Microsoft đang có vị thế dẫn đầu vững chắc trong các lĩnh vực quan trọng như đám mây và trí tuệ nhân tạo (AI).

Khi đánh dấu kỷ niệm 10 năm nắm quyền của mình, Satya Nadella đã được nhiều người trong ngành công nghệ ca ngợi vì làm thay đổi Microsoft, nơi cổ phiếu từng giảm 30% trong 14 năm mà Steve Ballmer nắm quyền. Dưới thời Steve Ballmer, Microsoft bị Google đánh bại trong lĩnh vực tìm kiếm trên web và di động, đồng thời hoàn toàn tụt hậu trên mạng xã hội.

Theo nhiều nhà phân tích và chuyên gia đầu tư ngành công nghệ, Microsoft được thiết lập để trở thành một thế lực trong tương lai gần phần lớn nhờ vào Satya Nadella.

"Nadella là người đặc biệt và có thể được coi là một trong những CEO vĩ đại nhất trong lĩnh vực công nghệ", theo Aravind Srinivas, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành Perplexity - công ty khởi nghiệp AI được Jeff Bezos (người sáng lập Amazon) hậu thuẫn.

Tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn đang chờ đợi Satya Nadella khi muốn giúp Microsoft phát triển hơn nữa.

Các cơ quan quản lý lo ngại về sức mạnh của Microsoft, còn các đối thủ đang ghen tị. Một số khách hàng đang do dự bỏ thêm tiền cho các công cụ AI của Microsoft khi đã phải chi ngân sách cho nhiều sản phẩm khác do công ty cung cấp.

Cùng các hãng công nghệ lớn khác, Microsoft phải đối mặt với tình trạng sa thải hàng loạt thời gian gần đây. Đầu năm 2023, gã khổng lồ phần mềm Mỹ đã công bố sa thải 10.000 nhân viên và tiếp tục loại bỏ 1.900 người trong mảng game vào tháng 1.2024.

Một trong những điểm nhức nhối nhất của Microsoft khi Satya Nadella tiếp quản vai trò giám đốc điều hành là tính chất khép kín của các sản phẩm. Microsoft được biết đến là hãng bảo vệ hệ điều hành Windows và bộ phần mềm Office độc quyền của mình, chỉ trích các giải pháp mã nguồn mở. Khả năng tương tác không phải là ưu tiên của Microsoft.

Aaron Levie, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ đám mây Box, nói Satya Nadella khiến Microsoft chú ý hơn đến nhu cầu của khách hàng. Hiện hai công ty đã tích hợp nhiều sản phẩm của họ với nhau.

Microsoft cũng thiết lập quan hệ đối tác với một số đối thủ mạnh nhất của mình. Vào năm 2023, Larry Ellison (người đồng sáng lập Oracle) đã đến thăm trụ sở chính của Microsoft ở thành phố Redmond, bang Washington, Mỹ lần đầu tiên khi hai công ty đưa ra thông báo chung về đám mây.

Trong cuộc phỏng vấn năm 2020, Pat Gelsinger, khi đó là Giám đốc điều hành VMware, cho biết việc cung cấp phần mềm của công ty ông trên đám mây Microsoft Azure giống như một “hiệp ước hòa bình Trung Đông”. Pat Gelsinger hiện là Giám đốc điều hành Intel, công ty sản xuất chip cho máy tính cá nhân chạy Windows và các đám mây như Azure.

Dưới thời Satya Nadella, Microsoft đã đóng góp cho các dự án nguồn mở, phát hành phần mềm theo giấy phép nguồn mở và phiên bản ứng dụng liên lạc Teams cho hệ điều hành Linux.

Satya Nadella khiến nhiều người ngạc nhiên theo những cách khác nhau.

Michael Nathan là giám đốc cấp cao Microsoft cho đến năm 2016, khi ông rời công ty để làm trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Sau một cuộc gặp khách hàng ở Thung lũng Silicon, Michael Nathan đã nói với Satya Nadella về cơ hội mới của mình khi quyết định rời Microsoft. Thay vì tức giận hay tạo ra bầu không khí căng thẳng, Satya Nadella khuyến khích Michael Nathan tận dụng những kinh nghiệm tại Microsoft và chia sẻ với mọi người.

“Điều đó thật tuyệt vời. Ông ấy đã giúp tôi hoàn toàn trút bỏ được gánh nặng với cuộc trò chuyện đó”, Michael Nathan kể.

Satya Nadella cũng là người quyết đoán. Năm 2018, chỉ sau 20 phút nghe Nat Friedman - Phó chủ tịch Microsoft khi đó thuyết trình về ý tưởng mua lại GitHub, Satya Nadella đã đồng ý.

