Cựu Tổng thống Brazil Bolsonaro về nước sau 3 tháng lưu vong ở Mỹ và sẽ quay lại chính trường?

Ông Bolsoraro trở về nước hôm 30.3, sau 3 tháng tự lưu vong tại Mỹ và được hàng trăm người ủng hộ tụ tập tại sân bay Brasilia để chào đón ông.

An ninh được thắt chặt, cảnh sát thủ đô Brasilia chặn các tuyến đường chính dẫn đến dinh Tổng thống Planalto cùng các trụ sở công quyền khác, nhằm tránh cuộc bạo loạn như ngày 8.1.2023.

Trong cuộc bạo loạn ấy, người ủng hộ đảng cánh hữu bảo thủ của ông Bolsonaro đã xông vào dinh tổng thống, đập phá các cửa sổ, đại tiện trong các văn phòng và phá hủy nhiều tác phẩm nghệ thuật giá trị. Cuộc bạo loạn nhằm phản đối kết quả bầu cử tổng thống hồi tháng 10.2022 với chiến thắng nghiêng về ông Luiz Inacio Lula da Silva, thuộc phe cánh tả.

Đảng Tự do (PL) cho biết, từ sân bay, ông Bolsonaro đã đến trụ sở đảng, gặp vợ là bà Michelle và thủ lĩnh PL Valdemar Costa cùng các thành viên khác trong một sự kiện kín.

Dù PL lên kế hoạch không đón rình rang nhưng người ủng hộ ông Bolsonaro đã dùng mạng xã hội kêu gọi tụ tập đông đảo ở sân bay để chào đón người mà họ gọi là “Đấng cứu tinh” (Messias - biệt danh của ông).

Ông Bolsonaro chưa hề tuyên bố thất cử, và ông đã rời khỏi Brazil trước khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống, tức là một động thái phá vỡ truyền thống khi từ chối trao khăn tổng thống cho người kế nhiệm là ông Lula.

Các thành viên PL cho biết, họ kỳ vọng ông Bolsonaro sẽ lãnh đạo (PL) đối lập với chính quyền Tổng thống Lula.

Dù vậy, ông Bolsonaro nói trước chuyến bay về nước rằng “Tôi sẽ không lãnh đạo bất kỳ đảng đối lập nào. Tôi sẽ tham gia sinh hoạt đảng PL như một thành viên có kinh nghiệm”.

Khi về nước, ông tuyên bố, đảng cánh tả sẽ chỉ còn một ít thời gian cầm quyền, và ông sẽ dành nhiều thời gian tại trụ sở PL để giúp các cuộc vận động tranh cử trước khi Brazil tổ chức bầu cử 5.500 thị trưởng vào năm 2024. Ở cuộc bầu cử này, các ứng viên thị trưởng thuộc PL có thể nhận được sự ủng hộ của ông Bolsonaro.

Nhà phân tích chính trị Jairo Nicolau của Quỹ Getulio Vargas nhận định: “Phe đối lập đã phải trải qua 5 tháng suy yếu. Nay, việc Bolsonaro trở về nước là nhằm phục hồi cánh hữu và có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Tổng thống Lula sẽ phải điều hành đất nước trong thế có một đảng đối lập đoàn kết”.

Nhà phân tích chính trị Carlos Melo tại Đại học Insper ở Sao Paulo nhận định, ông Bolsonaro về nước phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lý, và để chặn các đối thủ có thể “chiếm” ngôi thủ lĩnh cánh hữu của ông.

Dù vậy, tình hình chính trị mới sẽ đặt ra một thách thức đối với ông Bolsonaro. “Ông ấy sẽ khó lãnh đạo phe đối lập vì ông từng là một kẻ ngoài cuộc. Bây giờ, ông ấy không còn là tổng thống. Ông ấy sẽ phải xây dựng một đường hướng riêng”, theo ông Melo. 

Sắp tới, các tuyên bố của ông Bolsonaro sẽ tràn ngập trang nhất các báo Brazil và người ủng hộ sẽ dự các sự kiện có sự tham gia của ông, nhưng các tác động chính trị lên chính quyền ông Lula xem ra lại bị hạn chế, theo Christopher Garman - Giám đốc điều hành công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group.

Khả năng trở lại chính trường của ông Bolsonaro cũng sẽ rất "giông bão" vì ông đang đối mặt nhiều vụ điều tra pháp lý tại Brazil, nhất là nghi vấn ông "xúi giục" người ủng hộ thực hiện cuộc bạo loạn ngày 8.1.2023 nhằm lật đổ ông Lula.

Các cuộc điều tra pháp lý chú trọng đến việc ông Bolsonaro có sự gian lận trong hệ thống bầu cử điện tử. Tòa án tối cao nước này có khoảng 5 cuộc điều tra với khả năng bỏ tù ông và điều này sẽ khiến ông khó có thể tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống kế tiếp.

Gần đây, nổi lên một vụ tai tiếng rằng ông tính nhập khẩu trái phép và giữ một bộ kim hoàn nạm kim cương trị giá hàng triệu USD, vốn là một món quà tặng mà Hoàng gia Ả rập Saudi tặng ông hồi năm 2019.

Khi về nước, ông Bolsonaro phủ nhận các sai phạm liên quan đến bộ kim hoàn đắt tiền và nói rằng: “Tôi không che giấu bất cứ việc gì”.

Bảo Vĩnh