Những điều cần lưu ý khi xuất khẩu dưa hấu sang Trung Quốc

Theo đó, Bộ Công Thương khuyến cáo các thương nhân sản xuất, xuất khẩu các loại nông sản, bao gồm cả dưa hấu, cần chủ động phối hợp với các nhà nhập khẩu Trung Quốc.

Về tình hình sản xuất, Bộ Công Thương cho biết diện tích trồng dưa hấu tại Trung Quốc hiện đạt khoảng 2 triệu ha, chiếm tỷ trọng 10% tổng diện tích trồng cây ăn quả, rau màu của cả Trung Quốc, sản lượng bình quân khoảng 73-75 triệu tấn/năm. Hiện nay có 22/31 tỉnh, thành phố của Trung Quốc có diện tích canh tác dưa hấu.

Đáng chú ý, các điểm sản xuất nông sản nhỏ lẻ, kể cả dưa hấu, tại Trung Quốc dần được thay thế bằng những vùng trồng lớn, có điều kiện tự nhiên phù hợp. Các chuyên gia Trung Quốc coi đây là xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại; vừa có thể áp dụng cơ giới hóa và công nghệ cao trong sản xuất, giúp tăng năng suất và sản lượng; vừa đảm bảo chất lượng và đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng Trung Quốc về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc.

Về mùa vụ, thu hoạch dưa hấu tại Trung Quốc cũng kéo dài từ cuối tháng 4 đến khoảng tháng 9 hàng năm, lệch không nhiều so với mùa vụ thu hoạch dưa hấu của Việt Nam. Hải Nam là địa phương vào vụ dưa sớm nhất, tiếp đó là Quảng Tây, Chiết Giang, Giang Tô, Sơn Đông... Do đó, thị trường Trung Quốc có xu hướng tăng cường nhập khẩu dưa hấu trong giai đoạn từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau.

Về thói quen tiêu dùng, dưa hấu tươi tại Trung Quốc thường được dùng làm món tráng miệng hoặc ép làm nước uống. Trước đây, người Trung Quốc thường dùng dưa hấu trong mùa hè để thanh nhiệt, giải độc. Tuy nhiên, do điều kiện sinh hoạt nâng cao, nhu cầu của người Trung Quốc (nhất là miền Bắc) trở nên đa dạng hơn, có xu hướng thích sử dụng dưa hấu vào dịp Tết Nguyên đán (họ quan niệm dưa hấu có màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn). Người tiêu dùng Trung Quốc cũng thường lựa chọn dưa nhỏ vừa phải với trọng lượng khoảng 3-4 kg/quả. Chủng loại được ưa dùng là Hắc Mỹ Nhân.

Về tình hình nhập khẩu, theo số liệu thống kê của hải quan Trung Quốc, lượng dưa hấu nhập khẩu của Trung Quốc từ năm 2014 đến đầu năm 2018 bình quân đạt trên 200.000 tấn/năm với kim ngạch khoảng 30 triệu USD/năm, song có xu hướng giảm. Năm 2017, Trung Quốc nhập 188,32 nghìn tấn dưa hấu, đạt 31,86 triệu USD, giảm 7,78% về lượng và 2,81% về kim ngạch. Hiện ngoài Việt Nam, Trung Quốc còn nhập dưa hấu của Malaysia và Myanmar.

Về tiêu chuẩn chất lượng, theo thông lệ quốc tế và tương tự các thị trường nhập khẩu khác, Bộ Công Thương cho biết Trung Quốc cũng có quy định chi tiết về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm kiểm dịch đối với nông sản nhập khẩu (trong đó có dưa hấu); các lô hàng nông sản khi nhập vào Trung Quốc cần có chứng thư kiểm nghiệm, kiểm dịch do cơ quan quản lý nước xuất khẩu cấp theo mẫu và theo thỏa thuận với phía Trung Quốc.

Ngoài ra, theo thông tin từ Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Nam Ninh, Quảng Tây, Trung Quốc, để đảm bảo vệ sinh, an toàn dịch bệnh, hải quan Quảng Tây (địa phương giáp các tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng và Hà Giang của Việt Nam) gần đây đã chính thức yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu trái cây trên địa bàn thay đổi vật liệu đệm, lót dưa hấu (Việt Nam hiện chủ yếu sử dụng rơm) trong quá trình vận chuyển bằng các chất liệu không gây hại, không có sinh vật truyền nhiễm (như xốp lưới) từ tháng 5.2019.

"Các quy định tương tự như của Trung Quốc đã và đang được nhiều nước, trong đó có Việt Nam, áp dụng. Tuy nhiên, nhiều thương nhân xuất khẩu nông sản, trái cây Việt Nam (bao gồm cả bạn hàng của họ là các doanh nghiệp nhập khẩu Trung Quốc) chưa có sự quan tâm thực hiện đầy đủ", Bộ Công Thương nhấn mạnh.

Vì vậy, để giảm thiểu rủi ro và bảo đảm xuất khẩu bền vững sang thị trường Trung Quốc, Bộ Công Thương khuyến nghị các thương nhân sản xuất, xuất khẩu nông sản cần chủ động phối hợp với các nhà nhập khẩu Trung Quốc nghiên cứu và tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc của thị trường này.

Trong trường hợp vườn trồng trái cây và doanh nghiệp đóng gói chưa nằm trong danh sách đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc đăng tải, doanh nghiệp cần chủ động liên hệ với Bộ NN-PT-NT để được hướng dẫn cụ thể.

Về quy định truy xuất nguồn gốc, cơ quan này cho biết từ tháng 5.2018, Trung Quốc đã tăng cường công tác quản lý, truy xuất nguồn gốc đối với trái cây nhập khẩu thông qua các quy định yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu của Trung Quốc tiến hành đăng ký mẫu tem nhãn truy xuất nguồn gốc tại cơ quan hải quan Trung Quốc và dán tem nhãn này trên các sản phẩm/bao bì trái cây nhập khẩu.

Thông tin trên tem nhãn phải bao gồm thông tin về vườn trồng, cơ sở đóng gói... Danh sách vườn trồng, doanh nghiệp đóng gói phải được cơ quan quản lý nước xuất khẩu thông báo chính thức cho phía Trung Quốc. Đây không phải là quy định mới mà là các quy định đã có từ trước, phù hợp với thông lệ quốc tế, nhưng trước đây thực hiện chưa nghiêm. Nay, trước nhu cầu của người tiêu dùng, các cơ quan chức năng của Trung Quốc đã lưu ý và thực hiện nghiêm túc hơn.

Hiện các mặt hàng nông sản của Việt Nam gặp phải cạnh tranh gay gắt với các nước có nguồn cung tương tự như Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ, Campuchia.... Thậm chí là phải cạnh tranh nguồn cung nội địa của Trung Quốc vì nước này cũng đã sản xuất một số loại cây như thanh long, chuối, dưa hấu...

Trung Quốc đã trở thành thị trường có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm. Với xu hướng quản lý hiện nay của phía họ, xuất khẩu nông, thủy sản của Việt Nam sang đây sẽ chịu rào cản chất lượng cao và sức ép cạnh tranh cao hơn, nhất là vói các nước trong khu vực ASEAN.

Tuyết Nhung