Hôm 31.12.2023, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đồng ý rằng ứng dụng thanh toán di động Alipay của Ant Group không có người kiểm soát, một bước đi quan trọng trong quá trình đại tu của tập đoàn công nghệ tài chính này được cho là cần thiết để đưa kế hoạch IPO được mong đợi từ lâu trở lại đúng hướng.

Ant Group là chi nhánh công nghệ tài chính của tập đoàn Alibaba do Jack Ma đồng sáng lập.

Việc tái cơ cấu khiến quyền biểu quyết của Jack Ma, người sáng lập Ant Group, giảm xuống chỉ còn 6,21% từ mức 53,46%. Động thái này được coi là mở đường cho Ant Group tiếp tục niêm yết cổ phiếu công khai, điều đã bị trì hoãn vào năm 2020 sau bài phát biểu gây tranh cãi của Jack Ma.

Quyền biểu quyết của tỷ phú 59 tuổi tại Ant Group hiện được chia cho Hangzhou Junhan Equity Investment (thuộc sở hữu của Jack Ma và 4 người khác) với 31,04% quyền biểu quyết và Hangzhou Junao Equity (công ty thuộc sở hữu của 5 cá nhân khác) với 22,42% quyền biểu quyết. Cổ phiếu có quyền biểu quyết của hai công ty này bằng với cổ phần sở hữu của họ.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã công bố quyết định liên quan đến Alipay.com Co, một trong những đơn vị lớn của Ant Group tại Trung Quốc, trên trang web của mình hôm 31.12.2023.

Một đại diện của Ant Group cho biết “việc tối ưu hóa quản trị doanh nghiệp được công bố từ ngày 7.1.2023 đã hoàn thành và sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hàng ngày của công ty”.

Khi công bố sự thay đổi vào tháng 1.2023, Ant Group thông báo cơ cấu cổ phần mới sẽ “minh bạch và đa dạng hơn, tạo điều kiện cho công ty phát triển ổn định”.

Dai Ming, nhà quản lý quỹ tại Huichen Asset Management ở thành phố Thượng Hải (Trung Quốc), nhận định sau thông báo hồi tháng 1.2023: “Đó chắc chắn là một tín hiệu rõ ràng rằng chính phủ đã nới lỏng các hạn chế với các nền tảng công nghệ lớn của Trung Quốc. Chúng tôi cũng có thể nói rằng đây là một bước tiến để Ant Group tiếp tục niêm yết”.

Wang Pengbo, nhà phân tích tài chính cấp cao tại công ty tư vấn BoTong Analysys, cũng cho biết vào thời điểm đó rằng cấu trúc mới sẽ “tốt cho sự phát triển lâu dài của Ant Group”.

“Dù việc niêm yết trước mắt là rất khó xảy ra, sự thay đổi sẽ mở đường cho việc niêm yết trong tương lai”, ông nói thêm.

Có trụ sở tại thành phố Hàng Châu (Trung Quốc), Ant Group đã thực hiện một số bước để tái cơ cấu kể từ năm 2021, sau khi hủy kế hoạch niêm yết kép ở Thượng Hải và Hồng Kông vào phút chót vào cuối năm 2020.

Ngành thanh toán di động sẽ phải đối mặt với những quy định chặt chẽ hơn trong năm 2024. Quốc vụ viện Trung Quốc hồi đầu tháng 12.2023 đã công bố các quy định về các tổ chức thanh toán phi ngân hàng, với các quy định cấp phép chặt chẽ hơn có hiệu lực vào tháng 5.2024.

Hồi tháng 7.2023, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã tuyên bố phạt 7,12 tỉ nhân dân tệ (tương đương 985 triệu USD) với Ant Group, báo hiệu rằng cuộc truy quét bằng quy định nghiêm ngặt kéo dài nhiều năm sắp kết thúc.

Thế nhưng, hành động pháp lý những năm qua của chính quyền Trung Quốc đã gây thiệt hại nặng nề cho tài sản Jack Ma và giá trị thị trường các công ty mà ông nắm giữ cổ phần.

Alibaba đã chứng kiến giá trị thị trường giảm sâu kể từ khi cổ phiếu đạt mức cao nhất vào năm 2020. Giá trị thị trường Ant Group cũng giảm mạnh so với mức định giá 315 tỉ USD trong đợt IPO vào năm 2020 nhưng bị hủy theo lệnh của chính quyền Trung Quốc.

Giá trị tài sản ròng của Jack Ma giảm từ khoảng 61 tỉ USD vào tháng 10.2020 xuống còn 24,9 tỉ USD tính đến ngày 1.1.2024, theo Forbes.

Vào tháng 10.2020, tại Hội nghị thượng đỉnh Tài chính Thượng Hải lần thứ 2, Jack Ma đã chỉ trích hệ thống quản lý tài chính của Trung Quốc và tuyên bố các ngân hàng Trung Quốc đang hoạt động với tư duy như "tiệm cầm đồ". Phát ngôn gây tranh cãi này từ tỷ phú sinh năm 1964 đã thúc đẩy cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ các doanh nghiệp của ông, gồm cả Alibaba và Ant Group, đồng thời dẫn đến cuộc truy quét rộng rãi hơn với các hãng công nghệ ở Trung Quốc.

