Tình trạng “giảm áp nổ” đã xảy ra vì một cửa thoát hiểm bên trái bị bung. Vậy điều gì xảy ra khi khoang máy bay đột ngột giảm áp suất? Rủi ro với những người bên trong là gì?

Điều chỉnh áp suất máy bay

Giáo sư an toàn hàng không Graham Braithwaite (Đại học Cranfield) cho biết: “Lý do máy bay được điều chỉnh áp suất là để mang lại sự thoải mái cho hành khách. Khi máy bay lên cao, áp suất trong khoang sẽ ổn định ở khoảng 2.500 mét. Vì vậy dù ở độ cao hơn 10.000 mét thì hành khách vẫn cảm giác như ở 2.500 mét mà thôi”.

Đảm bảo áp suất rất quan trọng do càng lên cao không khí càng loãng, khiến hô hấp trở nên càng khó khăn hơn. Ở áp suất khoảng 2.500 mét hành khách vẫn thấy thoải mái mà không gây quá nhiều áp lực lên hệ thống máy bay.

Tuy nhiên như vậy có nghĩa áp suất bên trong máy bay cao hơn áp suất bên ngoài, đi ngược lại nguyên lý vật lý: không khí luôn di chuyển từ nơi có áp suất cao đến nơi có áp suất thấp và nó sẽ di chuyển nhanh hơn nếu chênh lệch lớn.

Chính vì chênh lệch, nếu thân máy bay xuất hiện lỗ hổng thì không khí trong khoang sẽ ồ ạt thoát ra ngoài. Trong trường hợp xảy ra “giảm áp nổ” như chuyến bay 1282 của Alaska Airlines, mặt nạ dưỡng khí lập tức rơi xuống. Giáo sư Braithwaite khuyên mọi người nên nhanh chóng đeo mặt nạ do càng lên cao khoảng thời gian con người còn ý thức càng ít, không khí loãng gây khó khăn cho hô hấp.

Tổ bay chắc chắn tìm cách đưa máy bay xuống độ cao khoảng 2.500 mét, nhưng họ cũng cần tìm hiểu xem máy bay có hư hỏng gì không và vận tốc hiện tại có cho phép hạ độ cao không. Hạ độ cao quá nhanh có thể khiến máy bay chịu nhiều áp lực.

Sau khi hạ cánh an toàn, đội cứu hộ sẽ làm việc với tổ bay để xác định xem để hành khách ngồi lại máy bay an toàn hơn hay là nên tiến hành sơ tán. Theo giáo sư Braithwaite, sự cố bung cửa rất hiếm xảy ra.

Rủi ro với con người

Vụ tai nạn liên quan đến giảm áp suất nguy hiểm nhất lịch sử hàng không xảy ra năm 1985. Chuyến bay 123 của Japan Airlines bị hư hại nghiêm trọng do sửa chữa thân máy bay bị lỗi sau khi hạ cánh khẩn cấp nhiều năm trước đó. Chiếc Boeing 747 mất đi một phần đuôi lúc đang di chuyển và lao xuống khu vực miền núi gần Tokyo khiến 520 người thiệt mạng.

Cái chết liên quan đến giảm áp suất đột ngột gần đây nhất là vào năm 2018, một phụ nữ chuyến bay 1380 của Southwest Airlines thiệt mạng sau khi bị hút khỏi cửa sổ chiếc Boeing 737-700. Lúc đó máy bay ở độ cao gần 10.000 mét.

Giáo sư y học hàng không vũ trụ Jonathan Clark (Đại học Y Baylor) nhận xét chuyến bay 1282 của Alaska Airlines còn may mắn khi gặp chuyện ở độ cao chưa tới 5.000 mét, tình trạng thiếu oxy chưa đến mức nghiêm trọng.

Thiếu oxy sẽ làm suy giảm chức năng nhận thức - điều đặc biệt nguy hiểm với phi công. Theo giáo sư y học hàng không vũ trụ David Gradwell (Đại học King): “Chức năng thị giác có thể bị hưởng, khả năng cử động khéo léo suy giảm, các quá trình thần kinh chậm lại. Loạt triệu chứng này sẽ tiến triển cho đến lúc mất ý thức. Thời gian xuất hiện triệu chứng thiếu oxy tùy thuộc độ cao và mỗi cá nhân. Ở chưa tới 5.000 mét, người khỏe mạnh ít nhận thấy tác động. Nhưng nếu ở gần 10.000 mét thì tình trạng thiếu oxy xảy ra trong chưa đầy 1 phút”. Mặt nạ dưỡng khí ngăn chặn tình trạng này cho đến khi máy bay hạ xuống độ cao thấp hơn.

Bên cạnh thiếu oxy, “giảm áp nổ” còn khiến tai ù đi và gây mất phương hướng. Xoang mũi cùng bên trong tai có thể bị thương do thay đổi áp suất, răng có thể lung lay hoặc bụng phình lên. Hơi nước ngưng tự thành mây che tầm nhìn, nhiệt độ hạ rất nhanh; sẽ có luồng gió lớn khi không khí thoát ra ngoài.

Không phải lúc nào giảm áp cũng xảy ra nhanh, nó có thể diễn tiến chậm. Nếu không được chú ý thì tình trạng thiếu oxy sẽ xảy ra trước khi tổ bay kịp hành động.

Hành khách nên làm gì?

Giáo sư Clark khuyên mọi người trước hết nên đảm bảo đã thắt dây an toàn, vì dây sẽ giúp giữ cho hành khách không bị hút ra ngoài. Tiếp theo nên nhanh chóng đeo mặt nạ dưỡng khí và kéo dây. Cần đeo cho bản thân trước rồi mới đeo cho trẻ sơ sinh.

Sự cố mới nhất làm dấy lên tranh luận cha mẹ nên ôm trẻ sơ sinh dưới 2 tuổi trong lòng hay để chúng ngồi ghế riêng. Hiệp hội Tiếp viên Hàng không - CWA (Mỹ) khuyên rằng trẻ nên ngồi ghế riêng và được cố định đúng cách.

Điều quan trọng không kém là phải làm theo hướng dẫn của tổ bay dù phi công không nói rõ tình hình, giống như trường hợp chuyến bay 1282 của Alaska Airlines. Phi công Patrick Smith - từng lái nhiều chiếc Boeing 767 - cho biết lúc sự cố xảy ra buồng lái sẽ rất bận rộn, bản thân người cầm lái cũng phải đeo mặt nạ dưỡng khí nên việc cung cấp thông tin có thể chậm trễ, hoặc thời điểm đó khá ồn nên thông báo không được nghe. Hành khách nên giữ bình tĩnh.

Cẩm Bình