'Việt Nam là điểm sáng trong bức tranh xám màu của kinh tế toàn cầu'

Phát triển nhanh và xanh

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) thường niên năm 2023 diễn ra sáng 19.3, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng đánh giá, môi trường đầu tư, kinh doanh tiếp tục được cải thiện; hơn 208.300 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng hơn 30% so với cùng kỳ; nhiều dự án hạ tầng quan trọng, nhất là giao thông, năng lượng được đẩy nhanh tiến độ…

“Nhiều tổ chức quốc tế nhận định Việt Nam là điểm sáng trong bức tranh xám màu của kinh tế toàn cầu”, ông Dũng nêu và cho rằng phục hồi và phát triển kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững hiện đang là ưu tiên hàng đầu, mục tiêu mà mọi quốc gia đang hướng tới và Việt Nam đã sớm tiếp cận với mô hình phát triển xanh và bền vững.

“Đây được coi là chìa khóa đảm bảo cho việc thực hiện thành công các mục tiêu trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030; đồng thời tạo cơ hội để Việt Nam tiếp tục đà đổi mới, đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, đề cao chất lượng, hiệu quả và tính bền vững”, ông Dũng nói và cho hay, trong quá trình đó, cộng đồng doanh nghiệp được xác định là nhân tố trọng tâm, đóng vai trò quan trọng.

Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI cho rằng Việt Nam đang đặt ra những mục tiêu phát triển rất cao, đó là đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển thu nhập cao, đến năm 2050 giảm phát thải ròng carbon bằng 0. Do đó, cả Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp phải đồng hành, phải cùng chia sẻ tầm nhìn và chiến lược phát triển nhanh, xanh, bền vững.

Để đến giữa thế kỷ này trở thành quốc gia phát triển, văn minh, hiện đại, ông Công cho rằng Việt Nam phải thực hiện mục tiêu kép là phát triển nhanh và xanh, với mức tăng trưởng GDP duy trì ở mức 6-7%/năm, đồng thời phải đưa công nghệ xanh vào phổ cập trong hoạt động kinh tế.

“Chính mục tiêu và yêu cầu phát triển này tạo ra cơ hội và không gian phát triển mới cho cộng đồng doanh nghiệp, gồm cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài, cho các nhà đầu tư quốc tế”, ông Công nêu.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng việc hiện thực hóa các định hướng chính sách quốc gia về vấn đề này cần sự chung tay của tất cả các bên: chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp, người dân, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức quốc tế.

Ông Tuấn đánh giá, với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, thách thức hiện nay là không nhỏ khi mức độ hiểu biết, quy định môi trường của doanh nghiệp Việt Nam đang rất hạn chế.

Khảo sát doanh nghiệp của VCCI cho thấy mặc dù ô nhiễm môi trường ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh song mức độ hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định môi trường còn thấp; mức độ tuân thủ quy định môi trường chưa cao, nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức được trách nhiệm với môi trường, cho rằng quy mô quá nhỏ để gây hại cho môi trường; chi phí tuân thủ các quy định môi trường còn cao, không hợp lý khiến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bị giảm trước mắt.

Ông Tuấn cũng cho biết mức độ đầu tư của doanh nghiệp cho đổi mới, thực hành xanh mới ở mức độ khởi đầu. Theo báo cáo năm 2021 của UNDP, ngay cả trong các lĩnh vực thâm dụng năng lượng như sản xuất, vận tải, xây dựng, cũng chỉ có khoảng 1/2 doanh nghiệp áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng và tài nguyên.

Cam kết ổn định chính sách

Ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) cho rằng để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045 và đạt được phát thải carbon trung hòa vào năm 2050, Việt Nam phải đẩy mạnh việc khử carbon nền kinh tế thông qua quá trình chuyển đổi năng lượng và bảo vệ môi trường. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa khu vực công, tư nhân và nguồn tài chính cần có.

Báo cáo Quốc gia về Khí hậu và Phát triển cho Việt Nam của Ngân hàng Thế giới dự báo rằng lộ trình tăng trưởng phát thải ròng bền vững cần phải có thêm tới 6,8% GDP đầu tư hằng năm, tức là 368 tỉ USD cho tới năm 2040 và một nửa phần này khoảng 184 tỉ USD cần có từ khu vực tư nhân.

“Để huy động được thì chúng ta phải vượt qua một số rào cản cơ bản như môi trường thể chế, pháp luật để khu vực tư nhân đầu tư vào những ngành chính gây phát thải như năng lượng, giao thông, nông nghiệp và sản xuất nhanh hơn, đơn giản hơn, rẻ hơn; cần có hợp đồng mua điện theo đúng chuẩn quốc tế để thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài; cần có thị trường vốn để có được các mô hình huy động trái phiếu bền vững. Ngoài ra, cần có sự tham gia của khu vực tư nhân hơn nữa, thêm cơ hội cho họ trong thị trường carbon”, ông Thomas Jacobs nói.

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng kinh nghiệm quốc tế cho thấy trong tăng trưởng xanh thì nguồn đầu tư tư nhân mới đóng vai trò quyết định. Do đó, các cơ quan nhà nước cần xây dựng cơ chế để thúc đẩy các chương trình tín dụng xanh từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước, tạo điều kiện thuận lợi cho các công cụ tài chính xanh như tín chỉ carbon, trái phiếu xanh, thị trường mua bán carbon…

Đại diện của VCCI cũng cho rằng thủ tục hành chính còn nhiều phiền hà theo phản ánh từ các doanh nghiệp như đất đai, thuế, bảo hiểm xã hội, phòng cháy, xây dựng, quản lý thị trường, môi trường, kho bạc và lao động… Theo đó, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục rà soát, tối ưu hóa quy trình thủ tục hành chính; giảm thiểu gánh nặng thanh, kiểm tra doanh nghiệp theo hướng áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong thực hiện thanh tra, kiểm tra.

“Trong bối cảnh thế giới có nhiều yếu tố rất bất ổn, Việt Nam cần đưa ra thông điệp mạnh mẽ về sự cam kết ổn định chính sách trong nước, lấy ổn định chính sách trong nước để bù đắp cho những bất ổn trên thế giới. Đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bứt phá của Việt Nam trong thời gian tới”, ông Tuấn nêu.

Hoài Lam