Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo khoa học về phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và TP.HCM sáng nay (17.1). Hội thảo chỉ ra tầm quan trọng của việc phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), trong đó lấy đầu mối giao thông công cộng, thường là các nhà ga đường sắt, để tích hợp các chức năng sử dụng khác. Từ TOD sẽ trực tiếp giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng và tạo ra các khu đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.

Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết thủ đô Hà Nội và TP.HCM là hai đô thị đặc biệt, hai đầu tàu kinh tế của cả nước, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là 2 đô thị có diện tích và dân số lớn nhất nước.

Cùng với xu thế phát triển, giao thông công cộng ngày càng có vai trò quan trọng, nhất là đối với các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM. Trong đó, hệ thống đường sắt đô thị được coi là trục xương sống của mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông. Việc đầu tư sớm, vận hành hiệu quả hệ thống đường sắt đô thị sẽ nâng cao tỷ trọng vận tải hành khách công cộng, giảm phương tiện giao thông cá nhân, từ đó đem lại hiệu quả tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ùn tắc và tai nạn giao thông...

Chủ tịch UBND TP.Hà Nội cũng nhấn mạnh, thời gian qua, Hà Nội và TP.HCM đã và đang dành nguồn lực để đầu tư xây dựng các dự án đường sắt đô thị. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải tiếp tục nghiên cứu các giải pháp, hoàn thiện cơ chế, chính sách; tìm hiểu, học tập những kinh nghiệm, phương thức mới, đột phá, nhằm triển khai đồng bộ và sớm hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị theo Kết luận số 49 của Bộ Chính trị, đáp ứng sự nhu cầu và mong mỏi của người dân.

Phó chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cũng nhấn mạnh Hà Nội có nhiều điểm tương đồng với TP.HCM, thông qua hội thảo này, hai thành phố sẽ cùng rút kinh nghiệm, đề xuất với trung ương các cơ chế đặc thù để tháo gỡ khó khăn liên quan.

"Để thực hiện mục tiêu tại Kết luận số 49 của Bộ Chính trị, đòi hỏi hai thành phố phải quyết tâm lãnh đạo thực hiện quyết liệt, toàn diện, mạnh mẽ và đột phá trên các lĩnh vực liên quan, cần có sự phối hợp triển khai chặt chẽ và hiệu quả trong: quy hoạch, chỉnh trang đô thị gắn với TOD, huy động nguồn lực, công tác thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư, kể cả khu phụ cận để triển khai TOD, về việc lựa chọn công nghệ, về mô hình tổ chức, quản lý và triển khai các dự án metro... Hai thành phố sẽ cùng sát cánh đề xuất trung ương cho phép được thực hiện các cơ chế đặc thù, vượt trội cho việc phát triển đường sắt đô thị nói riêng và phát triển kinh tế xã hội nói chung", Phó chủ tịch Bùi Xuân Cường nhấn mạnh.

Theo quy hoạch hiện nay, Hà Nội sẽ có 10 tuyến đường sắt đô thị, gồm 9 tuyến chính và 1 tuyến nối các đô thị vệ tinh, với tổng chiều dài 417,8km, trong đó có 75,6km đi ngầm. Cụ thể, tuyến số 1: Yên Viên - Ngọc Hồi dài 38,7km, tuyến số 2: Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo 35,2km, tuyến số 2A: Cát Linh - Hà Đông 14km, tuyến số 3: Nhổn - Hoàng Mai 48km, tuyến số 4: Đông Anh - Mê Linh 54km, tuyến số 5: Văn Cao - Hòa Lạc 39km, tuyến số 6: Nội Bài - Tây Ngọc Hồi 43km, kết nối với tuyến số 4 và tuyến số 7: Hà Đông - Mê Linh dài 35km, tuyến số 8: Hoài Đức - Gia Lâm 28km. Tuy nhiên, đến thời điểm này, mới chỉ hoàn thành được 13km tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông và đang thi công 12,5km của tuyến số 3 đoạn Nhổn - ga Hà Nội.

Ngoài phát huy tối đa lợi thế của quỹ đất đô thị xung quanh các nhà ga, là cơ hội để tái thiết đô thị theo hướng hiện đại - văn minh, TOD cũng đem lại hiệu quả tích cực cho các tuyến đường sắt đô thị khi thu hút nhiều người dân sử dụng phương tiện này.

Thực tế, TOD đang được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia, tuy nhiên, đây vẫn còn là một mô hình mới mẻ tại Việt Nam. Do đó, để triển khai thực hiện có hiệu quả mô hình này, thời gian tới, lãnh đạo hai thành phố cho rằng cần tạo hành lang pháp lý, cơ chế chính sách phù hợp. Trong đó, trước hết cần xác định rõ quan điểm ưu tiên gắn sử dụng đất với phát triển giao thông công cộng như hệ thống đường sắt đô thị.

Tuyết Nhung