Cá voi điệp viên đi tìm bạn tình khiến các nước láng giềng Nga xôn xao

Cá voi điệp viên này được gọi là Hvaldimir, là một chú cá voi beluga đực (Delphinapterus leucas) và được ước lượng từ 13 đến 14 tuổi. Hvaldimir được phát hiện lần đầu tiên vào tháng 4.2019 ở vùng nước lạnh giá ngoài khơi bờ biển Finnmark ở phía bắc Na Uy, đeo dây đai có dòng chữ "Thiết bị của St. Petersburg". Dây đai không phải là thiết bị của bất kỳ dự án nghiên cứu cá voi beluga nào mà phía Na Uy từng biết. Người ta cho rằng dây đai dường như có khoảng trống để gắn máy ảnh GoPro và các thiết bị do thám tiềm năng khác, mặc dù không phát hiện ra thứ gì được gắn vào thời điểm đó.

Hvaldimir cũng không tỏ ra sợ hãi con người, điều đó cho thấy chú cá voi begula này đã được nuôi dưỡng hoặc ít nhất là được huấn luyện bởi con người và điều này càng làm dấy lên suy đoán rằng nó là “gián điệp”.

Sau đó, dây đai đã được gỡ bỏ khỏi Hvaldimir. OneWhale, một tổ chức phi lợi nhuận của Na Uy đứng ra nhận bảo vệ chú cá voi begula này. OneWhale cho biết trong 3 năm qua, nó dành phần lớn thời gian ở miền bắc Na Uy. Nhưng vào ngày 28.5, OneWhale phát hiện Hvladimir gần Hunnebostrand, ngoài khơi bờ biển phía tây nam của Thụy Điển.

Sebastian Strand, nhà sinh vật biển thuộc tổ chức OneWhale, nói: "Chúng tôi không biết chính xác tại sao Hvladimir lại di chuyển khẩn trương như vậy. Đó có thể là hormone thúc đẩy nó tìm kiếm bạn tình". Tuy nhiên, Strand nói thêm hướng di chuyển hiện tại của chú cá voi begula này đang đưa nó "rất nhanh chóng rời xa môi trường tự nhiên của mình".

Theo Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Na Uy (NOAA), hầu hết cá voi beluga đực đều trưởng thành về giới tính khi chúng 15 tuổi. Vì vậy, hormone của Hvalidimir có thể thúc đẩy nó đi tìm kiếm bạn tình.

Nhưng cá voi beluga đơn lẻ cũng có thể đang tìm kiếm những con đồng loại khác bất kể giới tính của chúng. Theo Strand, cá voi beluga là sinh vật có tính xã hội rất cao và các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng Hvaldimir đã không tiếp xúc với một thành viên khác trong loài kể từ khi họ bắt đầu theo dõi nó vào năm 2019.

Bất kể động cơ thúc đẩy Hvaldimir ra đi là gì, nó đang đi sai hướng. Cá voi trắng chỉ sống ở vùng cao Bắc Cực tại các khu vực như quần đảo Svalbard của Na Uy, Greenland (Đan Mạch), Canada và Nga. Không có quần thể beluga nào được biết đến ở vùng biển xung quanh Thụy Điển. Do vậy, việc di chuyển như vậy sẽ khiến Hvaldimir khó tìm ra đồng loại của mình.

Các chuyên gia không chắc tại sao Hvaldimir lại đi sai hướng, nhưng có thể nó đi vào vùng biển Na Uy theo nhiệm vụ nên chú cá voi begula này không biết gì về khu vực xung quanh. Cũng có thể nó đã trải qua một thời gian dài được nuôi dưỡng bởi con người nên bản năng tự nhiên không còn nhạy bén.

Cho đến nay, Hvaldimir dường như vẫn có sức khỏe tốt và người ta nhìn thấy nó đang săn cá hồi gần các trang trại nuôi cá dọc biên giới Na Uy với Thụy Điển. Tuy nhiên, so với trước đây thì chú cá voi begula này có vẻ bị sụt cân và các chuyên gia lo ngại rằng nó sẽ rất vất vả để kiếm đủ thức ăn ở vùng biển phía nam Thụy Điển.

OneWhale hiện đang xin phép chính quyền Thụy Điển để bắt Hvaldimir và đưa nó đến một vịnh hẹp ở Na Uy để có thể sống an toàn. Trước đó, vào năm 2020, người ta đã thả thành công một cặp cá voi beluga nuôi nhốt từ Trung Quốc vào một nơi tương tự ở Iceland. Theo NOAA, cá voi beluga thường sống đến khoảng 40 tuổi nhưng có thể sống đến 70 tuổi.

Đây không phải là lần đầu tiên người ta nghi ngờ động vật biển có vú được huấn luyện cho mục đích quân sự. Vào tháng 4.2022, các hình ảnh vệ tinh cho thấy Nga đã huấn luyện cá heo để bảo vệ một  căn cứ hải quân ở Crimea. Theo Trung tâm Thông tin Chiến tranh của Hải quân Mỹ, Hải quân nước này cũng đã huấn luyện cá heo và sư tử biển cho các hoạt động quân sự kể từ năm 1959.

Tại sao Hải quân sử dụng động vật có vú biển?

Cá heo ngoài tự nhiên sở hữu sonar phức tạp nhất mà khoa học biết đến. Mìn và các vật thể nguy hiểm tiềm ẩn khác dưới đáy đại dương lại khó phát hiện bằng sonar điện tử. Cá heo có thể dễ dàng phát hiện những thứ đó, đặc biệt là ở vùng nước nông ven biển hoặc bến cảng có địa hình phức tạp. Cả cá heo và sư tử biển đều có tầm nhìn tuyệt vời trong ánh sáng yếu và thính giác định hướng dưới nước cho phép chúng phát hiện và theo dõi các mục tiêu dưới biển, ngay cả trong vùng nước tối. Chúng cũng có thể lặn sâu hàng trăm mét dưới bề mặt mà không có nguy cơ bị bệnh giảm áp như thợ lặn. Một ngày nào đó, các nhiệm vụ này có thể hoàn thành bằng tàu ngầm không người lái dưới nước, nhưng hiện tại công nghệ không thể sánh được với động vật.

Các con vật được huấn luyện có nhiệm vụ gì?

Cá heo được huấn luyện để tìm kiếm và đánh dấu vị trí của các quả mìn dưới biển có thể đe dọa đến sự an toàn tàu quân sự hoặc dân sự. Cả cá heo và sư tử biển cũng hỗ trợ nhân viên an ninh phát hiện và bắt giữ những người nhái trái phép có thể cố gắng gây hại cho người, tàu hoặc cơ sở Hải quân.

Làm thế nào để đưa các động vật đến các mục tiêu?

Nếu di chuyển một khoảng cách ngắn, chúng được huấn luyện để bơi dọc theo một chiếc thuyền nhỏ. Đối với những chuyến đi dài hơn, chúng có thể được vận chuyển bằng  tàu hải quân hoặc bằng máy bay hay trực thăng.

Đôi nét về huấn luyện cá vì mục đích quân sự

Anh Tú