Nat Friedman kể rằng ngay lập tức Satya Nadella đề nghị ông trở thành tân Giám đốc điều hành GitHub. Microsoft đã trả 7,5 tỉ USD cho thương vụ mua lại GitHub, nền tảng lưu trữ mã nguồn.

Microsoft từ chối đưa ra bình luận về câu chuyện này.

Khác với Steve Ballmer, Satya Nadella không phải là người phô trương. Steve Ballmer nổi tiếng với những màn nhảy trên sân khấu tại các hội nghị và kích động đám đông hàng ngàn người. Hiện tại, Steve Ballmer là chủ sở hữu đội bóng rổ Los Angeles Clippers ở giải NBA và thường xuyên xuất hiện với những hành động tương tự trên sân đấu.

Dù có thể không mang lại nhiều giá trị giải trí, Satya Nadella đã chứng tỏ mình hiệu quả hơn Steve Ballmer trong việc thực hiện các thỏa thuận mua lại. Ngoài GitHub, Satya Nadella đã thực hiện các thương vụ mua lại đắt giá như LinkedIn, Mojang (công ty mẹ của Minecraft) và Nuance Communications, góp phần vào tăng trưởng doanh thu cho Microsoft. Steve Ballmer không may mắn như vậy.

Dưới thời Steve Ballmer, các thương vụ Microsoft mua lại aQuantive và Nokia đều được cho là thảm họa.

Gần đây hơn, Satya Nadella đã giúp Microsoft đạt được thương vụ mua lại nhà phát hành game Activision Blizzard trị giá 75 tỉ USD. Đây là thương vụ mà nhà đầu tư sẽ mất một thời gian để đánh giá.

Trong lĩnh vực AI, Satya Nadella được ghi nhận vì đầu tư hàng tỉ USD vào công ty khởi nghiệp OpenAI, dẫn đến cải tiến sản phẩm và doanh thu từ đám mây từ cả khách hàng mới lẫn cũ, đồng thời mang lại cho Microsoft vị trí dẫn đầu tại một thị trường mới nổi.

Doanh nhân 56 tuổi người Mỹ gốc Ấn Độ có lẽ được biết đến nhiều nhất trong ngành công nghệ vì đã đưa Microsoft tiến sâu hơn vào lĩnh vực điện toán đám mây. Azure, dịch vụ mang lại mức tăng trưởng doanh thu 30% cho Microsoft trong quý 4/2022, đã được bắt đầu trong những năm dưới thời Steve Ballmer. Thế nhưng, Satya Nadella đã biến Azure thành hiện thực, từ một dự án nghiên cứu thành sản phẩm, theo Kevin Dallas - Giám đốc điều hành công ty phần mềm cơ sở dữ liệu EDB và từng là cựu nhân viên 24 năm ở Microsoft.

Kevin Dallas nói: “Tôi không xấu hổ khi nói rằng coi ông ấy như một nhà lãnh đạo mà tôi đã học hỏi và trưởng thành từ đó. Tôi sẽ tiếp tục theo dõi ông”.

Khi nhìn vào tương lai của Satya Nadella, dưới đây là một số thách thức lớn nhất trước mắt ông:

Phù hợp với thế hệ trẻ

Microsoft từng có ý định mua lại TikTok, ứng dụng phổ biến với thế hệ Z (sinh từ năm 1997 đến 2012), nhưng không thành công. Dù một số người thuộc thế hệ trẻ sử dụng phần mềm Microsoft nhưng đó không phải thứ họ gắn bó từ nhỏ và có thể không phải lựa chọn ưu tiên. Công ty cần chuẩn bị cho thời đại mà thế hệ Z nắm quyền quyết định ngân sách CNTT. ChatGPT của OpenAI, được một số sinh viên sử dụng, có thể là bước khởi đầu để thu hút người dùng trẻ.

Giữ chân nhân tài

Microsoft có nhiều nhân viên gắn bó lâu năm, thậm chí hơn 20 năm. Tuy nhiên cũng có nhiều người chỉ ở lại trong thời gian ngắn. Vài năm qua, nhiều nhân viên Microsoft cho biết họ có thể kiếm được nhiều tiền hơn tại các hãng công nghệ lớn khác. Một số người đã nhận được mức lương cao hơn khi rời đi và sau đó quay trở lại Microsoft. Công ty sở hữu 81 tỉ USD tiền mặt và có thể muốn sử dụng nhiều tiền hơn để giữ nhân tài, đặc biệt là những người giỏi nhất và có khả năng cao.

