Giải mã sự kiện chiếc nhẫn của sao Thổ xuất hiện vệt tối

Kính viễn vọng Không gian Hubble vừa chụp được những hình ảnh về một màn trình diễn bí ẩn diễn ra trên các vành đai của sao Thổ - những “đốm tối” mờ ảo, ma quái dường như di chuyển dọc theo các vành đai của hành tinh. Và các nhà khoa học vẫn chưa thể giải thích tại sao hiện tượng này lại xảy ra.

Sự xuất hiện của các đốm tối là một trong những dấu hiệu sớm nhất cho thấy sao Thổ đang bước vào một mùa mới khi hành tinh này tiến đến điểm phân mùa ở bán cầu bắc, dự kiến ​​sẽ xảy ra vào ngày 6.5.2025, lần đầu tiên sau khoảng 15 năm.

Các nhà khoa học từ lâu đã biết về những đốm tối kỳ lạ, trông giống như những bóng ma trượt dọc theo các vành đai của sao Thổ và có thể được nhìn thấy xung quanh hành tinh này trong thời gian điểm phân mùa. Bằng chứng đầu tiên đã được ghi lại bởi tàu Voyager của NASA vào những năm 1980.

Chính xác những gì gây ra sự kiện này vẫn còn lẩn tránh các nhà khoa học. Nhưng lần này, các nhà nghiên cứu của NASA đang hy vọng sẽ giải quyết dứt điểm được bí ẩn.

Kính Hubble sẽ tiếp tục quan sát các vệt tối, dự kiến sẽ phát triển nổi bật hơn trong thời gian chuẩn bị cho điểm phân mùa năm 2025, để thu thập thêm dữ liệu về sự kiện hấp dẫn này.

Thông cáo báo chí của NASA giải thích: “Thủ phạm bị nghi ngờ gây ra các vệt tối là từ trường biến đổi của hành tinh. Từ trường của các hành tinh tương tác với gió mặt trời, tạo ra một môi trường tích điện. Trên Trái đất, khi những hạt tích điện đó va vào bầu khí quyển, điều này có thể nhìn thấy ở bán cầu bắc dưới dạng cực quang, hay ánh sáng Bắc cực”.

Về cơ bản, các nhà khoa học nghi ngờ rằng các hạt nhỏ có thể bị tích điện bởi hoạt động này, khiến chúng nhanh chóng bay lên cao hơn vật chất xung quanh và tạo ra một chỗ phình rõ ràng.

Các nhà khoa học hy vọng rằng dữ liệu từ Hubble sắp tới sẽ chứng minh hoặc bác bỏ một lần và mãi mãi lý thuyết đó, vốn dựa trên các quan sát được thu thập bởi Voyager và Cassini, tàu thăm dò sao Thổ chuyên dụng đã quan sát hiện tượng nói trên vào cuối những năm 2000.

Amy Simon, một nhà khoa học hành tinh cao cấp tại NASA, người đứng đầu Hubble Outer, cho biết: “Mặc dù sứ mệnh Cassini đã quan sát rất tốt trong nhiều năm, thời điểm bắt đầu và thời gian chính xác của mùa nói trên vẫn không thể đoán trước được điều gì, khó nắm bắt giống như dự đoán cơn bão đầu tiên trong mùa bão”.

Theo NASA, các vệt tối chỉ có thể nhìn thấy xung quanh điểm phân mùa của sao Thổ khi các vành đai của hành tinh này nghiêng về phía mặt trời. Các dấu hiệu có thể xuất hiện dưới dạng vệt tối hay vệt sáng, tùy thuộc vào vị trí thuận lợi của thiết bị quan sát.

Có thể các hành tinh khác có các vành đai cũng trải qua các sự kiện tương tự, mặc dù cho đến nay chúng chỉ được quan sát thấy trên các vành đai dày đặc và rất nổi bật như sao Thổ. Trong hệ Mặt trời, sao Mộc gần Trái đất hơn so với sao Thổ (bán kính quỹ đạo 5 AU so với 10 AU) nhưng vành đai của sao Mộc rất mờ, gần như không thể quan sát được. Trong khi đó, các vành đai của sao Thiên vương và sao Hải vương cũng rất mờ và hai hành tinh băng này lại ở vị trí còn xa hơn sao Thổ rất nhiều (quỹ đạo sao Thiên vương là 20 AU còn sao Hải vương là 30 AU).

Simon khẳng định: “Đó là một trò ảo thuật hấp dẫn của tự nhiên mà chúng ta chỉ thấy trên sao Thổ - ít nhất là vào lúc này”.

A.T