Một quan chức quốc phòng cấp cao Ukraine cho Washington Post biết hôm 2.2 rằng ông không biết tại sao người đứng đầu quân đội của họ lại bị cách chức và ai sẽ lãnh đạo quân đội Ukraine trong bối cảnh Nga đang tấn công dồn dập.

Washington Post nhận định việc thông báo tướng Valery Zaluzhny sắp bị sa thải mà chưa có sẵn người kế nhiệm dường như là một quyết định bốc đồng và thiếu chuẩn bị của Tổng thống Zelensky và nhóm của ông. Thông tin này cũng đã gây ra phản ứng dữ dội trong một bộ phận người dân và binh lính Ukraine, những người luôn đặt niềm tin vào ông Zaluzhny và đang chờ đợi lời giải thích từ chính quyền Zelensky.

Truyền thông phương Tây trước đó dẫn nguồn tin tiết lộ chính phủ Ukraine đã thông báo cho Nhà Trắng rằng họ dự định cách chức Tổng tư lệnh quân đội Valery Zaluzhny. Tuy nhiên, ở trong nước, Ukraine vẫn giữ im lặng sau khi ban đầu phủ nhận việc ông Zaluzhny đã bị cách chức. Tổng thống Zelensky cho đến nay cũng vẫn chưa chính thức loại bỏ ông Zaluzhny khỏi bộ máy quân sự thông qua một sắc lệnh chính thức.

Tổng thống Zelensky hôm 2.2 tiết lộ ông đã gặp lãnh đạo quân đội, bao gồm cả ông Zaluzhny, để cập nhật tình hình chiến trường, nhưng không đề cập đến bất kỳ thay đổi nhân sự nào.

Theo Washington Post, ông Zelensky rõ ràng muốn đưa tướng Zaluzhny vào một vị trí mới, có lẽ với hy vọng xoa dịu sự phản đối của công chúng. Hai nguồn thạo tin cho biết ông Zaluzhny đã được đề nghị làm đại sứ Ukraine tại Anh, nhưng ông đã từ chối. Ông Zaluzhny không thể rút lui khỏi quân đội trong khi Ukraine đang trong tình trạng thiết quân luật.

Tướng Zaluzhny (50 tuổi) được bổ nhiệm làm tư lệnh quân đội Ukraine từ giữa năm 2021, sau nhiều năm ông giữ chức chỉ huy mặt trận Donbass. Ảnh hưởng và vị thế của ông Zaluzhny bắt đầu nổi lên từ khi chiến sự ở Ukraine bùng phát.

Tuy nhiên, ông và Tổng thống Zelensky cũng xuất hiện nhiều bất đồng và căng thẳng gia tăng từ tháng 11 năm ngoái, sau khi tư lệnh Ukraine nói cuộc chiến của Ukraine đang lâm vào bế tắc, khiến văn phòng tổng thống chỉ trích gay gắt.

Trong một cuộc gặp gần đây, Tổng thống Zelensky đã chất vấn kế hoạch tác chiến của ông Zaluzhny trong năm nay. Tư lệnh Zaluzhny nhấn mạnh với ông Zelensky rằng việc huy động thêm lực lượng là cần thiết. Tuy vậy, ông Zelensky đã công khai phản đối việc biên chế rất nhiều binh sĩ mới, phần lớn là do Ukraine thiếu tiền để trả cho tất cả họ.

Đáng chú ý, trong một bài viết được đăng tải trên báo CNN (Mỹ) hôm 1.2, Tổng tư lệnh Lực lượng Vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny đã chỉ trích chính phủ Ukraine không huy động đủ số lượng quân đội và kêu gọi nâng cấp khẩn cấp khả năng chiến tranh công nghệ cao của đất nước để vượt qua lực lượng lớn hơn và được trang bị tốt hơn của Nga cũng như “đảm bảo sự tồn tại của nhà nước”.

Tổng tư lệnh Zaluzhny cho biết Ukraine “phải đấu tranh với việc giảm hỗ trợ quân sự từ các đồng minh chủ chốt”, vốn đang “vật lộn với căng thẳng chính trị”. Đề xuất lối thoát cho quân đội Ukraine, ông Zaluzhny cho rằng nên ưu tiên trang bị toàn bộ kho vũ khí giá rẻ, hiện đại và hiệu quả cao. Theo ông Zaluzhny, nhiệm vụ hàng đầu là phải tái cơ cấu hoàn toàn các hoạt động quân sự, "bác bỏ lối tư duy lỗi thời, khuôn mẫu".

Tư lệnh Zaluzhny khẳng định, chiến thuật mới sử dụng phương tiện công nghệ cao không chỉ mang lại kết quả trên chiến trường, mà còn để "làm suy giảm khả năng kinh tế, cô lập và khiến đối thủ kiệt sức. Các cuộc tấn công cũng mang mục tiêu đánh vào tâm lý".

Việc mô tả những thách thức quân sự của Ukraine một cách thẳng thắn và thường xuyên của ông Zaluzhny có thể đã khiến Tổng thống Ukraine và các cố vấn hàng đầu của ông khó chịu.

Zaluzhny chưa bình luận công khai về các báo cáo việc ông bị cách chức. Tuy nhiên, việc thay đổi lãnh đạo mang lại rủi ro lớn cho Tổng thống Zelensky do sự ảnh ưởng của vị tướng này đối với quân đội và rộng hơn là trong công chúng Ukraine.

Quan chức quốc phòng Ukraine cấp cao giấu tên tiết lộ người thay thế ông Zaluzhny vẫn đang được lựa chọn. Các ứng cử viên hàng đầu được cho là người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự Ukraine - trung tướng Kyrylo Budanov (38 tuổi) và đại tá Oleksandr Syrsky (58 tuổi) - chỉ huy lực lượng mặt đất Ukraine.

“Về người kế nhiệm Zaluzhny, đó có thể là một trong những sĩ quan trẻ đã chứng tỏ được hiệu quả của mình trên chiến trường, trong đó Ukraine không thiếu. Nhưng những người như vậy có đủ kinh nghiệm quản lý để phụ trách một cơ chế lớn như vậy không? Đó mới là một dấu hỏi”, quan chức này cho hay.

Theo Washington Post, có dấu hiệu phản ứng dữ dội giữa các chỉ huy trên chiến trường. Họ không cho rằng một vị tổng tư lệnh mới có thể đưa ra bất kỳ cải thiện nhanh chóng nào trong tình trạng thiếu binh lính và đạn dược.

Hoàng Vũ (theo Washington Post)