Thượng nghị sĩ kêu gọi Apple, Google xóa TikTok khỏi cửa hàng ứng dụng ngay lập tức

Đề nghị từ Michael Bennet, người trong Ủy ban Tình báo Thượng viện, nêu bật cả mối lo ngại ngày càng tăng về các rủi ro an ninh quốc gia tiềm ẩn của TikTok cũng như quyền lực của Apple và Google trong việc quyết định loại bỏ ứng dụng mà người Mỹ có thể truy cập.

Michael Bennet nói với các giám đốc điều hành hai công ty rằng TikTok là duy nhất so với các nền tảng truyền thông xã hội khác vì công ty mẹ ByteDance có trụ sở tại Bắc Kinh, theo luật Trung Quốc sẽ phải giao dữ liệu nội bộ cho chính phủ để hỗ trợ công việc tình báo.

“Yêu cầu của Bắc Kinh làm tăng nguy cơ rõ ràng rằng Trung Quốc có thể vũ khí hóa TikTok để chống lại Mỹ, cụ thể là bằng cách buộc ByteDance giao nộp dữ liệu nhạy cảm của người Mỹ hoặc thao túng nội dung mà người Mỹ nhận được để thúc đẩy lợi ích của Trung Quốc. Những rủi ro rõ ràng này khiến TikTok, ở dạng hiện tại, trở thành mối đe dọa không thể chấp nhận được với an ninh quốc gia của Mỹ”, Michael Bennet viết.

TikTok đã nhiều lần tìm cách trấn an các nhà làm luật và quan chức Mỹ có liên quan rằng họ không lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ ở Trung Quốc. TikTok cũng đang đàm phán với chính phủ Mỹ về cách thức có thể giảm thiểu rủi ro an ninh quốc gia tiềm ẩn trong khi tiếp tục hoạt động tại đây.

Song đến nay, nhiều nhà làm luật vẫn chưa bị thuyết phục, với việc Quốc hội đã thông qua dự luật vào cuối năm ngoái cấm TikTok khỏi các thiết bị của chính phủ. Những người khác đã đề xuất cấm hoàn toàn TikTok ở Mỹ. Các giới hạn với TikTok ở nhiều mức độ khác nhau cũng gia tăng ở một số bang và trường đại học.

Trong thư của mình, Michael Bennet trích dẫn bài viết trên trang BuzzFeed News từ năm ngoái dựa trên bản ghi các cuộc họp nội bộ cho thấy các nhân viên ở Trung Quốc tại ByteDance nhiều lần truy cập thông tin về người dùng TikTok tại Mỹ.

Michael Bennet cũng trích dẫn một bài báo gần đây của trang Forbes mô tả hoạt động “làm nóng” hoặc tăng cường các video chọn lọc của TikTok để giúp chúng lan truyền.

Michael Bennet nói rằng điều đó cho thấy “khả năng rất thực tế là chính phủ Trung Quốc có thể buộc TikTok, thông qua ByteDance, sử dụng ảnh hưởng của mình để thúc đẩy lợi ích của chính phủ Trung Quốc, chẳng hạn bằng cách điều chỉnh thuật toán để trình bày nội dung về người Mỹ nhằm phá hoại các thể chế dân chủ của Mỹ hoặc bóp nghẹt những lời chỉ trích Trung Quốc chính sách với Hồng Kông, Đài Loan, hoặc người Duy Ngô Nhĩ”.

Phát ngôn viên Brooke Oberwetter của TikTok cho biết trong một tuyên bố: “Thật không may, lá thư của Thượng nghị sĩ Bennet hầu như chỉ dựa vào báo cáo sai lệch về TikTok, dữ liệu chúng tôi thu thập và các biện pháp kiểm soát bảo mật dữ liệu của chúng tôi. Nó cũng bỏ qua khoản đầu tư đáng kể mà chúng tôi đã thực hiện thông qua Dự án Texas, kế hoạch được đàm phán với các chuyên gia an ninh quốc gia hàng đầu đất nước chúng tôi, để cung cấp thêm sự đảm bảo cho cộng đồng chúng tôi về bảo mật dữ liệu của họ và tính toàn vẹn của nền tảng TikTok”.

Apple và Google đã không trả lời ngay lập tức khi được đề nghị bình luận.

