Mối quan hệ căng thẳng giữa Israel với Liên Hợp Quốc

Ông Guterres, trong lần phát biểu trước Hội đồng Bảo an hồi tuần trước lên án mạnh mẽ cuộc đột kích miền Nam Israel ngày 7.10 của Hamas. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng hành động như vậy không phải vô cớ diễn ra. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc nói rằng người dân Palestine phải chịu đựng tình trạng chiếm đóng hơn 50 năm đồng thời bày tỏ quan ngại về loạt hành vi vi phạm luật nhân đạo quốc tế ở Dải Gaza.

Bộ Ngoại giao Israel lập tức chỉ trích ông Guterres vượt quá giới hạn khi biện minh cho hành động của Hamas. Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc Gilad Erdan yêu cầu ông từ chức. Chính phủ nước này thậm chí còn tuyên bố không cấp thị thực cho đặc phái viên Liên Hợp Quốc nữa.

Mối quan hệ Israel - Liên Hợp Quốc đầy căng thẳng

Không khu vực nào nổ ra khủng hoảng mà Liên Hợp Quốc phải ra nhiều nghị quyết như với Israel và các vùng lãnh thổ Palestine. Tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, không ít thành viên là quốc gia có phần đông dân số theo đạo Hồi cùng quốc gia Nam bán cầu thường xuyên đưa tình cảnh của người dân Palestine vào chương trình nghị sự cũng như chỉ trích Israel.

Tổ chức phi chính phủ UN Watch thống kê được Đại hội đồng trong giai đoạn 2015 - 2022 thông qua 140 nghị quyết chỉ trích Israel, lên án hành động xây dựng khu định cư và sáp nhập cao nguyên Golan. Chỉ có 68 nghị quyết cùng giai đoạn là về quốc gia/vùng lãnh thổ khác.

Theo Deutsche Welle, Israel cảm thấy bị Liên Hợp Quốc đối xử bất công nên phản ứng trước phát biểu mới nhất của ông Guterres vô cùng gay gắt. 

Nghị quyết Đại hội đồng thông qua không mang tính ràng buộc mà chỉ nêu ra nguyên tắc chỉ đạo hay quan điểm của cộng đồng quốc tế với vấn đề cụ thể. Nghị quyết tại Hội đồng Bảo an mới mang tính ràng buộc theo luật pháp quốc tế và được ban hành chống lại bên tham gia xung đột gây nguy hiểm cho an ninh quốc tế, vi phạm luật pháp quốc tế hoặc nhân quyền.

Tuy nhiên, chúng có thể bị 1 trong 5 ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an phủ quyết. Mỹ thường xuyên sử dụng quyền hạn này bảo vệ đồng minh.

Trong số nghị quyết chỉ trích Israel của Đại hội đồng từ năm 2015 đến nay chỉ có 1 nghị quyết được Hội đồng Bảo an thông qua. Đó là nghị quyết năm 2016 yêu cầu Israel ngừng xây dựng khu định cư trên các vùng lãnh thổ họ chiếm đóng, thời điểm đó Mỹ bỏ phiếu trắng.

Ngày 28.10 vừa qua, Đại hội đồng thông qua dự thảo nghị quyết do Jordan và 21 quốc gia Ả Rập khác đệ trình với nội dung kêu gọi ngừng bắn để hàng viện trợ đi vào Dải Gaza.

Thăng trầm trong mối quan hệ

Quan hệ giữa hai bên vốn không căng thẳng như vậy. Năm 1947, Đại hội đồng bất chấp sự phản đối của khối Ả Rập để bỏ phiếu thông qua kế hoạch phân chia Palestine, mở đường cho nhà nước Israel thành lập nửa năm sau đó. Thế nhưng Chiến tranh Ả Rập - Israel cùng hành động chiếm đóng các vùng lãnh thổ Palestine khiến Israel - Liên Hợp Quốc không còn hòa hợp. Số lượng nghị quyết quan trọng được Đại hội đồng thông qua cũng tăng vọt.

Liên Hợp Quốc có cố gắng cứu vãn bằng một số động thái như bầu Israel làm Phó chủ tịch Đại hội đồng vào năm 2012, bổ nhiệm một người Israel làm Chủ tịch Ủy ban Pháp lý. Tuy nhiên, mối quan hệ nhìn chung vẫn căng thẳng và đặc biệt xấu đi từ sau phát biểu mới nhất của ông Guterres.