AI có thể giúp xác định ai bị sa thải

ChatGPT đã có thể viết một bản ghi nhớ sa thải chung và Microsoft đang lên kế hoạch triển khai 365 Copilot sang Excel, có thể đóng vai trò hỗ trợ lập kế hoạch tài chính. Giờ đây, công ty khởi nghiệp Pigment SAS (Pháp) đang thử nghiệm công cụ generative AI có tên Pigment AI dành riêng cho các giám đốc tài chính.

Pigment AI được xây dựng dựa trên phần mềm của OpenAI. Pigment AI đặt một chatbot bên trong bảng tính (spreadsheet) và bảng điều khiển (dashboard) được sử dụng để lập kế hoạch tài chính.

Theo Pigment SAS, Pigment AI được thiết kế để nghiền ngẫm dữ liệu của công ty và đưa ra câu trả lời cho những câu hỏi như: “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta ra mắt sản phẩm mới trước 3 tháng?” hoặc “Tôi phải làm gì để tăng gấp đôi doanh thu trong năm tới?”.

Generative AI là loại trí tuệ nhân tạo mà máy tính được lập trình để tự động tạo ra nội dung mới, như văn bản, hình ảnh, âm thanh và video. Nó khác với các hệ thống AI khác như máy học sâu (deep learning) hoặc học máy trong việc dự đoán kết quả từ dữ liệu đã có sẵn. Thay vì dựa trên dữ liệu huấn luyện, hệ thống generative AI có khả năng tự tạo ra dữ liệu mới và phong phú hơn.

Romain Niccoli, đồng Giám đốc điều hành Pigment SAS, cho biết: “Pigment AI đang giúp loại bỏ phần không thú vị của công việc”.

Hầu hết doanh nghiệp đang cố gắng tích hợp các phiên bản AI mới nhất để tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, họ không phải lúc nào cũng đủ nhanh. Do đó, nhiều công ty có thể quan tâm đến câu hỏi mẫu mà Pigment SAS tuyên bố chatbot Pigment AI có thể trả lời: “Tại sao chi phí nhân công dự kiến hiện tại của chúng ta cao hơn kế hoạch cho năm 2023 lại được phê duyệt?”.

Bạn không cần phải là AI để đoán được lời khuyên có thể là cắt giảm chi phí nhân sự, hoặc nói đơn giản hơn là sa thải nhân viên.

Các công ty đang chuẩn bị cho AI để tự động hóa công việc. 

Microsoft 365 Copilot có thể tiết kiệm đáng kể thời gian cho các nhà phân tích dữ liệu và những người xử lý bảng tính khác hoặc giảm nhu cầu thuê nhiều người trong số họ. 

Arvind Krishna, Giám đốc điều hành IBM, nhận thấy 30% chức năng hậu cần sẽ biến mất sau 5 năm và đã cân nhắc tạm dừng tuyển dụng những vị trí như vậy.

Trả lời phỏng vấn của trang Bloomberg, Arvind Krishna cho biết IBM đang cân nhắc ngừng tuyển con người cho các công việc có thể thay thế bằng AI. Cụ thể là IBM sẽ ngừng hoặc tuyển dụng chậm lại công việc nội bộ và việc không cần gặp trực tiếp khách hàng vài năm tới, mà công ty hiện có khoảng 26.000 lao động.

“Tôi có thể thấy 30% số công việc đó được AI thay thế. Quá trình tự động hóa diễn ra trong vòng 5 năm”, Arvind Krishna nói.

Người làm công việc nội bộ thường đóng vai trò hỗ trợ cho nhân viên tiếp xúc khách hàng. Việc thường nhật của họ thường là thực hiện nhiệm vụ hành chính, bảo quản hồ sơ, quản lý dữ liệu.

Arvind Krishna cho biết việc thông thường như cung cấp thư xác nhận kinh nghiệm làm việc hay điều chuyển nhân viên giữa các phòng sẽ hoàn toàn tự động.

Dù thông báo cắt giảm 5.000 lao động nhưng IBM vẫn đang tuyển các vị trí phát triển phần mềm và tiếp xúc khách hàng. Trong quý 1/2023, IBM đã bổ sung 7.000 người. Phát ngôn của Arvind Krishna được đưa ra trong bối cảnh AI thời gian qua phát triển mạnh mẽ, xâm nhập vào mọi lĩnh vực đời sống.

Pigment đang thử nghiệm dịch vụ AI của mình với một số ít khách hàng nhưng vẫn chưa quyết định về giá cả. Công ty khởi nghiệp Pháp đã huy động được 164 triệu USD tài trợ kể từ khi thành lập vào năm 2019. Pigment cho biết doanh thu định kỳ hàng năm đã tăng gấp 7 lần vào 2022 nhưng từ chối chia sẻ số liệu.

Dù AI có thể thông báo quyết định sa thải nhân viên của một công ty, Romain Niccoli cho biết chính con người mới đưa ra quyết định sau cùng. "Đó chỉ là đảm bảo để bạn hiểu rõ những hậu quả. AI sẽ không quyết định thay bạn", ông nói.

