Nhiều người trong chúng ta đang bước đi với những triệu chứng chấn thương: trầm cảm, lo âu, chứng ám ảnh sợ hãi… mà chúng ta không biết bắt nguồn từ đâu, không thể giải thích được.

Thoạt tiên, một số người sẽ nghĩ những cảm xúc này đến từ chính chúng ta, hoặc từ những sang chấn cá nhân mà chúng ta đã gặp trong cuộc sống. Tuy nhiên, cuốn sách Nỗi đau này không thuộc về bạn (tựa gốc: It Didn’t Start With You) của Mark Wolynn sẽ cho bạn một góc nhìn khác, rằng nỗi đau này vốn không bắt đầu từ bạn, chúng ta chỉ đang kế thừa nó từ các thế hệ trước.

Nỗi đau vốn không thuộc về bạn

Dựa trên những thành quả nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học thần kinh, di truyền học biểu sinh, tâm lý hậu sang chấn và những trải nghiệm cá nhân trong quá trình chữa lành cho chính mình cũng như làm việc với các thân chủ, tác giả Mark Wolynn cho rằng mỗi người chúng ta đều có khả năng di truyền những tổn thương tâm lý từ thế hệ trước.

Trong vô thức, chúng ta sống lại nỗi lo lắng của mẹ, lặp lại sự thất vọng của cha, tái hiện những mối quan hệ đổ vỡ của cha mẹ, ông bà mình. Bởi vì nỗi đau ban đầu bị chôn vùi, đè nén nên đã tự tìm đường quay trở lại và được chuyển tiếp sang các thế hệ sau. Nó được gọi là sang chấn liên thế hệ.

Cuốn sách Nỗi đau này không thuộc về bạn là công trình tiên phong nghiên cứu, khảo sát, phân tích một cách chi tiết về việc thấu hiểu và chữa lành những sang chấn liên thế hệ này.

Ra mắt lần đầu vào năm 2017, cuốn sách cùa Mark Wolynn đã gây tiếng vang lớn trong cộng đồng tâm lý trên toàn thế giới, trở thành chủ đề được bàn luận liên tục và mở ra hướng đi mới cho ngành trị liệu tâm lý nói chung. Theo Mark Wolynn “Vì không nhận thức được gốc rễ của những triệu chứng mình gặp phải vốn thuộc về một thế hệ đi trước, ta thường cho rằng nguồn cơn vấn đề đến từ trải nghiệm đời sống của chính mình, vậy là ta đi vào ngõ cụt, bất lực trong việc tìm giải pháp.”

Khi một chấn thương xảy ra, nó không phải lúc nào cũng kết thúc ở cá nhân đã trải qua sang chấn đó. Theo tác giả, những bi kịch tổn thương – như bị bỏ rơi, tự sát, chiến tranh hoặc sự ra đi quá sớm của một người con, cha, mẹ hoặc anh chị em ruột – có thể gây ra những cơn sóng trầm uất, lan từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nói một cách đơn giản, nhiều người sẽ vô thức hồi tưởng và tái hiện những bi kịch từ các thế hệ trước.

Trải dài 14 chương sách là câu chuyện về những nỗi đau vô thức, về những cảm xúc tiêu cực không thể lý giải đang trói buộc và phá hủy cuộc đời bạn. Điều bạn cần làm là nhận biết, đối diện và trả nó về nơi nó vốn nên thuộc về.

Chữa lành những sang chấn liên thế hệ

Với bố cục ba phần chặt chẽ, Nỗi đau này không thuộc về bạn sẽ giúp bạn chuyển hóa những “di sản” chấn thương tâm lý được truyền lại qua các thế hệ trong gia đình, phá vỡ vòng lặp để được sống một cuộc đời trọn vẹn.

Thông qua phương pháp Ngôn ngữ lõi – phương pháp dựa vào ngôn ngữ để phân tích và tìm kiếm các manh mối giúp lần về ngọn nguồn thật sự của sang chấn – Mark Wolynn sẽ giúp bạn xác định và hóa giải được nỗi đau nguyên gốc. Từ đó vạch ra một con đường chữa lành giúp hàn gắn đến tận gốc rễ những nỗi đau mà chúng ta đã vô thức mang theo từ trước đến nay.

Xuyên suốt cuốn sách, Mark cung cấp cho chúng ta những công cụ, bài tập và câu hỏi đầy khiêu khích để vạch ra ngôn ngữ cốt lõi của mình, đồng thời khám phá những trở ngại đang cản trở để bạn vượt qua chúng.

Con đường này không chỉ giúp bạn chữa lành hiện tại, xây dựng tương lai mới mà còn giúp thấu hiểu, yêu thương và trân trọng những người, những nỗi tổn thương và dằn vặt trong quá khứ của gia đình mình. Suy cho cùng, chúng ta không nhất thiết phải kế thừa những di sản tổn thương này. Chúng không bắt đầu từ chúng ta, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể kết thúc chúng.

Có lẽ với nhiều người, Nỗi đau này không thuộc về bạn khá khó đọc với nhiều từ vựng học thuật và kiến thức chuyên ngành phức tạp. Tuy nhiên, nếu cẩn thận nghiền ngẫm và khoanh vùng các ý chính, bạn đọc sẽ thấy đây là một quyển sách chứa đầy thông tin bổ ích đã được chứng minh từ những nghiên cứu thực tế. Ngoài ra, ở phần cuối sách còn có một bảng chú giải thuật ngữ mang giá trị tham khảo cho người đọc.

Đến nay, “Nỗi đau này không thuộc về bạn” đã được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ và nằm trong top 10 cuốn sách về chấn thương hay nhất năm 2023 do Oprah Daily bình chọn. Trước đó, cuốn sách cũng đoạt giải Bạc của Nautilus Book Award 2016 về lĩnh vực Tâm lý học. Đặc biệt, với phiên bản tiếng Việt, lần đầu tiên First News hợp tác cùng Fonos phát hành đồng thời phiên bản sách nói trên ứng dụng sách nói – Fonos.

Nhận xét về cuốn sách, Tiến sĩ Tara Brach, tác giả cuốn Radical Acceptance and True Refuge đánh giá: “Cuốn sách mang tính đột phá này cung cấp những kiến thức vô cùng thuyết phục về chấn thương liên thế hệ cũng như những công cụ mới lạ và mạnh mẽ để làm giảm bớt nỗi đau đó. Mark Wolynn thực sự là một người hướng dẫn khôn ngoan và đáng tin cậy trên hành trình chữa lành này.”

Còn Alexanndra Kreps, bác sĩ tâm thần và là thành viên Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ thì chia sẻ: “Sau khi đọc Nỗi đau này không thuộc về bạn, tôi có thể áp dụng ngay các hướng dẫn của Mark Wolynn cho bệnh nhân của mình và thấy kết quả thật đáng kinh ngạc dù thời gian thực hành ngắn hơn so với khi áp dụng các kỹ thuật trị liệu tâm lý truyền thống.”

Hạ Vĩ