4 họa sĩ tứ xứ kể chuyện tháng tư ở Sài Gòn

Triển lãm Câu chuyện tháng 4 có một điểm chung khá thú vị đó là diễn ra vào tháng tư với sự tham gia của 4 họa sĩ, họ là những người tứ xứ đến Sài Gòn lập nghiệp và thành danh với nghề vẽ. Bùi Tiến Tuấn đến từ Hội An, Quảng Nam (sinh năm 1971), Mạc Hoàng Thượng từ Bắc Kạn (1976), Hồ Hưng từ Nghệ An (1980), Đinh Văn Sơn từ Nam Định (1983).

Gọi là triển lãm chung nhưng mỗi họa sĩ kể câu chuyện của riêng mình bằng màu sắc thủ pháp đặc không trùng lặp nhau. Nhưng có một điểm chung mà mỗi họa sĩ không thể “thoát” được đó là chuyển tải những nét văn hóa đặc trưng của quê hương cố xứ mà họ đã thấm đẫm từ thơ âu cho đến lúc trưởng thành. Ví dụ nét trầm mặc của phố cổ Hội An luôn phảng phất trong tranh thiếu nữ vẽ trên lụa của Bùi Tiến Tuấn. Chất bàng bạc, hùng vĩ của phong cảnh vùng Đông Bắc trong tranh Mạc Hoàng Thượng, dù đó là trừu tượng. Chất huyền ảo, sự bay bổng thiên thần trong tranh của Đinh Văn Sơn, có tính hương xa từ các vùng Ki-tô giáo. Chất mộc mạc, sự lãng mạn đời thường, sự tương phản luôn ẩn hiện trong tranh của Hồ Hưng.

Trong hội họa, ngoài những ý tưởng độc đáo cách thể hiện thì chất liệu được coi là địa hạt màu mỡ để các họa sĩ tung tẩy. Câu chuyện tháng 4 cũng vậy, 4 họa sĩ đã chọn cho mình những chất liệu khác nhau. Trong đó Bùi Tiến Tuấn gần như đã “riêng một góc trời” với tranh lụa tân kỳ, vừa duy mỹ vừa giàu tính cách tân, tạo sức hút đặc biệt trên thị trường khoảng 15 năm qua. Có thể nói Bùi Tiến Tuấn đã tạo nên một dấu ấn lớn của dòng tranh lụa Việt Nam đương đại. 

Tranh trừu tượng vật liệu tổng hợp của Mạc Hoàng Thượng có hai đặc điểm dễ nhận thấy. Đầu tiên, là sự tìm tòi về vật liệu để tạo ra một bề mặt phảng phất chất phù điêu, khảm chạm, nhằm tạo chiều sâu về thị giác. Thứ hai, dù trừu tượng, nhưng phần ý tưởng và hình họa rất được quan tâm. Ví dụ khi xem các bức tranh có tên Rừng người, Buổi chiều, Vươn lên… thì sẽ cảm nhận rõ phần hình họa ẩn phía sau. Có được điều này, vì Mạc Hoàng Thượng là một trong vài họa sĩ giỏi hình họa bậc nhất hiện nay, anh lại là giảng viên đại học mỹ thuật nữa, nên chất học thuật dễ được nhận thấy. Nói cách khác, dù vẽ trừu tượng, anh vẫn “không thể quên” được hình họa.

Tranh màu nước của Hồ Hưng có kỹ thuật rất cao, có sức lan tỏa, ảnh hưởng đến không ít họa sĩ vẽ màu nước khác của Việt Nam. Tiếp cận chủ đề mộc mạc bằng kỹ thuật màu nước bậc cao, diễn tả những điều tinh vi và tinh tế, là cách đi riêng của Hồ Hưng.

Tranh sơn mài của Đinh Văn Sơn có sự kết hợp, chắt lọc kỹ thuật, thẩm mỹ của sơn mài các vùng miền, xứ sở để tạo nên một bảng màu vừa kế thừa vừa cách tân, không khư giữ, lệ thuộc một truyền thống nào, mà thoải mái sáng tạo. Từ tạo hình và bảng màu sơn mài đặc trưng đó, khi chuyển sang vẽ sơn dầu, Đinh Văn Sơn vẫn giữ được chất riêng của mình.  

Về mặt tổng hòa, Câu chuyện tháng 4 giống như một lát cắt của đời người. Nếu tranh của Bùi Tiến Tuấn là phần thanh xuân - xuân tình, thì tranh của Mạc Hoàng Thượng là phong thổ - nơi chốn của anh. Nếu tranh của Đinh Văn Sơn là khi thanh xuân đó bước vào đời sống gia đình, với các cung bậc của hạnh phúc, thì tranh của Hồ Hưng là khung cảnh đời thường của hạnh phúc đó.

Chúng ta hay nói về bản sắc, nghe thì rất chung chung, đôi khi trừu tượng, khó nắm bắt. Nhưng khi xem triển lãm Câu chuyện tháng 4, thấy bản sắc Việt sao mà gần gũi, cụ thể, vừa có sự dung dị vừa có sự thời trang, vừa có sự rộng lớn của phong cảnh vừa có sự riêng tư của gia đình, vừa có núi rừng hoang vu vừa có phố thị nhộn nhịp… Một đất nước đang phát triển, đang giao thoa giữa thiên nhiên và đô thị, đều được nhìn thấy qua câu chuyện tưởng chừng riêng tư của 4 họa sĩ nhưng đó rất có thể là câu chuyện chung của mỗi người.

Triển lãm Câu chuyện tháng 4 khai mạc lúc 18 giờ ngày 21.4 tại J Art Space (30 Đường số 10, phường Thảo Điền, TP.Thủ Đức, TP.HCM. Triển lãm kéo dài đến 21.5.2023.

Tiểu Vũ