Các quan chức lo lắng khi Nhật bắt đầu kiểm soát bán 23 loại thiết bị sản xuất chip với Trung Quốc
Thế giới số - Ngày đăng : 22:38, 24/07/2023
Bắt đầu từ tuần này, Nhật Bản sẽ hạn chế xuất khẩu 23 loại thiết bị sản xuất chip. Hầu hết các công cụ này là máy móc cần thiết trong quá trình sản xuất chip bán dẫn mặt trước, bao gồm in thạch bản, khắc, lắng đọng màng, phủ, phát triển và làm sạch.
Trong khi Mỹ nhắc đến Trung Quốc 20 lần trong thông báo nhắm đến các công ty quốc gia châu Á này hồi tháng 10.2022, Nhật Bản đã chọn các biện pháp kiểm soát thiết bị rộng rãi mà không nhắm cụ thể vào nước láng giềng.
"Chúng tôi cảm thấy không thoải mái với cách Mỹ làm điều này. Không cần phải nêu tên quốc gia cụ thể, tất cả những gì bạn cần làm là kiểm soát xuất khẩu mặt hàng đó", Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp nói với hãng tin Reuters. Nguồn tin này cho biết Nhật Bản không thể trừng phạt các quốc gia trừ khi họ tham gia vào một cuộc xung đột.
Khi công bố biện pháp kiểm soát xuất khẩu 23 loại thiết bị sản xuất chip vào tháng 3, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản nói với các phóng viên rằng Trung Quốc chỉ là một trong 160 quốc gia và khu vực sẽ chịu sự kiểm soát, và các quy tắc của Nhật Bản không nhằm tuân theo Mỹ. Dù vậy, Trung Quốc cảnh báo Nhật Bản nên rút lại các biện pháp này.
Nhật Bản và Mỹ đã chia sẻ những lo ngại về việc Trung Quốc thúc đẩy các công nghệ tiên tiến. Vào tháng 5, cả hai nước đã đồng ý với các quốc gia G7 khác về việc giảm thiểu rủi ro trước sức ép kinh tế tiềm ẩn của Trung Quốc.
Tuy nhiên khác biệt trong kiểm soát thiết bị sản xuất chip có thể thử thách sự đoàn kết đó. Chẳng hạn, nếu Mỹ hoặc Nhật Bản có thể cho phép xuất khẩu các sản phẩm mà nước còn lại đã cấm.
Emily Benson, Giám đốc dự án thương mại và công nghệ tại tổ chức phi lợi nhuận lưỡng đảng Center for Strategic and International Studies ở Washington (Mỹ), cho biết: “Mỗi quốc gia chịu trách nhiệm về các chính sách cấp phép của riêng mình và trên hết, việc thực thi các quyết định là tùy thuộc vào từng nước”.
Nhật Bản không áp dụng tiêu chuẩn "giả định từ chối" của Mỹ và sẽ cho phép xuất khẩu bất cứ khi nào có thể, một quan chức chính phủ Nhật Bản nói với Reuters. Các nguồn tin từ chính phủ Nhật Bản yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.
Giả định từ chối là nguyên tắc mà Mỹ thường áp dụng khi xem xét yêu cầu xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao hoặc quan trọng từ Mỹ đến các nước khác. Theo nguyên tắc này, các yêu cầu xuất khẩu sẽ được xem như từ chối ban đầu, nên phải cung cấp đủ bằng chứng và đảm bảo an ninh, an toàn trước khi được cấp phép xuất khẩu.
Cũng có thể xuất hiện những căng thẳng tiềm ẩn vì khác Nhật Bản và Hà Lan (bắt đầu kiểm soát xuất khẩu thiết bị sản xuất chip từ tháng 9), Mỹ không áp đặt các hạn chế với một số công cụ cụ thể.
Reuters đã liên hệ với 6 nhà cung cấp thiết bị sản xuất chip ở Nhật Bản. Hai trong số đó là Kokusai Electric và Tokyo Electron hy vọng các biện pháp kiểm soát của Nhật Bản sẽ có tác động hạn chế với hoạt động kinh doanh.
Advantest Corp (công ty kiểm tra chip) nói không có sản phẩm nào của họ bị ảnh hưởng. Screen Holdings (nhà sản xuất máy làm sạch đĩa bán dẫn), Nikon Corp và Canon (hai nhà sản xuất máy in thạch bản) không phản hồi.
Phối hợp
Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan sẽ cần có sự phối hợp chặt chẽ trong biện pháp kiểm soát xuất khẩu các thiết bị sản xuất chip.
Jim Lewis, cựu quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại Mỹ, đồng thời là nhà nghiên cứu tại Center for Strategic and International Studies, nói: "Vấn đề trong tất cả những điều này là bạn có thể bỏ qua thiết bị nào một cách an toàn và cần ngăn chặn gì. Mỗi nước vạch ra ranh giới hơi khác nhau một chút". Ông đã gặp các quan chức thương mại Nhật Bản và tin rằng nước này cam kết kiềm chế xuất khẩu một số mặt hàng nhất định.
Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan đều cho biết muốn thêm các thiết bị sản xuất chip vào danh sách vũ khí, hàng hóa và công nghệ lưỡng dụng do 42 quốc gia tham gia Thỏa thuận Wassenaar (được thành lập sau Chiến tranh Lạnh) kiểm soát. Tuy nhiên, ba nước này khó có thể giành được sự ủng hộ nhất trí mà họ cần từ các thành viên tham gia Thỏa thuận Wassenaar, với Nga là 1 trong số đó.
Quan chức Bộ Công nghiệp Nhật Bản khác cho biết phương án khác là hình thành một nhóm gần gũi với Mỹ và Hà Lan để giám sát các công cụ sản xuất chip, mà dần dần có thể gồm cả các quốc gia khác.
Bộ Thương mại Mỹ và chính phủ Hà Lan từ chối bình luận về vấn đề này.
Hạn chế rộng hơn
Trong thời gian chờ đợi, chính quyền Joe Biden dự kiến sẽ cập nhật các quy tắc vào tháng 10.2022, một phần để phù hợp với danh sách các thiết bị sản xuất chip rộng hơn của Nhật Bản.
Mỹ cũng có thể đi xa hơn Hà Lan trong việc hạn chế những gì ASML có thể cung cấp cho một số nhà máy Trung Quốc cụ thể, Reuters đưa tin vào tháng 6. Chính quyền Biden có thể kiểm soát trực tiếp ASML vì thiết bị của công ty Hà Lan này chứa các linh kiện Mỹ.
ASML là công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới và là hãng công nghệ có giá trị thị trường lớn nhất châu Âu.
Hồi tháng 6, nguồn tin Reuters cho biết Mỹ sẽ cập nhật biện pháp kiểm soát xuất khẩu thiết bị sản xuất chip vào tháng 7, nhưng hiện tại có vẻ không thể thực hiện được.
"Một phần lý do khiến việc này mất nhiều thời gian là do Mỹ vẫn đang đàm phán với Nhật Bản. Mỹ cần đảm bảo rằng nếu họ chặn bất kỳ thứ gì thì Nhật Bản cũng làm điều tương tự", một nguồn tin quen thuộc với cuộc thảo luận cho biết.
Nhật Bản vẫn lo lắng rằng việc nhắm mục tiêu vào Trung Quốc sẽ dẫn đến sự trả đũa, chẳng hạn lệnh cấm ô tô điện của Nhật Bản, một quan chức ngành công nghiệp nước này nói.
"Việc làm mất mặt ai đó chẳng có lợi ích gì, trừ khi đó là mục tiêu của bạn", quan chức đó nói.