Công nghệ sản xuất kim loại đất hiếm và vật liệu hợp kim, công nghệ chế tạo một số nam chấm đất hiếm cũng bị đưa vào Danh mục Chịu hạn chế hoặc Cấm xuất khẩu.

Đất hiếm gồm 17 kim loại có tính chất hóa học tương tự nhau, do sở hữu từ tính và cách thức phản ứng với ánh sáng đặc biệt nên được sử dụng rộng rãi cho xe điện, tua bin gió cùng nhiều thiết bị điện tử. Chúng chia thành hai nhóm chính là đất hiếm nhẹ (LREE – từ lanthanum đến europium) và đất hiếm nặng (HREE – từ gadolinium đến lutetium).

Dù nhiều nước phương Tây đang cố gắng xây dựng dây chuyền xử lý đất hiếm của riêng mình, nhưng lệnh cấm xuất khẩu mới nhất dự kiến sẽ có tác động không nhỏ đặc biệt ở thị trường HREE nơi Trung Quốc gần như độc quyền khâu tinh chế. Theo giám đốc điều hành công ty xử lý đất hiếm American Rare Earths Don Swartz: “Họ làm vậy để duy trì sự thống trị. Giờ đây cuộc đua sẽ nổ ra”.

Năm qua chứng kiến Trung Quốc siết chặt đáng kể loạt quy định xuất khẩu khoáng sản quan trọng. Vào tháng 8 nước này áp đặt hạn chế bán gallium và germanium – hai kim loại dùng cho sản xuất chip, đến tháng 12 đến graphite cũng chịu kiểm soát tương tự.

Lệnh cấm xuất khẩu mới nhất được ban hành trong bối cảnh phương Tây tìm cách giảm phụ thuộc nguồn cung đất hiếm Trung Quốc vì căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng. Quốc gia châu Á là nước duy nhất sở hữu tất cả 17 kim loại đất hiếm, đồng thời lại thành thạo quy trình chiết xuất dung môi tinh chế loại khoáng sản quan trọng này – công nghệ mà phương Tây khó triển khai vì tính phức tạp và lo ngại ô nhiễm môi trường. Giám đốc điều hành công ty xử lý đất hiếm Ucore Rare Metals Pat Ryan nhận định: “Sẽ cần có công nghệ mới để vượt qua thế kiểm soát của Trung Quốc”.

Theo công ty tư vấn Benchmark Mineral Intelligence, 99% HREE toàn cầu do Trung Quốc tinh chế. Dây chuyền hiện tại của phương Tây chỉ xử lý được LREE.

Cẩm Bình