Khí hậu càng biến đổi, con người càng dễ bị rắn cắn

Mặc dù không thiếu các mối đe dọa và nguy hiểm do biến đổi khí hậu gây ra, nhưng chúng ta có một vấn đề khác cần thêm vào danh sách. Theo một nghiên cứu mới: Thời tiết ấm hơn khiến con người dễ bị rắn độc cắn hơn.

Nghiên cứu được thực hiện ở bang Georgia (Mỹ), một tiểu bang có 17 loài rắn độc, mặc dù chỉ có bảy loài trong số đó là đáng quan tâm với con người. Phân tích nghiên cứu cho thấy trung bình mỗi độ C tăng lên dẫn đến tỷ lệ rắn cắn tăng gần 6%.

Rắn được biết là loài phản ứng với sự thay đổi thời tiết theo mùa, đi vào trạng thái được gọi là brumation vào mùa đông (giống như ngủ đông ở động vật có vú). Do vậy những kết quả này cũng dễ hiểu và phù hợp với kết quả của các nghiên cứu trước đây.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã không đi sâu vào lý do của mối liên hệ này. Có thể điều gì đó liên quan đến thời tiết ấm hơn và hoạt động của con người đang góp phần vào sự gia tăng, cũng như đặc điểm sinh học của loài rắn.

Nhà khoa học môi trường Noah Scovronick từ Đại học Emory ở Georgia cho biết "Chúng ta không biết nhiều về thời tiết - nghĩa là những thay đổi ngắn hạn về khí tượng - thúc đẩy tương tác giữa con người và rắn, một phần vì rất nhiều trường hợp rắn cắn nguy hiểm lại xảy ra ở những nơi thiếu dữ liệu. Nhưng chúng ta có thể tìm hiểu rất nhiều về các kiểu rắn cắn ngay cả với dữ liệu khá khiêm tốn và sử dụng các phương pháp dịch tễ học đã được thiết lập. Nghiên cứu này chứng minh điều đó".

Nhóm của Scovronick đã xem xét 3.908 lượt nhập viện liên quan đến rắn độc cắn, từ năm 2014 đến 2020. Những lần nhập viện này được đối chiếu chéo với thời tiết mỗi ngày, gồm các chi tiết như nhiệt độ và lượng mưa.

Mặc dù mùa hè có tổng số vụ rắn cắn cao nhất, nhưng thực tế mùa xuân lại có mối liên hệ chặt chẽ nhất giữa nhiệt độ và số ca rắn cắn. Theo các nhà nghiên cứu, có thể nhiệt độ mùa hè cao hơn khiến rắn trở nên chậm chạp hơn.

Nghiên cứu không cố gắng dự đoán mức độ tăng nhiệt độ trong tương lai có thể ảnh hưởng đến nguy cơ bị rắn cắn như thế nào, nhưng việc mở rộng đô thị đã khiến cho loài bò sát này có nhiều khả năng gặp con người hơn.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, có tổng cộng hơn 5 triệu ca rắn cắn mỗi năm và gây ra 138.000 ca tử vong. Nọc độc từ rắn có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, thậm chí phải cắt cụt chi và gây các khuyết tật vĩnh viễn khác.

Nhà bò sát học Lawrence Wilson từ Đại học Emory cho biết: “Yếu tố quan trọng để giảm thiểu các cuộc gặp gỡ tiêu cực là giáo dục. Hãy cho mọi người biết môi trường sống mà rắn ưa thích, chẳng hạn như những nơi rậm rạp và họ có thể cảnh giác với những môi trường sống như vậy. Rắn và người có thể chung sống với nhau, kể cả rắn độc, miễn là chúng ta tôn trọng và hiểu môi trường sống cũng như nhu cầu của chúng”.

Trong số khoảng 3.000 loài rắn trên khắp thế giới, chỉ có khoảng 15% số loài trên toàn thế giới và 20% số loài ở Mỹ là có nọc độc nguy hiểm đối với con người . 

Mỗi năm tại Mỹ có hơn 60.000 vụ con người bị động vật cắn và đốt được báo cáo và khoảng 100 ca tử vong. Trong số đó, khoảng 45.000 ca là rắn cắn (trong đó 7.000 đến 8.000 ca do rắn độc cắn và gây ra 5 ca tử vong).

Rắn chuông chiếm phần lớn các vụ rắn cắn và hầu hết các ca tử vong. Rắn hổ Copperheads và ở một mức độ thấp hơn còn rắn hổ nang nước chiếm hầu hết các ca rắn độc cắn. Rắn san hô (elapids) và các loài nhập khẩu (trong vườn thú, trường học, trang trại rắn...) chiếm chưa tới 1% các ca rắn cắn.

Phần lớn bệnh nhân là nam giới từ 17 đến 27 tuổi; 50% trong số đó bị cắn trong tình trạng say xỉn.

Ở bên ngoài nước Mỹ, số vụ rắn cắn chết người phổ biến hơn, chiếm hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm.

Anh Tú