Trung Quốc dọa trả đũa Hà Lan vì bị hạn chế mua thiết bị sản xuất chip tiên tiến

Hà Lan đã công bố các biện pháp hạn chế mới với việc xuất khẩu công nghệ sản xuất chip tháng này, cùng với Mỹ hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc với các chip tiên tiến.

“Điều này sẽ không phải là không có hậu quả. Tôi không muốn suy đoán về các biện pháp đối phó, nhưng Trung Quốc sẽ không nuốt trôi điều này”, ông Tần Kiện, Đại sứ Trung Quốc tại Hà Lan, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Het Financieele Dagblad (Hà Lan).

Hà Lan là quê hương của ASML, công ty hàng đầu thế giới về sản xuất các máy quang khắc phức tạp và đắt tiền, rất cần thiết để tạo ra các vi mạch tiên tiến.

Chip cung cấp sức mạnh cho mọi thứ, từ thiết bị thông minh, ô tô điện đến trung tâm dữ liệu và tàu con thoi. Bán dẫn nổi lên như một chiến trường quan trọng trong cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung, với việc chính quyền Biden đang tìm cách bóp nghẹt quyền tiếp cận của đối thủ với cả chip và thiết bị sản xuất chúng.

Mỹ đã gây áp lực lên các đồng minh, gồm cả Hà Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc, để làm theo.

Vào ngày 8.3, chính phủ Hà Lan cho biết rằng sẽ hạn chế xuất khẩu máy in thạch bản bằng tia cực tím sâu (DUV) sang Trung Quốc. Đây là những máy tiên tiến thứ hai của ASML.

ASML chưa bao giờ xuất khẩu những máy tiên tiến nhất của công ty, máy in thạch bản cực tím (EUV), sang Trung Quốc.

“Với sự phát triển công nghệ và bối cảnh địa chính trị, chính phủ đã kết luận rằng an ninh quốc gia cần phải mở rộng kiểm soát xuất khẩu hiện có với thiết bị sản xuất chất bán dẫn cụ thể”, Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher viết trong thư gửi cho các nhà làm luật Hà Lan.

ASML, hãng công nghệ lớn nhất châu Âu tính theo giá trị, gửi 18% số đơn đặt hàng đến Trung Quốc, theo trang Politico Europe. Điều này cho thấy Trung Quốc là một thị trường quan trọng với ASML.

Đại sứ Tần Kiện cho biết động thái trên sẽ “có hại cho Trung Quốc, có hại cho Hà Lan và thương mại thế giới, đồng thời sẽ có tác động tiêu cực đến quan hệ và hợp tác kinh tế giữa hai nước”.

“Các bạn là một quốc gia nhỏ và các bạn luôn là người mang tiêu chuẩn cho thương mại tự do. Bạn duy trì vị trí dẫn đầu bằng cách bán cho Trung Quốc và tái đầu tư số tiền thu được. Rõ ràng là người Mỹ đứng sau vụ này. Chính sách của họ là gây áp lực cho các đồng minh và ngăn chặn sự phát triển của Trung Quốc thông qua sự ép buộc, quấy rối và thống trị”, Tần Kiện thêm trong cuộc phỏng vấn.

Trong bức thư gửi các nhà làm luật Hà Lan, Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher nói rằng lệnh cấm sẽ “ngăn hàng hóa Hà Lan góp phần vào mục đích sử dụng cuối không mong muốn, chẳng hạn như triển khai quân sự hoặc chế tạo vũ khí hủy diệt hàng loạt”.

Tần Kiện đã chỉ trích quan điểm này.

“Đừng lạm dụng lý do an ninh. Công nghệ này không phải là quá tiên tiến; dành cho người tiêu dùng. Trung Quốc chưa bao giờ làm tổn hại đến lợi ích của châu Âu trong hàng trăm năm qua”, ông nói.

Lời này được đưa ra trong bối cảnh châu Âu cảnh giác rộng rãi về việc Trung Quốc sẵn sàng vũ khí hóa quyền tiếp cận thị trường khổng lồ của mình để đạt được các mục tiêu chính trị.