Nếu một ngày nào đó bạn bị công ty sa thải với sự trợ giúp của AI, rất có thể bạn sẽ không biết điều đó.

Ngân hàng đầu tư nổi tiếng Goldman Sachs (Mỹ) ước tính các generative AI như ChatGPT có thể thay thế 300 triệu việc làm toàn thời gian, giúp GDP toàn cầu tăng 7%.

Các nền kinh tế tiên tiến đã trải qua sự suy giảm trong tăng trưởng năng suất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính, ảnh hưởng đáng kể tốc độ tăng trưởng GDP.

Theo Goldman Sachs, các hệ thống generative AI có thể tạo ra những nội dung không thể phân biệt được so với hoạt động sáng tạo của con người. Điều này có thể kích hoạt sự bùng nổ năng suất, giúp nâng GDP toàn cầu tăng thêm 7% hàng năm trong 10 năm tới.

“Sự kết hợp giữa tiết kiệm đáng kể chi phí lao động, tạo việc làm mới và năng suất cao hơn cho những người lao động không bị đào thải mở ra khả năng cho cuộc cách mạng năng suất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đáng kể. Chúng tôi ước tính rằng AI có thể giúp tăng GDP toàn cầu hàng năm lên 7%”, theo báo cáo của Goldman Sachs.

Báo cáo này nhận định những tiến bộ đột phá của công nghệ AI có thể giúp tự động hóa 25% khối lượng công việc hiện nay ở Mỹ và khu vực 20 nước sử dụng đồng euro (eurozone).

Nếu chứng minh được như kỳ vọng, generative AI cũng sẽ gây ra sự rối loạn đáng kể trên thị trường lao động, có thể khiến tương đương 300 triệu công việc ở các nền kinh tế lớn tại Mỹ châu Âu bị tự động hóa, Joseph Briggs và Devesh Kodnani, hai tác giả của báo cáo nhận định.

Báo cáo cho rằng công việc của luật sư và nhân viên hành chính sẽ nằm trong số những công việc có nguy cơ dư thừa cao nhất do sự phổ cập của generative AI.

Ước tính khoảng 2/3 số lượng công việc ở Mỹ và châu Âu có rủi ro bị tự động hóa ở một mức độ nhất định vì sự xuất hiện của generative AI. Hầu hết người lao động ở hai nền kinh tế này sẽ chứng kiến dưới 50% khối lượng công việc của họ được tự động hóa. Những người lao động này sẽ tiếp tục làm việc nhưng một phần thời gian của họ được chuyển sang cho các hoạt động hiệu quả hơn.

Ở Mỹ, generative AI sẽ đảm nhận bớt phần việc của 63% lực lượng lao động. Báo cáo của Goldman Sachs nhận định khoảng 7% lực lượng lao động Mỹ đang làm những công việc mà ít nhất một nửa khối lượng nhiệm vụ của họ có thể thực hiện thông qua công nghệ AI và rất dễ bị thay thế. Các công việc tay chân hoặc ngoài trời, không đòi hỏi tính sáng tạo cao, sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Goldman Sachs cũng chỉ ra tác động tương tự của generative AI với thị trường việc làm của châu Âu. Ở cấp độ toàn cầu, do công việc chân tay chiếm tỷ trọng lớn hơn ở thị trường việc làm của các nước đang phát triển, Goldman Sachs ước tính AI có thể đảm nhận khoảng 20% trong tổng số công việc hiện nay.

Các ước tính của Goldman Sachs dựa trên phân tích dữ liệu của Mỹ và châu Âu về các nhiệm vụ thường được thực hiện trong hàng ngàn nghề nghiệp khác nhau. Các nhà nghiên cứu Goldman Sachs nhận định AI sẽ có khả năng thực hiện những nhiệm vụ như hoàn thành tờ khai thuế cho doanh nghiệp nhỏ; đánh giá một yêu cầu đòi bồi thường bảo hiểm phức tạp, hoặc ghi lại kết quả điều tra hiện trường vụ án…

Tuy nhiên, họ không cho rằng AI sẽ được ứng dụng cho các nhiệm vụ nhạy cảm hơn như phán quyết của tòa án, kiểm tra tình trạng bệnh nhân đang được chăm sóc đặc biệt, hoặc nghiên cứu luật thuế quốc tế.

Báo cáo trên có thể châm ngòi cuộc tranh luận về tiềm năng của công nghệ AI trong nỗ lực phục hồi tăng trưởng năng suất đang trì trệ ở các nước giàu cũng như tạo ra một thế hệ nhân viên “cổ cồn trắng” (thuật ngữ để chỉ người làm công việc văn phòng hoặc trí óc) bị AI giành việc.

Các ước tính của Goldman Sachs về tác động của AI với bức tranh thị trường lao động thận trọng hơn so với ước tính trong một số nghiên cứu khác.

Một nghiên cứu của OpenAI cho thấy generative AI có thể đảm nhận ít nhất 10% nhiệm vụ của 80% lực lượng lao động ở Mỹ.

Sơn Vân