Luật không thể là vòng kim cô để quản lý

Thảo luận tại Quốc hội ngày 24.5 về Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), ĐBQH Phan Đức Hiếu (Thái Bình) đề nghị không mở rộng phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với công ty con của Doanh nghiệp nhà nước.

Ông Phan Đức Hiếu cho hay, nếu mở rộng phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với công ty con của doanh nghiệp nhà nước thì đồng nghĩa với việc mở rộng thêm 4 nhóm đối tượng áp dụng Luật Đấu thầu, đây là phạm vi rất rộng.

Theo ông Hiếu, Đảng, Nhà nước đang yêu cầu tách bạch chức năng chủ sở hữu quản lý và chức năng quản trị kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước.

“Chúng ta cũng đang thể chế hóa nguyên tắc này theo hướng phân doanh nghiệp nhà nước ra làm các cấp độ, đó là công ty mẹ, công ty con với các mức độ sở hữu 100% hay trên 50%, từ đó có phương thức và cách thức quản lý khác nhau và phù hợp với từng loại doanh nghiệp nhà nước. Nếu như chúng ta mở rộng phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu và đánh đồng các chủ thể, áp dụng cứng nhắc một phương thức quản lý, tôi quan ngại về sự phù hợp với chủ trương chính sách của Đảng, hệ thống pháp luật đã được thiết kế”, ông Hiếu nêu.

Ông Hiếu cũng cho rằng, Luật Đấu thầu không phải là công cụ duy nhất để quản lý doanh nghiệp nhà nước. Luật Doanh nghiệp quy định cơ chế quản trị. Về giám sát nội bộ có Luật Quản lý sử dụng vốn đầu tư nhà nước tại doanh nghiệp với cơ chế quản lý thông qua người đại diện vốn Nhà nước trong doanh nghiệp và các cơ chế giám sát.

Đại biểu Hiếu cũng bày tỏ lo ngại tới lợi ích của các nhà đầu tư trong các doanh nghiệp có hỗn hợp sở hữu một phần vốn Nhà nước.

“Trong doanh nghiệp này, lợi ích của doanh nghiệp, của nhà đầu tư tư nhân rất quan trọng. Bản thân nhà đầu tư tư nhân cũng có nhu cầu để có sự kiểm soát lợi ích của mình. Quan sát của tôi, nhiều tập đoàn tư nhân đã thiết kế các quy trình đấu thầu phù hợp để chống thất thoát”, đại biểu Hiếu nêu.

Nếu áp dụng cứng nhắc việc mở rộng phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với công ty con của doanh nghiệp nhà nước thì có thể làm hoạt động sản xuất của doanh nghiệp bị ảnh hưởng, ảnh hưởng lợi ích của nhà đầu tư, lợi ích của Nhà nước. Đại biểu bày tỏ lo ngại sự tác động việc áp dụng Luật đấu thầu cho công ty con của doanh nghiệp nhà nước đến cả thị trường chứng khoán, quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) cho rằng, quy định trong luật không thể là vòng kim cô để quản lý, mà yếu tố cuối cùng vẫn là con người. Khi doanh nghiệp nhà nước đầu tư vào một doanh nghiệp khác có thể chỉ ký 5-10% vốn của doanh nghiệp nên phải chịu sự chi phối của Luật đấu thầu là không cần thiết.

Hơn nữa, các doanh nghiệp chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng và khi đấu thầu không chỉ có tiền mà có rất nhiều yếu tố khác như thời cơ, thời gian, thậm chí quen biết cũng là một yếu tố có lợi. Vì vậy, đại biểu Nghĩa thống nhất như phương án 1 của dự thảo luật, chỉ quản lý doanh nghiệp nhà nước, còn doanh nghiệp nhà nước có 50% vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp được quản lý bằng rất nhiều luật khác.

"Nếu xảy ra tham nhũng, tiêu cực đã có cơ quan thanh tra, cơ quan kiểm tra, cơ quan điều tra, không chỉ quản lý bằng Luật Đấu thầu", ông Nghĩa nêu.

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) tranh luận lại và cho rằng, đấu thầu là biện pháp để đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế, nên không thể loại trừ các doanh nghiệp trên không cho thực hiện những điều tốt đẹp như vậy.

Theo ông Lê Hoàng Anh, các doanh nghiệp có vốn Nhà nước đầu tư phải thực hiện, dẫn đầu các doanh nghiệp khác trong cả nước cùng thực hiện. Cùng với đó, các doanh nghiệp tư nhân, các doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước dưới 51% vẫn đang thực hiện theo quy định của pháp luật. Vì vậy, đại biểu đề nghị không loại trừ doanh nghiệp có vốn trên 51% do Nhà nước đầu tư trong việc thực hiện đấu thầu.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chia sẻ, Luật Đấu thầu là dự án luật khó ở cả trong quan điểm chính sách và cả kĩ thuật lập pháp. Bởi Luật vừa phải giải quyết vướng mắc phát sinh vừa phải tạo được điều kiện thuận lợi cho đấu thầu, vừa nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Đâu là điểm cân bằng cho các yêu cầu này là điều rất khó. Quản lý chặt quá lại khiến mất tự chủ, lại gây khó khăn ách tắc, nếu lỏng quá lại không bảo đảm quản lý nhà nước, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.

Hoài Lam