Các sản phẩm

Các nhà phê bình thường nói rằng Microsoft hiếm khi đạt được thành công ngay lần đầu tiên với phần cứng hoặc phần mềm mới và tốt nhất nên đợi đến phiên bản thứ ba. Ví dụ, nhiều người không hài lòng với máy tính bảng Surface 2012 ban đầu. Surface ngày nay được đánh giá cao hơn nhưng vẫn chưa thể sánh bằng chiếc máy tính bảng phổ biến nhất trên Amazon là iPad.

Một cựu giám đốc cho biết Microsoft vẫn còn yếu trong việc xây dựng các sản phẩm thuộc danh mục mới. Smartphone Surface Duo màn hình kép chạy Android vẫn chưa được chú ý và Microsoft Loop (ứng dụng cạnh tranh với các nền tảng năng suất hiện đại như Notion) cũng chưa tạo được tiếng vang trên các cửa hàng ứng dụng.

Quy định

Các quan chức chống độc quyền gần đây đã chặn các thương vụ mua lại của Adobe và Amazon. Họ đã cố gắng nhưng thất bại trong việc ngăn cản việc mua Activision của Microsoft. Thế nhưng, nỗ lực lớn của Microsoft trong lĩnh vực AI đến từ khoản đầu tư chứ không phải mua bán.

Vào tháng 1.2024, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ cho biết cơ quan này sẽ kiểm tra khoản đầu tư của các nhà cung cấp đám mây vào các công ty khởi nghiệp AI. Microsoft cũng thu hút được sự quan tâm ở cơ quan quản lý châu Âu về các hoạt động trên nền tảng đám mây của mình. Bị kiểm soát bởi các cơ quan quản lý không phải là vấn đề mới với Microsoft, khi công ty từng phải thay đổi đáng kể hành vi sau vụ kiện lớn từ Bộ Tư pháp Mỹ vào những năm 1990.

Mối quan hệ với OpenAI

Trong hồ sơ pháp lý, Microsoft gọi OpenAI là “đối tác chiến lược của chúng tôi”. Bản chất đặc biệt của mối quan hệ này đã được thể hiện vào tháng 11.2023, khi Satya Nadella làm việc ngoài giờ để đưa Sam Altman trở lại vị trí Giám đốc điều hành OpenAI sau khi hội đồng quản trị bất ngờ sa thải đối tác thân cận.

Microsoft cùng OpenAI cạnh tranh để bán dịch vụ AI cho các công ty và có thể gây căng thẳng nội bộ. Ví dụ, khi phân bổ các bộ xử lý đồ họa (GPU) cho OpenAI, Microsoft đôi khi tước đi các GPU của các bộ phận khác, hai người quen thuộc với vấn đề này nói với trang CNBC.

Sam Altman nói với Satya Nadella trên sân khấu tại một sự kiện vào tháng 11.2023 rằng hai công ty có “mối quan hệ hợp tác tốt nhất trong lĩnh vực công nghệ”. Tuy nhiên, một nguồn tin cho biết OpenAI không phải lúc nào cũng hài lòng khi dựa vào Microsoft làm nhà cung cấp đám mây.

Sau tiếng ồn ào tháng 11.2023, Satya Nadella ít nhất đã giành được cho Microsoft một ghế trong hội đồng quản trị OpenAI, đảm nhận vị trí quan sát chứ không được bỏ phiếu. Người phát ngôn OpenAI nói với CNBC rằng công ty coi Microsoft là một đối tác rất tốt.

Điều to lớn tiếp theo

Satya Nadella không ngừng tìm kiếm danh mục tiếp theo có thể tạo ra doanh thu và lợi nhuận cho Microsoft. Kính thực tế tăng cường HoloLens của Microsoft, được công bố vào năm 2016, đã không gây được tiếng vang lớn. Satya Nadella hy vọng rằng AI Copilot được tích hợp vào công cụ tìm kiếm Bing hồi tháng 2.2023 sẽ chuyển đổi thành thị phần.

Ông nói trong một cuộc họp trực tuyến tuần qua rằng Bing đã giành được thị phần trong quý 4/2023, nhưng Google vẫn là công ty dẫn đầu rõ ràng trong lĩnh vực tìm kiếm. Dù AI có thể là xu hướng lớn tiếp theo của Microsoft nhưng công ty sẽ phải tiếp tục tìm ra những cách mới để thúc đẩy tăng trưởng.

Hiện Satya Nadella có rất nhiều việc phải làm. Các nhà phân tích dự đoán giá cổ phiếu Microsoft sẽ tăng 12% trong năm 2025, theo hãng cung cấp dịch vụ tài chính và dữ liệu tài chính FactSet.

Sơn Vân