Càng cận Tết Nguyên đán 2024, bưởi đỏ tiến vua càng được nhiều người săn lùng. Một cặp bưởi có giá gần 1 triệu đồng, nhưng vẫn được các thương lái săn lùng. Loại bưởi này được người ta ưa chuộng, tìm mua để trưng trên bàn thờ tổ tiên vào dịp lễ tết.

Chia sẻ với Một Thế Giới, chị Nguyễn Thị Mai - chủ một kho bưởi đỏ ở thị xã Mỹ Hào (tỉnh Hưng Yên) có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề buôn bưởi cho biết bưởi đỏ "tiến vua" nguồn gốc từ làng Luận Văn (xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa). Màu đỏ đặc trưng của giống bưởi quý này khiến cho bưởi Luận Văn, hay còn được gọi là "bưởi đỏ tiến vua", được xem là một biểu tượng của sự may mắn, tài lộc, được nhiều người ưa chuộng, tìm mua với giá cao mỗi dịp Tết đến xuân về.

Theo chị Mai, đây là sản vật quốc gia từ thời Hậu Lê, nên bưởi Luận Văn còn có tên gọi khác là bưởi tiến vua vì thường được cung tiến lên vua, triều đình vào mỗi dịp tết cổ truyền của dân tộc. Loại bưởi này nổi tiếng với nhiều đặc điểm quý như quả to, tròn đều. Khi chín, quả bưởi chuyển dần từ màu xanh sang màu đỏ gấc. Lúc này từ vỏ, cùi đến ruột bưởi đều có màu đỏ cùng hương thơm đặc trưng không loại bưởi nào có được.

Bưởi Luận Văn có 2 thời điểm thu hoạch trùng với phong tục tập quán thờ cúng gia tiên của người Việt là dịp rằm tháng 8 (âm lịch) và dịp Tết Nguyên đán. Loại bưởi này hiện được trồng chủ yếu theo hình thức vườn đồi trong hộ gia đình, mở ra hướng phát triển kinh tế hộ gia đình rất hiệu quả cho bà con nông dân.

Năm nay, loại bưởi đỏ tiến vua ở miền Bắc tăng giá 10% so với năm ngoái, đang được bán lẻ 150.000 - 300.000 đồng/quả loại trọng lượng dưới 1kg. Những quả đẹp, đều, trọng lượng 1,5 kg trở lên giá từ 250.000 - 300.000 đồng.

Theo chị Mai, trên thị trường có nhiều loại bưởi lai giống bưởi đỏ, chất lượng kém. Màu tuy bắt mắt nhưng không thơm và ngon như giống thuần chủng nên người mua cần cẩn trọng. Trong khi bưởi đỏ được nhà vườn đẩy mạnh bán ra với giá cao, tại các địa chỉ bán lẻ nhiều chủ cửa hàng cho biết sức mua vẫn còn thấp hơn so với cùng kỳ do ngày tết còn cách xa.

Những năm trước đây, bưởi đỏ tiến vua được rao bán ít hơn, giá thành của loại trái cây này cũng không hề rẻ, dao động khoảng vài trăm nghìn đồng/quả. Thậm chí, với những cặp bưởi "VIP" đẹp, giá còn có thể lên tới 1,3 - 1,5 triệu đồng.

Tuy nhiên, khoảng vài ba năm trở lại đây, nhận thấy giá trị kinh tế của bưởi đỏ, nhiều tỉnh thành đã bắt đầu nhân giống cây trồng này khiến số lượng bưởi đỏ có mặt trên thị trường khá nhiều. Năm nay, do thời tiết không thuận lợi, số lượng bưởi đỏ cung ứng cho thị trường ít hơn mọi năm nên loại quả này được các tiểu thương tăng giá bán, từ 150.000 -- 300.000 đồng/quả, tùy loại.

Theo các chủ vườn tại xã Thọ Xương, năm nay nắng nóng kéo dài, lại đúng thời điểm cây bưởi phát triển mạnh nhất khiến bưởi ra hoa ít, tỷ lệ đậu trái thấp, lá và quả non rụng nhiều nên sản lượng thu hoạch bưởi đỏ kém hơn mọi năm.

Hiện bưởi đỏ tiến vua đã có chỗ đứng trên thị trường, nhất là tại các TP lớn như: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng... với giá bán ổn định và được người tiêu dùng ưa chuộng, mua về làm quà tết.

Tuy nhiên, mẫu mã bưởi tiến vua chưa đa dạng, chưa có yếu tố ứng dụng công nghệ nên chưa nâng cao giá trị gia tăng. Mặt khác, do chất lượng quả bưởi hạn chế, ngay cả một số cây đầu dòng chất lượng cũng có xu hướng bị suy giảm, chua, tép bưởi khô... nên người mua chủ yếu sử dụng vào việc trang trí, thờ cúng, ít sử dụng làm thực phẩm.

Năm 2005, bưởi làng Luận Văn được đưa vào chương trình khôi phục và phát triển cây ăn quả đặc sản của tỉnh Thanh Hóa. Tháng 12.2013, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00039 cho sản phẩm bưởi "Luận Văn" cho khu vực địa lý gồm xã Thọ Xương và xã Xuân Bái, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Năm 2021 sản phẩm bưởi Luận Văn được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao.

Bài và Ảnh: Tuyết Nhung