Nhiều khả năng thế giới sẽ chứng kiến màn tái đấu giữa đương kim lãnh đạo Joe Biden với người tiền nhiệm Donald Trump. Cựu Tổng thống Trump hiện là ứng viên số 1 của đảng Cộng hòa.

Theo chuyên gia an ninh Tetsuo Kotani (Đại học Meikai): “Ông Trump nếu quay lại nắm quyền chắc chắn thực thi chính sách “nước Mỹ trên hết” một lần nữa. Ông ấy sẽ hành động mạnh mẽ hơn bằng cách lập nên chính phủ chỉ toàn người ủng hộ mình”.

Ở nhiệm kỳ trước, cựu Tổng thống Trump luôn chỉ trích quan hệ Mỹ - Nhật không công bằng vì hiệp ước an ninh song phương chỉ quy định Washington có trách nhiệm bảo vệ Tokyo nếu đồng minh bị tấn công, chứ không bắt buộc Tokyo làm điều tương tự. Ông còn nhiều lần đề nghị các đồng minh tăng đóng góp tài chính để duy trì lực lượng Mỹ đồn trú.

Đương kim lãnh đạo Biden thì lại chủ trương củng cố liên minh - tạo điều kiện cho Nhật tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ, Hàn Quốc, Úc… nhằm nâng cao khả năng đối phó các mối đe dọa trong khu vực.

Chuyên gia Kotani đánh giá CHDCND Triều Tiên với chương trình hạt nhân và tên lửa ngày một phát triển, lại tăng cường hợp tác với Nga và Trung Quốc đang tạo ra môi trường an ninh thách thức nhất thế giới, vì vậy mà đối với Nhật liên minh với Mỹ càng trở nên quan trọng hơn. Nhưng cựu Tổng thống Trump có thể chẳng quan tâm.

Giáo sư Kazuhiro Maeshima (Đại học Sofia) nhận định: “Nếu cựu Tổng thống Trump tái đắc cử thì Tokyo sẽ đối mặt thách thức lớn. Chúng ta cần thuyết phục chính phủ của ông ta rằng liên minh rất có giá trị, đồng thời cũng cần nhấn mạnh chúng ta đã làm rất nhiều để củng cố liên minh, chẳng hạn như sửa đổi một số văn kiện chính sách an ninh quan trọng hay nới lỏng quy định xuất khẩu thiết bị quốc phòng”.

Ngay sau khi nới lỏng quy định xuất khẩu thiết bị quốc phòng vào cuối năm ngoái, nội các Thủ tướng Fumio Kishida lập tức duyệt bán cho Mỹ hệ thống tên lửa Patriot do công ty Lockheed Martin cấp phép sản xuất tại Nhật.

Nhà kinh tế Tatsuhiko Yoshizaki (Viện nghiên cứu Sojitz) cho rằng Nhật có thể học hỏi kinh nghiệm thành công từ cố Thủ tướng Shinzo Abe. Cựu lãnh đạo trong thời gian cầm quyền đã xây dựng được mối quan hệ cá nhân rất tốt với cựu Tổng thống Trump.

“Ông Abe giữ vững liên minh Nhật - Mỹ nhờ giải thích tầm quan trọng của mối quan hệ dưới góc độ lợi ích thay vì nói các nguyên tắc như pháp quyền khi gặp Trump. Cách tiếp cận như vậy sẽ hữu ích nếu ông Trump tái nắm quyền”, theo ông Yoshizaki.

Cẩm Bình