Điều gì gây ra các trận bão tuyết khắc nghiệt ở Bắc bán cầu?
Khoa học - công nghệ - Ngày đăng : 10:52, 27/12/2022
Mặc dù các cơn bão tuyết không phải là bất thường, nhưng chính mức độ dữ dội và lượng tuyết khổng lồ do những cơn bão này gây ra đã khiến các nhà khí tượng học phải đưa ra lời cảnh báo, đặc biệt là ở Mỹ, nơi xảy ra trận bão tuyết "cả đời chỉ gặp một lần" - được gọi là "bom lốc xoáy".
Chuyện gì đã xảy ra ở Mỹ và Canada?
Một vụ nổ Bắc Cực đã mang đến cái lạnh cực độ, tuyết dày và gió dữ dội trên khắp nước Mỹ đúng vào dịp nghỉ lễ Giáng sinh.
Hệ thống thời tiết được mệnh danh là "bom lốc xoáy" này đang làm gián đoạn hoạt động đi lại và gây ra các điều kiện nguy hiểm trên khắp nước Mỹ. 60% dân số Mỹ đang được cảnh báo thời tiết nguy hiểm mùa đông và ít nhất 21 người đã thiệt mạng trong trận bão đông, với nhiệt độ giảm nhanh xuống -45 độ C.
Theo AP, khởi nguồn của "bom lốc xoáy" là không khí lạnh, khô tích tụ trên các thềm băng ở Bắc Cực.
Theo Ryan Maue, chuyên gia về bão tại Viện nghiên cứu Môi trường Khí quyển Mỹ, sự vận động của các luồng không khí tại tầng bình lưu và cao hơn khiến khí lạnh từ Bắc Cực bị đẩy xuống phía Nam, tới Canada và Mỹ.
Khi dòng khí khô, lạnh trôi xuống phía Nam vào khu vực ấm và ẩm hơn, sự tương tác giữa hai khối khí này tạo ra hình thái thời tiết cực đoan là "bom lốc xoáy", một loại bão mạnh lên rất nhanh, có áp suất khí quyển giảm đột ngột trong vòng 24 giờ.
Có mối liên hệ nào với biến đổi khí hậu không?
Các nhà khoa học vẫn đang tranh luận về các giả thuyết khác nhau. Nhưng một điều đang nhận được sự ủng hộ là việc Bắc Cực nóng lên nhanh chóng đang phá vỡ các kiểu thời tiết. Bắc Cực đang nóng lên nhanh hơn khoảng 4 lần so với hầu hết các nơi khác trên thế giới, nghĩa là sự chênh lệch nhiệt độ giữa Bắc Cực và vùng nhiệt đới ít hơn trước.
Một số nhà khoa học cho biết sự ấm lên nhanh chóng đang gây ra sự gián đoạn trong xoáy cực, thông qua những thay đổi trong dòng phản lực. Những người khác nói rằng mô hình máy tính cho thấy các yếu tố biến đổi tự nhiên đang dẫn đến sự gián đoạn.
Thông thường xoáy cực này phổ biến nhất ở cực bắc. Vùng áp suất thấp này chứa không khí lạnh cường độ cao khiến nhiệt độ giảm đột ngột. Nó được gọi là xoáy vì nó đề cập đến sự quay mà luồng gió này tác động lên các kim của đồng hồ và cho phép không khí lạnh lưu lại lâu hơn gần các cực. Xoáy cực suy yếu vào mùa hè và mạnh lên vào mùa đông.
Tiến sĩ Judah Cohen, một nhà khoa học khí hậu tại Nghiên cứu Môi trường và Khí quyển, một công ty đánh giá rủi ro thời tiết ở Lexington (Mỹ) nói với tờ New York Times rằng điều kiện ấm hơn tạo ra các sóng khí quyển lớn hơn và nhiều năng lượng hơn khiến dòng phản lực trở nên gợn sóng hơn. Điều đó ảnh hưởng đến hoàn lưu xoáy cực.