Giám đốc điều hành TikTok điều trần trước Quốc hội Mỹ

Theo tờ Wall Street Journal, Shou Zi Chew - Giám đốc điều hành TikTok đã đồng ý tham dự phiên điều trần trước Ủy ban Năng lượng và Thương mại của Hạ viện Mỹ vào ngày 23.3 tới.

Đây sẽ là lần đầu tiên Giám đốc điều hành TikTok xuất hiện ở một phiên điều trần của Quốc hội Mỹ và đối mặt với các chất vấn trước một ủy ban Quốc hội.

Phiên điều trần sẽ giúp các nhà làm luật Mỹ, đặc biệt là các thành viên đảng Cộng hòa, có thể giải đáp những nghi vấn về việc ByteDance cho phép chính phủ Trung Quốc truy cập dữ liệu và theo dõi người dùng Mỹ.

Bà Cathy McMorris Rodgers, Chủ tịch Ủy ban Năng lượng và Thương mại thuộc Hạ viện, nhấn mạnh rằng người Mỹ cần phải được biết những hành động này ảnh hưởng thế nào đến quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu của họ.

Trước những cáo buộc, phía ByteDance đã phản bác nghi vấn trên và cho biết chính quyền Trung Quốc không có quyền kiểm soát nào, dù là trực tiếp hay gián tiếpvới ByteDance và TikTok.

Cũng như các nhà làm luật thuộc đảng Cộng hòa khác, bà Cathy McMorris Rodgers yêu cầu TikTok phải cung cấp thêm thông tin về những tác động của ứng dụng này với giới trẻ, trong bối cảnh những nội dung độc hại và xâm hại tình dục trẻ vị thành niên ngày càng tràn lan trên nền tảng này.

TikTok cũng cho biết qua phiên điều trần vào tháng 3, công ty sẽ làm rõ những cáo buộc và nghi vấn về nền tảng này nói riêng và ByteDance nói chung cũng như giải quyết những lo ngại về an ninh quốc gia.

Shou Zi Chew cũng nói rằng TikTok cần đầu tư nhiều hơn về việc bảo vệ thanh thiếu niên.

Hiện TikTok vẫn tìm cách xoa dịu những lo ngại của giới chức và người dùng Mỹ. Shou Zi Chew cũng hy vọng sẽ có cơ hội giải quyết các vấn đề này tại phiên điều trần.

Hôm 14.12, Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua lệnh cấm ứng dụng TikTok trên thiết bị nhân viên chính phủ, đồng thời các nhà làm luật Mỹ cũng đề xuất lệnh cấm TikTok trên phạm vi toàn nước Mỹ.

Theo tờ The Wall Street Journal, các quan chức Lầu Năm Góc và Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) đang nỗ lực buộc TikTok bán đơn vị tại Mỹ do những lo ngại về bảo mật và quyền riêng tư với công ty mẹ ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc. Động thái này được đưa ra khi Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) tiếp tục thúc ép TikTok đảm bảo rằng dữ liệu người tiêu dùng Mỹ không bị chính phủ Trung Quốc truy cập hoặc sử dụng.

CFIUS là cơ quan xem xét các thương vụ mua lại các công ty của Mỹ bởi các công ty nước ngoài vì những rủi ro tiềm ẩn về an ninh quốc gia.

Một số quan chức Mỹ tin rằng những lo ngại về bảo mật dữ liệu và khả năng tuyên truyền nhắm vào người dùng ứng dụng chia sẻ video ngắn ở Mỹ sẽ được giải quyết tốt hơn bằng cách bán đơn vị TikTok tại Mỹ.

Thượng viện, Hạ viện và chính quyền của ít nhất 23 bang đã cấm TikTok khỏi các thiết bị của chính quyền. Một dự luật khác, đang chờ chữ ký của Tổng thống Biden, sẽ cấm TikTok trên tất cả thiết bị thuộc sở hữu của liên bang.

Thế nhưng, cuộc tranh luận quan trọng nhất là liệu có nên cấm hoàn toàn TikTok ở Mỹ hay không. Các chuyên gia đang chia rẽ về việc liệu có khả năng xảy ra lệnh cấm hoàn toàn TikTok với người tiêu dùng hay không. Một số người cho rằng không còn nhiều lựa chọn khác, trong khi có người tin rằng những gì thu được từ lệnh cấm hoàn toàn sẽ nhỏ hơn lợi ích. Song có sự đồng thuận rằng cần phải thay đổi điều gì đó để giải quyết các mối lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật đang diễn ra.