Vào năm 2021, Alibaba bị phạt 2,8 tỉ USD vì vi phạm luật chống độc quyền. Trong khi đó, lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc đã phải tuân thủ một loạt quy định mới xung quanh các lĩnh vực từ cạnh tranh đến quyền riêng tư dữ liệu.

Jack Ma từng không xuất hiện trước công chúng trong vài tháng, làm dấy lên tin đồn rằng ông mất tích. Cuối năm 2021, Jack Ma đi du lịch châu Âu và ở bên ngoài Trung Quốc vài tháng trong năm 2022. Ông xuất hiện ở quê nhà vào đầu năm 2022, làm dấy lên cuộc thảo luận rằng sự giám sát với lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc có thể được nới lỏng.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc truy quét của Trung Quốc với lĩnh vực công nghệ trong nước đã phần nào lắng dịu nhưng tung tích Jack Ma vẫn thường là chủ đề được thảo luận.

Hồi cuối tháng 11.2023, Jack Ma kêu gọi Alibaba điều chỉnh hướng đi trong một bản ghi nhớ nội bộ bất ngờ, trong đó tỷ phú sinh năm 1964 kêu gọi thay đổi cơ bản trong toàn bộ công ty mà ông đồng sáng lập cách đây nhiều thập kỷ. Hầu như không tham gia các hoạt động hàng ngày tại Alibaba kể từ năm 2020, Jack Ma đã khiến các nhân viên bất ngờ khi trả lời một bài đăng của họ trên diễn đàn nội bộ tập đoàn.

Trong thông điệp ngắn gọn của mình, doanh nhân 59 tuổi ca ngợi những quyết định được thực hiện những năm gần đây của PDD Holdings, đối thủ cạnh tranh với Alibaba, nhằm giành thị phần từ tay tập đoàn dẫn đầu thương mại điện tử Trung Quốc. Thế nhưng, ông tin rằng Alibaba sẽ thay đổi và “điều chỉnh hướng đi của mình”, theo hãng tin Bloomberg.

“Xin chúc mừng Pinduoduo vì việc ra quyết định, thực hiện và nỗ lực của họ trong những năm qua. Công ty nào cũng có những ngày vinh quang, nhưng những con người sẵn sàng cải tổ vì tương lai, các tổ chức sẵn sàng trả bất cứ giá nào và sự hy sinh mới là những người thực sự được tôn trọng. Mọi công ty vĩ đại đều trải qua giai đoạn khó khăn. Khi kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho thương mại điện tử đang diễn ra, đó là cơ hội cho tất cả mọi người nhưng cũng là thách thức”, tỷ phú người Trung Quốc viết.

Từng là ứng cử viên sáng giá nhất Trung Quốc để trở thành công ty ngàn tỉ USD, Alibaba đang phải đối mặt với tình trạng hỗn loạn cả bên trong lẫn bên ngoài, do sự phục hồi nền kinh tế chậm hơn dự đoán và các đối thủ mới nổi như PDD Holdings, ByteDance làm suy yếu hoạt động kinh doanh bán lẻ trực tuyến thống trị một thời của họ.

Alibaba năm nay đã trải qua một loạt biến động, bắt đầu bằng việc công bố kế hoạch chia tập đoàn thành 6 phần. Giám đốc điều hành Alibaba khi đó là Daniel Zhang đã từ chức và tập đoàn mời hai người bạn thân lâu năm của Jack Ma là Joseph Tsai cùng Eddie Wu để điều hành.

Nhiều tháng sau, cặp đôi này thông báo rằng sẽ gác lại dự án phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng và niêm yết bộ phận đám mây trị giá 11 tỉ USD của Alibaba, một quyết định đột ngột đặt ra nghi vấn về hướng đi tương lai của tập đoàn.

Brock Silvers, Giám đốc đầu tư của công ty cổ phần tư nhân Kaiyuan Capital, cho biết: “Phản ứng trực tuyến của Jack Ma chắc chắn sẽ làm tăng cảm giác hỗn loạn tại Alibaba. Chiến lược chia tách đang gặp khó khăn, Jack Ma đang giảm sở hữu cổ phần của mình và thông điệp mới nhất từ ông, dù mang ý nghĩa động viên, lại truyền đạt thông điệp một cách nào đó gây mất hứng thú”.

Không rõ Jack Ma nhận thấy nhu cầu thay đổi cấp bách nhất ở đâu, nhưng lời nhắc nhở bất thường của ông cho thấy người đồng sáng lập Alibaba cảm thấy cảm thấy có nhu cầu phải nói chuyện với nhân viên. Tháng này, Jack Ma đã dừng kế hoạch giảm cổ phần của mình tại Alibaba vì giá cổ phiếu không ở mức mà ông hài lòng.

Những bình luận dành cho nhân viên của Alibaba là dấu hiệu mới nhất cho thấy tỷ phú thẳng thắn này đang hoạt động mạnh mẽ công khai hơn sau nhiều năm giữ mình ở phía sau ánh đèn sân khấu. Jack Ma vừa thành lập một công ty mới chuyên chế biến và bán sản phẩm nông sản mang tên Hangzhou Ma’s Kitchen Food.

Sơn Vân