Các nhà khoa học cho biết họ cần thêm dữ liệu và bằng chứng để chắc chắn về điều này. Song có nhiều điều chắc chắn hơn về mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và cường độ mưa và tuyết rơi. Đó là bởi vì bầu không khí ấm hơn, giữ nhiều độ ẩm hơn và mặc dù vẫn xảy ra những trận bão tuyết dữ dội, nhưng nhìn chung, dữ liệu cho thấy nhiệt độ mùa đông đang trở nên ôn hòa hơn trên toàn cầu.
Nói chung, biến đổi khí hậu đã làm cho các cực lạnh trở nên ấm hơn và ngắn hơn, tiến sĩ Patrick Brown của Viện Đột phá, một viện nghiên cứu chính sách ở California, nói với tạp chí New Scientist vào tháng 12.
Theo Chương trình Nghiên cứu biến đổi toàn cầu của Mỹ, các trận bão tuyết đã gia tăng về tần suất và cường độ trong vòng 70 năm qua. Điều đó một phần là do biến đổi khí hậu, vì hành tinh đang bốc hơi nhiều nước hơn vào bầu khí quyển khi nó ấm lên, dẫn đến tổng lượng mưa nhiều hơn.
Điều gì gây nên bão tuyết dữ dội ở Nhật Bản?
Ngày 26.12, các quan chức quản lý thiên tai thông báo số người thương vong trong đợt tuyết rơi dày ở Nhật Bản là 17 người thiệt mạng, 93 người bị thương, hàng trăm ngôi nhà bị mất điện.
Kể từ tuần trước, các trận tuyết lớn ở những khu vực phía bắc Nhật Bản đã khiến hàng trăm phương tiện bị mắc kẹt trên đường cao tốc, làm trì hoãn các dịch vụ giao hàng và khiến 11 người thiệt mạng hôm 24.12.
Theo Cơ quan quản lý Thiên tai và Hỏa hoạn, tuyết rơi nhiều hơn vào cuối tuần lễ Giáng sinh đã nâng số người chết lên 17 người và 93 người bị thương tính đến sáng 26.12.
.png)
Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) cho biết, tuyết đang rơi dày ở nhiều địa phương, nhất là dọc theo bờ biển Nhật Bản từ Hokkaido đến vùng Chugoku, miền tây nước này. JMA cảnh báo, tuyết sẽ rơi dày đến ngày 26.12.
Theo đài truyền hình NHK, dịch vụ đường sắt và đường hàng không bị gián đoạn ở miền bắc trong khi một số nơi ở khu vực miền trung và tây ghi nhận hoạt động giao thông bị gián đoạn. Giới chức yêu cầu người dân thận trọng, nên ở trong nhà và hạn chế ra ngoài nếu không cần thiết.
JMA cho rằng thời tiết xấu là do "mô hình áp suất khí quyển kiểu mùa đông mạnh và di chuyển chậm", nhưng không đề cập đến việc liệu nó có bất thường hay không.
Điều gì sẽ xảy ra trong tương lai?
Khi nhiệt độ trung bình toàn cầu tiếp tục tăng, điều đó không có nghĩa là chấm dứt các trận bão tuyết.
Chính xác thì biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng đến xoáy cực như thế nào vẫn là một chủ đề cần được nghiên cứu thêm, nhưng chắc chắn sẽ có nhiều vụ nổ Bắc Cực ảnh hưởng đến Bắc Mỹ, châu Âu và một số khu vực của châu Á.
Tiến sĩ Jennifer Francis tại Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Woodwell (Mỹ) nói với New Scientist: "Chúng ta đang chứng kiến sự ấm lên toàn cầu vào mùa đông. Nhưng chúng tôi cũng đang chứng kiến những sự kiện bùng phát không khí lạnh lớn này xảy ra thường xuyên hơn. Cường độ mưa và tuyết rơi sẽ tăng lên, vì vậy ngay cả khi bão tuyết không quá lạnh, chúng có khả năng đổ xuống một lượng tuyết lớn".