Liên minh châu Âu (EU) đang kiện Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về những gì họ coi là sự ép buộc kinh tế. Sau khi Litva cho phép mở Văn phòng đại diện Đài Loan tại thủ đô Vilnius vào năm 2021, Trung Quốc bị cáo buộc ngăn chặn xuất khẩu của Litva sang quốc gia châu Á.

Nhóm thương mại 17+1 không chính thức giữa Trung Quốc và hầu hết quốc gia Đông Âu đã giảm xuống còn 14+1 sau khi một số nước rời đi, nói rằng không thấy lợi ích gì từ nó.

Kể từ năm 2021, Nghị viện châu Âu đã tạm dừng một thỏa thuận đầu tư được đàm phán lâu dài với Trung Quốc để đáp trả việc Bắc Kinh áp đặt các biện pháp trừng phạt với một số thành viên EU.

Nghị viện châu Âu cũng đang phát triển một “công cụ chống cưỡng chế”, được thiết kế để đáp trả hành vi bắt nạt kinh tế của Trung Quốc và các bên khác.

Tuần trước, Valdis Dombrovskis - Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu kiêm cao ủy phụ trách thương mại của EU, cho biết Hà Lan đã liên hệ với Ủy ban châu Âu về việc hạn chế chip.

Valdis Dombrovskis nói: “Hà Lan có vai trò hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ này và chúng tôi biết về thông báo gần đây của họ về các biện pháp kiểm soát mới trong lĩnh vực này liên quan đến chip tiên tiến và các công cụ để sản xuất chúng có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực quân sự”.

“Hà Lan đã liên hệ với Ủy ban về chủ đề này. Chúng tôi đang phân tích cẩn thận thông báo. Chúng tôi luôn theo dõi chặt chẽ các diễn biến trong khu vực này và liên hệ chặt chẽ với các quốc gia thành viên cũng như các đồng minh của chúng tôi”, ông nói thêm.

Các hạn chế xuất khẩu thiết bị từ Hà Lan khiến Trung Quốc phải tập trung sản xuất chip cũ

Kế hoạch hạn chế xuất khẩu công nghệ bán dẫn từ chính phủ Hà Lan sẽ cản trở nỗ lực sản xuất các mạch tích hợp (IC) tiên tiến của Trung Quốc nhưng vẫn tạo cơ hội cho nước này tiếp tục sản xuất chip cũ, theo những người trong ngành.

Động thái đó diễn ra sau thỏa thuận giữa Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan vào tháng 1 nhằm hạn chế xuất khẩu một số thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc, tạo ra một liên minh mạnh mẽ sẽ cắt đứt tham vọng của Bắc Kinh nhằm xây dựng năng lực chip nội địa.

Thông báo của Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher trong bức thư gửi đến Quốc hội nước này hôm 8.3 không nêu tên Trung Quốc hoặc nhà cung cấp thiết bị sản xuất chip ASML. Thế nhưng, tuyên bố từ ASML (có trụ sở tại khu đô thị Veldhoven, Hà Lan) cho biết phạm vi của các hạn chế có thể bao gồm cả “TWINSCAN NXT:2000i và các hệ thống nhúng tiếp theo”, đề cập đến dòng máy in thạch bản tia cực tím sâu (DUV) nhúng ArF mới nhất của công ty được ra mắt vào quý 3/2022.

Theo trang SCMP, bất chấp biện pháp đó, việc sản xuất chip của Trung Quốc sử dụng các nút quy trình cũ không bị ảnh hưởng, theo một nhà đầu tư ngành công nghiệp bán dẫn ở thành phố Thượng Hải (từ chối nêu tên). Ông mô tả "điểm nghẽn chính của Trung Quốc" là thiết bị sản xuất chip và vật liệu cho các quy trình tiến tiến hơn.

Hệ thống DUV mới nhất của ASML có thể kích hoạt các quy trình sản xuất chip dưới 3 nanomet với hiệu suất lớp phủ được cải thiện đáng kể, cho phép năng suất lên tới 295 tấm wafer (đĩa bán dẫn) mỗi giờ, theo báo cáo thường niên từ công ty Hà Lan được công bố vào tháng 2.

