Sau hơn 7 năm triển khai đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 (Đề án 844), Bộ KH-CN nhận thấy tổng thể hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở nước ta có sự tăng trưởng cả về chất và lượng.

Liên tục cải thiện thứ hạng

Theo Báo cáo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) mới được công bố tháng 10.2023, Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào đổi mới sáng tạo, tăng 2 bậc so với năm 2022, từ vị trí 48 lên 46/132 quốc gia trong bảng xếp hạng. Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, chỉ sau Ấn Độ.

Chỉ số xếp hạng của bảng xếp hạng hệ sinh thái khởi nghiệp trên toàn cầu StartupBlink năm 2023 cũng cho thấy hệ sinh thái của các thành phố ở Việt Nam như Hà Nội và TP.HCM có những bước cải thiện, tiếp tục tăng trưởng, đưa Việt Nam xếp hạng thứ 58 trên thế giới.

Báo cáo đầu tư mạo hiểm - Do Ventures 2023 chỉ ra rằng sau thời kỳ COVID-19, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đã dần tăng trưởng trở lại, với 634 triệu USD năm 2022, và đạt 413 triệu USD trong nửa đầu năm 2023.

Theo Báo cáo tóm tắt hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo năm 2023 của Bộ KH-CN, hệ sinh thái hiện có khoảng hơn 1.400 tổ chức có năng lực hỗ trợ khởi nghiệp, trong đó có 202 khu làm việc chung; 208 quỹ đầu tư/nhà đầu tư; 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh (BA); 79 cơ sở ươm tạo (BI).

Trong đó, khoảng 72% cơ sở tập trung tại Hà Nội và TP.HCM. Đây là hai thành phố với hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ nhất trong cả nước. Ngoài ra, có một số vườn ươm doanh nghiệp tại các tỉnh thành khác, như Bình Dương, Cần Thơ, Sóc Trăng, Trà Vinh, Lâm Đồng và Thái Nguyên.

Có khoảng 170 trường đại học, cao đẳng tổ chức hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, 43 trường đại học thành lập vườn ươm, trung tâm, CLB nhằm hỗ trợ khởi nghiệp lâu dài.

Nơi đây đóng vai trò quan trọng trong việc khích lệ tinh thần doanh nhân, đổi mới sáng tạo trong sinh viên, giảng viên; hỗ trợ hoạt động chuyển giao kinh nghiệm trong trường đại học; gắn kết trường đại học với các doanh nghiệp và phát triển kinh tế địa phương.

Các doanh nghiệp, tập đoàn lớn cũng tham gia vào hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp với vai trò là người hỗ trợ, đầu tư tài chính cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Những cái tên nổi bật phải kể tới, như Vingroup, Nexttech, FPT, CMC…

Phát triển tương đối năng động

Mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đã và đang phát triển tương đối năng động và hiệu quả, với sự tham gia tích cực của các chủ thể trong hệ sinh thái.

Cụ thể, mạng lưới nghiên cứu khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hiện đã có hơn 400 thành viên, đã tiếp cận được hơn 1.000 nhà khoa học, chuyên gia, những người quan tâm về khởi nghiệp từ các trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức hỗ trợ trong nước và nước ngoài.

Ngoài ra, nhiều mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo cấp địa phương cũng đã được ra mắt tại Sơn La, Lai Châu, Cần Thơ…; và cấp vùng như đồng bằng sông Cửu Long, vùng duyên hải Nam Trung bộ…

Quyết định số 188/QĐ-TTg năm 2021 sửa đổi bổ sung Đề án 844 của Thủ tướng Chính phủ đã đặt ra mục tiêu hình thành và phát triển các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Bộ KH-CN cho biết hiện trên cả nước đã hình thành nhiều đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cả từ khu vực tư nhân, khu vực công và cả các tổ chức quốc tế, với nhiều mô hình khác nhau.

20 địa phương đã và đang hình thành các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, một số trung tâm thuộc bộ ngành. Trong đó, có Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp (SyS) thuộc Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam (NIC) trực thuộc Bộ Kế hoạch - Đầu tư.

Gần 100 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đã và đang hoạt động, một số trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của quốc tế đã mở chi nhánh, đại diện ở Việt Nam. Trong đó có Block71 (Singapore), KSC (Hàn Quốc), Sunwah Innovation Center (Trung Quốc)…

Mạng lưới tư vấn viên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang dần được hình thành và phát triển.

Tuy nhiên, Bộ KH-CN nhận thấy trong thời gian vừa qua cũng đã nảy sinh những nhu cầu thực tiễn, cần sự can thiệp, hỗ trợ từ nhà nước.

Cụ thể, Bộ KH-CN cho rằng cần thiết phải hoàn thiện hành lang pháp lý, bao gồm quy định tiêu chí, thủ tục, thẩm quyền công nhận các tổ chức hỗ trợ, các trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Quy định chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức, trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp khu vực công lập, quy định chính sách hỗ trợ, đặc thù cho các tổ chức hỗ trợ, trung tâm và doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, theo Bộ KH-CN, cần có sự hỗ trợ về mặt tài chính từ ngân sách cho hoạt động của các tổ chức hỗ trợ, trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt là các trung tâm thuộc khu vực công ở giai đoạn ban đầu.

Cụ thể là hỗ trợ nguồn lực ban đầu (hạ tầng, cơ sở vật chất, kỹ thuật, công cụ, dữ liệu…); nguồn lực con người; vận hành; các nhiệm vụ cụ thể (nghiên cứu, thử nghiệm, tổ chức hội nghị, hội thảo…) theo các thời kỳ với cơ chế tài chính đặc thù riêng cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo…

Thu Anh