Các hãng xe điện chạy đua tích trữ graphite vì lo bị thiếu

Dù là thành phần chiếm trọng lượng lớn nhất trong pin, graphite lại không được các hãng xe chú trọng lập kế hoạch tích trữ như các khoáng sản lithium hay cobalt.

Nhưng giờ đây họ ráo riết tìm đến những quốc gia cung cấp mới như Madagascar, Mozambique do pin EV được dự báo sẽ lần đầu tiên chiếm hơn 50% thị trường graphite tự nhiên, theo công ty tư vấn Project Blue.

Tình trạng thiếu hụt graphite có thể càng trầm trọng vì Mỹ và châu Âu nỗ lực cắt giảm phụ thuộc nguồn nguyên liệu thô quan trọng từ Trung Quốc.

Theo nhà sáng lập công ty Talga Group (chuyên khai thác và tinh chế khoáng sản dùng cho sản xuất pin) Mark Thompson: “Các hãng xe đang mù mịt vì không có khoản đầu tư nào vào graphite phương Tây cả”.

Trung bình một chiếc EV cần 50 - 100kg than chì trong pin, gấp khoảng 2 lần lượng lithium.

Graphite vốn chủ yếu được dùng ở ngành thép, tuy nhiên công ty đầu tư tài chính BMO Capital Markets dự báo doanh số EV năm 2030 tăng hơn 3 lần năm 2022, lên 35 triệu chiếc.

Project Blue cảnh báo tình trạng thiếu hụt sẽ tăng trong vài năm tới, mức thâm hụt nguồn cung toàn cầu năm 2030 dự kiến là 777.000 tấn.

Công ty nghiên cứu thị trường Benchmark Mineral Intelligence (BMI) trong một báo cáo nhận định đến năm 2030 cần khoảng 12 tỉ USD tiền đầu tư và 97 mỏ graphite mới để đáp ứng nhu cầu năm 2035.

BMI chỉ ra Trung Quốc chiếm 61% sản lượng graphite tự nhiên toàn cầu, 98% thành phẩm cuối dùng cho sản xuất cực dương của pin.

Gấp rút tìm nguồn cung

Ông Thompson cho biết Talga Group đang muốn trở thành nhà cung cấp cho các hãng xe như Tesla, Toyota, Ford cũng như đơn vị sản xuất pin như Northvolt. Công ty ký được thỏa thuận không ràng buộc với Stellantis và Renault - 2 đơn vị sản xuất pin là đối tác của hãng Mercedes-Benz.

Mercedes tuyên bố đang đa dạng hóa nguồn nguyên liệu thô (gồm cả graphite) và đã đối thoại với nhiều nhà cung cấp.

Tháng 4 vừa qua, công ty cung cấp khoáng sản sản xuất pin NextSource Materials mua một mỏ tại Madagascar. Đơn vị này đang đàm phán với các hãng xe.

Tesla đi đầu trong nỗ lực tích trữ graphite. Công ty đạt thỏa thuận với Syrah Resources (vận hành một mỏ ở Mozambique) và Magnis Energy Technologies (sản xuất pin).

Syrah đang xây nhà máy tại Mỹ, một trong số ít cơ sở bên ngoài Trung Quốc đủ sức tinh chế graphite thành thành phẩm dùng cho pin.

NextSource cũng xây nhà máy tại Mauritius, còn Talga lại chọn Thụy Điển.

Trung Quốc vẫn giữ thế thống trị

Nhưng hoạt động tinh chế graphite của phương Tây sẽ phát triển khá chậm. Nhà phân tích BMI George Miller cho rằng Trung Quốc sẽ duy trì thế thống trị trên thị trường trong nhiều năm nữa.

Theo BMI, đến năm 2032 Trung Quốc vẫn chiếm đến 79% sản lượng graphite tinh khiết không tráng phủ. Tỷ lệ này ở năm 2022 là 100%.

Thế thống trị trên gây khó khăn cho hãng xe nào muốn nhận trợ cấp EV theo Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ. Luật yêu cầu phần lớn thành phần pin xe điện phải được sản xuất tại Mỹ hoặc tại quốc gia có ký kết thỏa thuận thương mại tự do với Mỹ.

Liên minh châu Âu (EU) cũng cân nhắc ra luật không phụ thuộc quá 65% nguồn nguyên liệu thô quan trọng từ một quốc gia nào.

Cực dương pin bằng graphite tự nhiên thường rẻ hơn mà lại có lợi cho dung lượng pin và lượng điện ra, cho phép xe chạy xa hơn.

Một vật liệu có thể làm cực dương khác là silicon, cũng giúp tăng quãng đường xe hoạt động. Tuy nhiên lượng silicon tối đa dùng được cho pin hiện chỉ có 10%, vì vật liệu này giãn nở trong quá trình sử dụng khiến pin dễ xuống cấp.