Hầu hết chuyên gia mà trang Insider phỏng vấn đều nói rằng, ít nhất TikTok có thể sẽ bị cấm trên các thiết bị của chính phủ và doanh nghiệp.

Patrick Moorhead, nhà phân tích của Moor Insights & Strategy (công ty tư vấn, phân tích và tư vấn công nghệ hàng đầu toàn cầu), cho biết: “Tôi tin rằng sẽ có lệnh cấm TikTok với tất cả thiết bị của nhân viên tham gia vào cơ sở hạ tầng quan trọng như ngân hàng, năng lượng, y tế, giao thông vận tải, bên cạnh quân đội”.

Patrick Moorhead nói TikTok có thể sẽ cần mở rộng sự giám sát kỹ lưỡng hơn để tránh lệnh cấm hoàn toàn với người tiêu dùng. Ông nói: “Nếu TikTok không đồng ý với các cuộc kiểm tra sâu, ngẫu nhiên, tôi có thể thấy ứng dụng này bị cấm hoàn toàn”.

Một số nhà phân tích Phố Wall và chuyên gia trong ngành cho rằng nhiều khả năng sẽ có một thỏa thuận thương lượng giữa Mỹ với TikTok.

Về mặt logic, để cấm hoàn toàn TikTok, chính phủ cần viện dẫn một luật cụ thể mà TikTok đang vi phạm. Đó là điều đã xảy ra khi Ấn Độ cấm TikTok, viện dẫn luật cho phép quốc gia Nam Á này chặn các trang web và ứng dụng “vì lợi ích chủ quyền và toàn vẹn của Ấn Độ”, sau tranh chấp giữa Ấn Độ và Trung Quốc ở biên giới. Tuy nhiên, loại luật đó không tồn tại ở Mỹ, theo nhà phân tích Mark Shmulik của hãng Bernstein.

“Một lộ trình khác: Chứng minh TikTok là rủi ro an ninh quốc gia, vốn là chiến lược cho đến nay”, Mark Shmulik cho hay.

“Tôi cho rằng xác suất TikTok bị cấm hoàn toàn vào lúc này là khá thấp, dù một sự thay đổi so với tình trạng hoạt động hiện tại ngày càng có khả năng xảy ra", ông nói thêm.

Các nhà phân tích khác đồng thuận rằng TikTok cực kỳ phổ biến với các cử tri trẻ tuổi, vốn có xu hướng nghiêng về đảng Dân chủ, nên chính quyền Biden có thể không muốn mạo hiểm để mất những cử tri đó.

“Từ góc độ chính trị, các quan chức chính quyền Biden cần phải cân bằng giữa nhu cầu diều hâu với Trung Quốc với nguy cơ khiến các cử tri trẻ tuổi xa lánh. Cả sự đánh đổi về thực chất và chính trị đều rất khó khăn, có thể dẫn đến sự do dự kéo dài”, các nhà phân tích của công ty tư vấn Evercore ISI viết trong lưu ý gần đây cho khách hàng.

Tường chắn dữ liệu như một sự thỏa hiệp

Các nhà phân tích cho rằng một thỏa hiệp có thể là các quy tắc chặt chẽ hơn về cách dữ liệu TikTok ở Mỹ được chia sẻ và lưu trữ. Dù thỏa thuận với hãng phần mềm Oracle để lưu trữ tất cả dữ liệu người dùng TikTok tại Mỹ là một cách để xoa dịu những lo ngại của các nhà làm luật về quyền riêng tư và bảo mật, nhưng nó vẫn chưa giải quyết được mọi vấn đề.

TikTok bị phát hiện theo dõi các nhà báo Financial Times và Buzzfeed, đồng thời truy cập dữ liệu cá nhân và địa chỉ IP của họ.

Shou Zi Chewnói với các nhân viên trong một bản ghi nhớ mà trang Bloomberg có được: “Các cá nhân liên quan đã lạm dụng quyền hạn của họ để có quyền truy cập vào dữ liệu người dùng TikTok”.