Bà Liesje Schreinemacher báo cáo rằng các hạn chế thương mại của chính phủ Hà Lan với Trung Quốc sẽ được đưa ra trước mùa hè này.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Mao Ninh đã nêu vấn đề hạn chế thương mại mới từ Hà Lan, chỉ ra sự can thiệp của chính phủ quốc gia châu Âu với trao đổi thương mại bình thường giữa các công ty hai nước.

Theo lãnh đạo một nhà sản xuất thiết bị chip lớn có trụ sở tại Bắc Kinh (thủ đô Trung Quốc), hạn chế mới nhất của Hà Lan dự kiến sẽ không ngăn Trung Quốc mua công nghệ sản xuất chất bán dẫn cũ từ ASML và các nhà cung cấp thiết bị sản xuất chip lớn khác. Ông này nói rằng sẽ là quá cực đoan nếu cấm Trung Quốc mua thiết bị cho quy trình sản xuất chip hàng chục năm tuổi.

Do các lệnh trừng phạt thương mại của Mỹ, Trung Quốc là nước có ngành sản xuất chất bán dẫn lớn duy nhất trên thế giới chủ yếu tập trung vào các nút quy trình cũ. Để so sánh, Mỹ, Đài Loan, Nhật Bản và một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) đang chuyển sang các nút quy trình tiên tiến dưới 10 nanomet.

Suy đoán về các hạn chế thương mại mới từ hiệp định Mỹ - Nhật Bản - Hà Lan phản ánh sự không chắc chắn ngày càng tăng với tham vọng bán dẫn của Trung Quốc, sau khi chính quyền Biden triển khai các bản cập nhật vào tháng 10.2022 nhằm hạn chế khả năng của Trung Quốc trong việc mua chip tiên tiến, phát triển và bảo trì siêu máy tính, cũng như sản xuất bán dẫn tiên tiến.

Những biện pháp đó từ Mỹ nhằm hạn chế khả năng sản xuất chip logic tiên tiến của Trung Quốc ở quy trình 14 nanomet, chip DRAM ở quy trình 18 nanomet và chip 3D NAND ở quy trình 128 lớp.

Các công ty bán dẫn Trung Quốc đã tranh nhau dự trữ thiết bị sản xuất chip, linh kiện thay thế và các vật liệu liên quan khác, còn các nhà cung cấp ở nước ngoài tiếp tục nhận các đơn đặt hàng khi chờ đợi thông tin rõ ràng hơn về phạm vi hạn chế thương mại từ liên minh do Mỹ dẫn đầu.

Trường hợp xấu nhất tiềm ẩn với Trung Quốc có thể xảy ra là chính phủ Hà Lan cấm xuất khẩu máy in thạch bản DUV kém tiên tiến hơn. Tất cả thiết bị in khắc bằng tia cực tím đều sử dụng công nghệ laser để khắc một mạch được thiết kế sẵn lên tấm wafer.

ASML đã bị cấm bán các máy in thạch bản cực tím tiên tiến nhất của mình cho Trung Quốc kể từ năm 2019.

Tại Trung Quốc, chỉ SMIC (hãng sản xuất chip hàng đầu nước này, có trụ sở tại Thượng Hải) mới có kế hoạch thâm nhập vào các quy trình tiên tiến dưới 10 nanomet. Tuy nhiên, quá trình phát triển các quy trình tiên tiến để sản xuất hàng loạt của SMIC đã gặp trở ngại khi bị cấm mua EUV từ ASML vào năm 2019 và sau đó bị thêm vào danh sách đen thương mại (danh sách thực thể) của Mỹ từ tháng 12.2020.

Điều đó đã vô tình biến ASML trở thành quân cờ quan trọng để Mỹ ngăn chặn tham vọng chip tiên tiến của Trung Quốc. Trung Quốc là thị trường lớn thứ ba của ASML vào năm 2022.

Doanh số máy in thạch bản tia cực tím sâu nhúng ArF chiếm 34% tổng doanh thu hệ thống của ASML là 15,4 tỉ euro (16,23 tỉ USD) vào năm 2022, so với con số 36% trong năm 2021.

Theo kết quả tài chính của quý 4/2022, doanh số EUV của ASML chiếm 46% tổng doanh số hệ thống trong cả năm 2021 và 2022.

Sơn Vân