SpaceX hạn chế Ukraine dùng internet Starlink điều khiển máy bay không người lái tấn công lính Nga

Dịch vụ internet vệ tinh Starlink của SpaceX đã cung cấp cho quân đội Ukraine thông tin liên lạc băng thông rộng để đối đầu với lực lượng Nga. Song trong một hội nghị ở Washington D.C (thủ đô Mỹ), bà Gwynne Shotwell, Chủ tịch kiêm Giám đốc vận hành SpaceX, cho biết dịch vụ Starlink "không bao giờ được thiết kế để vũ khí hóa".

“Tuy nhiên, người Ukraine đã tận dụng nó theo những cách không cố ý và không nằm trong bất kỳ thỏa thuận nào”, Gwynne Shotwell nói thêm.

Phát biểu sau đó với các phóng viên, Gwynne Shotwell đề cập đến các báo cáo rằng quân đội Ukraine đã sử dụng dịch vụ Starlink để điều khiển máy bay không người lái.

Theo Reuters, Ukraine đã sử dụng hiệu quả máy bay không người lái để phát hiện các vị trí của kẻ thù, nhắm mục tiêu hỏa lực tầm xa và thả bom.

“Chúng tôi có thể thực hiện những điều để hạn chế khả năng làm điều đó của họ. Có những điều chúng tôi có thể làm và đã làm”, Chủ tịch SpaceX tuyên bố.

Gwynne Shotwell từ chối tiết lộ những biện pháp mà SpaceX đã thực hiện.

Gwynne Shotwell nói việc sử dụng Starlink với máy bay không người lái đã vượt ra ngoài phạm vi thỏa thuận mà SpaceX có với chính phủ Ukraine, đồng thời cho biết thêm hợp đồng này nhằm mục đích nhân đạo như cung cấp internet băng thông rộng cho các bệnh viện, ngân hàng và gia đình bị ảnh hưởng bởi cuộc tấn công từ Nga.

“Chúng tôi biết quân đội đang sử dụng chúng để liên lạc và điều đó không sao. Song ý định của chúng tôi là không bao giờ để họ sử dụng nó cho mục đích tấn công", Chủ tịch SpaceX nhấn mạnh.

SpaceX từng vận chuyển rất nhiều thiết bị đầu cuối Starlink đến Ukraine, cho phép quân đội nước này liên lạc bằng cách gắn và kết nối chúng với gần 4.000 vệ tinh Starlink mà công ty đã phóng lên quỹ đạo Trái đất tầm thấp cho đến nay.

Các chính phủ, gồm cả Mỹ và Pháp, đã thanh toán cho các lô thiết bị đầu cuối Starlink khác ngoài những lô hàng do SpaceX tài trợ tư nhân.

Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX, cho biết Nga cố gắng gây nhiễu tín hiệu Starlink trong khu vực, nhưng công ty đã phản công bằng cách tăng cường bảo mật phần mềm của dịch vụ.

Khi được hỏi liệu SpaceX có lường trước việc sử dụng Starlink cho các mục đích tấn công ở Ukraine khi quyết định vận chuyển các thiết bị đầu cuối vào các vùng xung đột hay không, Gwynne Shotwell nói: "Chúng tôi không nghĩ về điều đó. Tôi không nghĩ về điều đó. Tôi không biết đội Starlink có thể nghĩ đến nó hay chưa. Nhưng chúng tôi đã học được khá nhanh".

Starlink đã bị ngừng dịch vụ ở Ukraine vào cuối năm ngoái, vì những lý do mà SpaceX không giải thích.

Trước câu hỏi liệu những lần ngừng hoạt động đó có liên quan đến nỗ lực của SpaceX nhằm hạn chế việc sử dụng Starlink trái phép hay không, Gwynne Shotwell đáp: “Tôi không muốn trả lời vì tôi không chắc mình biết câu trả lời”.

Starlink là đơn vị thuộc SpaceX, công ty hàng không vũ trụ của Elon Musk. Dịch vụ này sử dụng các thiết bị đầu cuối giống các đĩa TV được trang bị ăng ten và thường gắn trên mái nhà để truy cập internet qua vệ tinh ở các vùng nông thôn hoặc vùng bị ngắt kết nối.

Hồi tháng 3.2022, tờ Times of London đưa tin một đơn vị máy bay không người lái tinh nhuệ của Ukraine đã sử dụng Starlink để tiêu diệt hàng chục mục tiêu Nga vào ban đêm.

"Nếu chúng tôi sử dụng máy bay không người lái có tầm nhìn nhiệt vào ban đêm, máy bay không người lái phải kết nối thông qua Starlink với pháo binh và tạo ra việc thu nhận mục tiêu", lãnh đạo đơn vị này nói với tờ Times of London.