Việc truy cập vào dữ liệu này bắt nguồn từ một cuộc điều tra nội bộ của ByteDance được tiến hành vào mùa hè nhằm khám phá nguồn làm rò rỉ thông tin với báo chí từ nhân viên.

Chịu trách nhiệm về cuộc điều tra, các thành viên trong nhóm kiểm toán nội bộ của ByteDance đã truy cập dữ liệu cá nhân từ tài khoản một số nhà báo, gồm cả địa chỉ IP, để cố gắng xác định xem họ có tương tác với nhân viên TikTok hay không, theo một email được gửi bởi Erich Andersen - Tổng cố vấn của TikTok.

Công ty đã mở một cuộc điều tra riêng sau khi trang Forbes đưa tin các nhân viên ByteDance lên kế hoạch sử dụng TikTok để theo dõi vị trí thực của một số người dùng Mỹ. Do công ty luật bên ngoài tiến hành, cuộc điều tra thứ hai đó đã phát hiện ra việc truy cập không phù hợp vào dữ liệu cá nhân của người dùng TikTok, theo email từ Erich Andersen mà Bloomberg thấy được.

Theo The New York Times, một người trong nhóm kiểm toán nội bộ của ByteDance đã từ chức và ba người khác bị sa thải. Nhóm kiểm toán cũng được cơ cấu lại nhằm nỗ lực tránh những vi phạm tương tự trong tương lai.

“Tôi muốn nói thêm rằng hành vi sai trái này hoàn toàn không đại diện cho những gì tôi biết về nguyên tắc của công ty chúng ta. Tôi thất vọng khi biết rằng bất kỳ ai, thậm chí chỉ một nhóm nhỏ, coi hành vi đó là có thể chấp nhận được”, Shou Zi Chew cho biết trong ghi chú của mình.

Chuyên gia Dan Newman của hãng Futurum Research nhận định: “Điểm mấu chốt là Mỹ cần các quy tắc, chính sách và thực thi chặt chẽ hơn. Đây là cơ hội để chứng tỏ rằng Mỹ thực sự có thể có loại chiến lược này để quản lý dữ liệu mà không cần cấm hoàn toàn TikTok".

Futurum Research là công ty nghiên cứu, phân tích và tư vấn độc lập tập trung vào đổi mới kỹ thuật số, công nghệ đột phá thị trường và xu hướng của ngành.

Trung Quốc có để ByteDance bán TikTok ở Mỹ?

Các nhà phân tích của Evercore ISI viết trong ghi chú rằng không rõ mức độ thành công của việc thúc đẩy bán đơn vị TikTok ở Mỹ vì ByteDance và chính phủ Trung Quốc có thể sẽ phản đối.

Đó là lý do tại sao một số chuyên gia nghĩ rằng lệnh cấm TikTok hoàn toàn là cách hành động duy nhất còn lại.

David Glancy, giáo sư tại Viện Chính trị Thế giới, nói lệnh cấm là không thể tránh khỏi trong vòng 6 tháng đến 1 năm tới do các chiến dịch gây ảnh hưởng chính trị của Trung Quốc đang phát triển như thế nào.

“Cuộc chiến chính trị, các chiến dịch gây ảnh hưởng chiến lược của Trung Quốc đã trở nên hung hăng hơn. Trong vài năm qua, có thông tin cho rằng họ đang cố gắng can thiệp vào các cuộc bầu cử. Họ thực sự đang trở nên hung hăng hơn và áp dụng một số kỹ thuật mà người Nga sử dụng", David Glancy nhận định.

Đó là một tình huống khó khăn cho cả chính phủ Mỹ và TikTok. Bất kỳ quyết định nào được đưa ra sẽ có ý nghĩa to lớn với tương lai của quy định công nghệ, mối quan hệ Mỹ - Trung và hệ sinh thái đang phát triển của những người sáng tạo trên ứng dụng.

“Lệnh cấm là có thể. Song trực giác của tôi là chúng ta sẽ đạt được một thỏa hiệp nào đó để giữ cho TikTok là ứng dụng chạy ở Mỹ, có thể là với một số giao ước khá nghiêm ngặt về dữ liệu”, Dan Newman nói.

Sơn Vân