sẽ là một bản án tử hình chính trị.

Đối đầu với những đối thủ to con

Trong một cuốn sách mới xem xét các bài phát biểu của tổng thống Ukraine, Arkady Ostrovsky, biên tập viên của Economist, mô tả Zelensky là “một người đàn ông bình thường bị đẩy vào hoàn cảnh phi thường”.

Tuy nhiên, điều đó không nói lên toàn bộ câu chuyện.

Zelensky lớn lên trong những khu dân cư hỗn tạp và lộn xộn của Kryvyi Rih ở miền trung Ukraine, môi trường đã định hình ông thành một đứa trẻ lém lỉnh học cách đối phó với những đối thủ to con.

Rốt cuộc, đây là nhà lãnh đạo, người khi được Mỹ đề nghị sơ tán lúc Nga tấn công, đã châm biếm: “Tôi cần đạn dược, chứ không phải một chuyến đi”.

Có lẽ người ta dễ dàng quên rằng Zelensky đã mài giũa cơ bắp chính trị của mình sớm hơn trong sự nghiệp của mình để chống lại một đối thủ to con khác vào năm 2019 – Tổng thống Mỹ khi đó là Donald Trump, người đã cố gắng lừa chính trị gia mới vào nghề trong vụ bê bối có đi có lại.

Giữa sương mù chiến tranh, tất cả dường như còn rất lâu nữa để trở về như lễ kỷ niệm chiến dịch vận động sôi nổi trong một hộp đêm ở Kyiv, nơi một Zelensky với khuôn mặt tươi tắn cảm ơn những người ủng hộ ông vì chiến thắng vang dội. Đứng trên sân khấu giữa những giàn hoa giấy rung rinh, ông tỏ vẻ không thể tin nổi mình đã đánh bại chính trị gia kỳ cựu là tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko.

Người ta đã tự hỏi làm thế nào vị tổng thống mới này có thể đối phó với đối thủ khổng lồ ở biên giới của mình.

Đảo ngược uy tín nhờ cuộc chiến

Trong những ngày trước cuộc chiến của Nga, Zelensky đang lao dốc chính trị khi xếp hạng tín nhiệm của ông rơi ở mức cao nhất mọi thời đại so với những ngày đầu tiên cầm quyền.

Khi quân đội Nga bắt đầu tập trung ở biên giới Ukraine trong những tuần trước cuộc tấn công vào tháng 2, khoảng 55% người Ukraine cho biết họ không tin tưởng rằng Zelensky sẽ dẫn dắt họ tham chiến. Đó là một đánh giá có khả năng bị ảnh hưởng bởi việc ông ấy không giữ một số lời hứa trong chiến dịch tranh cử của mình, đặc biệt là việc không phát động cuộc chiến chống tham nhũng hiệu quả trong ngành tư pháp.

Chiến tranh dường như đã thay đổi xếp hạng của ông ấy. Chỉ vài ngày sau cuộc chiến, tỷ lệ ủng hộ của Zelensky đã tăng lên 90% và vẫn ở mức cao cho đến ngày nay. Ngay cả những người Mỹ từ đầu trong cuộc chiến cũng đánh giá cao Zelensky về khả năng xử lý các vấn đề quốc tế của ông - hơn cả Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Thật khó để tính toán xem thủ thuật được quản lý cẩn thận bởi đội ngũ thân cận của tổng thống đã góp phần tạo nên hình ảnh phổ biến của Zelensky cả bên trong và bên ngoài Ukraine như thế nào – nhưng chắc chắn điều đó không hề gây tổn hại.

Bong bóng tạo hình của Zelensky bao gồm nhiều người hoạt động bên cạnh ông trước đây khi còn một diễn viên hài truyền hình trong nhóm sân khấu Kvartal 95. Ngay cả giữa cuộc chiến, một cuộc họp báo được tổ chức trên sân ga tàu điện ngầm Kyiv vào tháng 4 lại được bố trí ánh sáng hoàn hảo và các góc máy được sắp xếp hợp lý để nhấn mạnh bối cảnh thời chiến.

Đối với các kỹ năng của Zelensky với tư cách là bậc thầy truyền cảm hứng, những bài phát biểu trên truyền hình hàng đêm của ông vang vọng niềm an ủi cho người dân giữa tiếng còi báo động không kích và tiếng nổ ở Lviv.

Biểu tượng thời trang thời chiến

Ngoài bản thân người đàn ông này, còn có thương hiệu Zelensky. Ngày nay, gần như không thể tách rời nhà lãnh đạo Ukraine khỏi những chiếc áo phông màu xanh ô liu của ông; được mặc khi gặp gỡ tất cả mọi người, từ các nhà báo của tạp chí Vogue cho đến các chỉ huy quân đội và các nhà lãnh đạo thế giới.

Kimberly Chrisman-Campbell một nhà sử học thời trang và là tác giả của cuốn “Red, White, and Blue on the Runway: The 1968 White House Fashion Show and the Politics of American Style” cho biết: “Bằng cách mặc áo phông và áo hoodie, đồng phục trẻ trung, thứ đồng phục của Thung lũng Silicon, thay vì vest, Zelensky đang thể hiện sự tự tin và năng lực theo cách hiện đại, hướng tới những khán giả trẻ, đại đồng, những người công nhận điều đó như vậy”.

Campbell nói thêm: “Ông ấy có lẽ cũng thoải mái hơn Putin trước máy quay, cả với tư cách là một diễn viên và một người của thời kỹ thuật số. Tôi tin rằng cả hai đều muốn trở thành những người dễ gần, không xa cách hoặc không thể chạm tới, mặc dù Zelensky chắc chắn đang làm tốt hơn việc cân bằng quyền lực với khả năng tiếp cận”.

Với hiệu ứng Zelensky ở Ukraine, vợ và đệ nhất phu nhân của ông, Olena Zelenska, đã trở thành một đại sứ quyền lực cho thương hiệu ở nước ngoài.

Hành trình đến nơi mà chồng không thể, Zelenska đã thể hiện mình là một người giao tiếp hiệu quả trên các diễn đàn quốc tế – thể hiện sự đồng cảm, phong cách và sự thông minh. Gần đây nhất, bà đã gặp Vua Charles trong chuyến thăm trung tâm hỗ trợ người tị nạn ở London.

Bất chấp những hậu thuẫn sau lưng Zelensky, đã có những dấu hiệu tinh vi cho thấy ảnh hưởng quốc tế của ông có thể đang suy giảm. Ví dụ, tuần trước, trong thời điểm mà các nhà phân tích gọi là thời điểm then chốt về địa chính trị, G7 đã áp đặt mức trần đối với dầu thô của Nga là 60 USD một thùng - bất chấp lời cầu khẩn từ Zelensky rằng lẽ ra nên đặt ở mức 30 USD để gây thêm tổn thất cho Điện Kremlin .

Ở Ukraine, nền kinh tế tiếp tục vấp ngã do tác động của chiến tranh và các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái dai dẳng vào cơ sở hạ tầng điện quan trọng – tính luôn ít nhất 76 cuộc bắn phá vào thứ sáu. Khi mùa đông đến, hàng triệu người Ukraine đang phải chịu đựng thời gian dài không có nhiệt, điện và nước.

Tất cả những điều này tạo nên một con đường phức tạp phía trước cho chính quyền Zelensky, đặc biệt nếu coi lấy lại Crimea khỏi Nga là một phần trong định nghĩa về chiến thắng mà hầu hết người Ukraine hình dung. Hiện tại, người đàn ông cứng rắn đến từ Kryvyi Rih không có dấu hiệu lùi bước.

Minh Minh (lược dịch)