Hôm 27.2.2022, ba ngày sau khi Nga bắt đầu thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, Elon Musk thông báo rằng Starlink đã được kích hoạt ở Ukraine và các thiết bị đầu cuối đang trên đường đến nước này. Động thái này diễn ra sau khi quan chức Ukraine đăng tweet xin Elon Musk hỗ trợ.

Khi chiến tranh nổ ra, Ukraine phải đối mặt với các mối đe dọa từ các cuộc tấn công mạng và pháo kích của Nga có khả năng đánh sập mạng internet, nên việc xây dựng kế hoạch dự phòng là vô cùng cần thiết.

Vì vậy, Phó thủ tướng Ukraine kiêm Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi kỹ thuật số Mykhailo Fedorov đã gửi thỉnh cầu trực tiếp tới Elon Musk trên Twitter. Elon Musk trả lời chỉ vài giờ sau đó: “Dịch vụ Starlink đang hoạt động ở Ukraine. Nhiều thiết bị đầu cuối khác đang trên đường tới”.

Ukraine đã nhận được hàng ngàn ăng ten từ SpaceX và các đồng minh châu Âu, điều này đã tỏ ra “rất hiệu quả”, ông Mykhailo Fedorov nói trong cuộc phỏng vấn với tờ The Washington Post.

“Chất lượng kết nối là tuyệt vời. Chúng tôi đang sử dụng hàng ngàn thiết bị đầu cuối, với các chuyến hàng chở thiết bị mới đến mỗi ngày”, ông Mykhailo Fedorov cho biết khi sử dụng kết nối internet Starlink từ một vị trí không được tiết lộ.

Theo các chuyên gia, việc sử dụng Starlink như một biện pháp thay thế tạm thời để người dân và chính phủ giữ kết nối trong cuộc chiến là thử nghiệm lớn với công nghệ tương đối mới và có thể tạo ra những tác động rộng rãi với chiến tranh trong tương lai. Internet đã trở thành công cụ thiết yếu để liên lạc, cập nhật thông tin và thậm chí cung cấp năng lượng cho vũ khí.

Các nhân viên Tesla ở châu Âu cho biết đã lắp ráp các hệ thống để giúp cung cấp năng lượng cho Starlink ở Ukraine. Ông Mykhailo Fedorov tiết lộ rằng các nước châu Âu khác đã gửi thiết bị Starlink đến Ukraine từ nguồn cung cấp của chính họ.

Các chuyên gia cho biết internet bị gián đoạn có thể do mất điện hoặc do cáp quang bị cắt vì pháo kích. Công nghệ Starlink đang được sử dụng bởi dân thường ở các khu vực bị tấn công làm mất dịch vụ internet và các quan chức chính phủ. Các thiết bị đầu cuối Starlink cũng được cung cấp để giúp các hãng công nghệ Ukraine tiếp tục hoạt động trực tuyến khi chiến tranh buộc họ phải di dời.

Tháng 10.2022, Elon Musk tweet rằng SpaceX không còn đủ khả năng cung cấp dịch vụ cho Ukraine vô thời hạn, nhưng hai ngày sau đó nói ông sẽ tiếp tục làm như vậy như một ví dụ về "hành động tốt".

Cùng thời điểm đó, một số người Ukraine phàn nàn về việc dịch vụ internet gần tiền tuyến bị ngừng hoạt động.

Trước đó, Elon Musk khiến các quan chức Ukraine tức giận khi thúc đẩy một "kế hoạch hòa bình", theo đó Ukraine sẽ nhượng lại Crimea cho Nga.

Tổng thống Ukraine - Volodymyr Zelensky nằm trong số những người chỉ trích "đề xuất hòa bình" của Elon Musk.

Đến đầu tháng 11.2022, ông Mykhailo Fedorov cho biết Ukraine tin tưởng Elon Musk tiếp tục cung cấp truy cập internet thông qua Starlink dù có sự mâu thuẫn vào tháng trước, nhưng cũng đang tìm kiếm các nhà cung cấp bổ sung.

Tham dự Web Summit, hội nghị công nghệ lớn nhất châu Âu, ở Lisbon (thủ đô Bồ Đào Nha), ông Mykhailo Fedorov nói Ukraine đã thảo luận trực tiếp về Starlink với Elon Musk và tin tưởng rằng Giám đốc điều hành SpaceX sẽ không đóng cửa dịch vụ ở Ukraine.

"Starlink đã hoạt động, đang hoạt động và chắc chắn sẽ hoạt động ở Ukraine", ông Mykhailo Fedorov nói trong cuộc họp báo trước câu hỏi về dịch vụ này từ Reuters.

Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi kỹ thuật số Ukraine cho hay: “Elon Musk công khai nói về điều này và chúng tôi đã trò chuyện với ông ấy về nó. Vì vậy, chúng tôi không thấy có vấn đề gì trong vấn đề này”.

Sơn Vân