Ông Zelensky xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với đài truyền hình Ý RAI TV hôm 5.2 rằng ông đang nghĩ đến việc cách chức tướng Valerii Zaluzhnyi, tổng tư lệnh nổi tiếng của lực lượng vũ trang Ukraine. Ông cho biết ông đang cân nhắc động thái này để đảm bảo đất nước vẫn được lãnh đạo bởi những cá nhân “tin tưởng vào chiến thắng” trước Nga.

“Việc thiết lập lại, một khởi đầu mới là cần thiết. Điều này không chỉ liên quan đến một cá nhân mà là về đường lối lãnh đạo đất nước. Khi nói về vấn đề này, ý tôi là sự thay thế hàng loạt lãnh đạo nhà nước chứ không chỉ trong một lĩnh vực duy nhất như quân đội. Nếu muốn giành chiến thắng, tất cả chúng ta phải cùng tiến về một hướng, tin chắc vào chiến thắng. Chúng ta không thể nản lòng, hãy buông tay xuống. Chúng ta phải có năng lượng tích cực phù hợp”, ông Zelensky nói.

Bình luận về động thái trên của nhà lãnh đạo Ukraine, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng việc cách chức tổng tư lệnh Zaluzhnyi đã bộc lộ những rạn nứt trong giới lãnh đạo Ukraine.

Động thái này cũng đã gây náo động trong giới quân sự ở Ukraine. Truyên thông phương Tây cho biết ông Zaluzhnyi được nhiều quân nhân Ukraine kính trọng và được coi là anh hùng dân tộc. Ông được ghi nhận là người đã ngăn chặn cuộc tấn công toàn diện của Nga trong thời gian đầu và đẩy lùi quân đội Moscow một cách thành thạo.

Một cuộc thăm dò vào tháng 12.2023 của Viện Quốc tế về xã hội học Kyiv cho thấy 72% người Ukraine nhìn nhận việc sa thải tướng Zaluzhnyi một cách tiêu cực và chỉ có 2% cho rằng điều đó một cách tích cực.

Hãng tin Reuters dẫn lời Tiger, một chỉ huy đơn vị chống tăng thuộc quân đội Ukraine đang chiến đấu ở khu vực phía đông Donetsk cho biết việc sa thải tướng Zaluzhnyi không phù hợp vào thời điểm này, bởi vì trên chiến trường không được thay đổi chỉ huy.

“Trước khi sa thải ai đó khỏi vị trí của họ, đặc biệt là một vị trí quan trọng như vậy thì cần chắc chắn ai sẽ thay thế người này và tầm nhìn tương lai của họ. Nếu chính quyền muốn thay đổi ai đó thì những thay đổi này cần đảm bảo mọi thứ trở nên tốt hơn chứ không phải là tệ hơn”, một đại đội trưởng khác có biệt hiệu Ihor nói với Reuters.

Thị trưởng Kyiv Vitalii Klitschko cũng lên tiếng chỉ trích khả năng cách chức Zaluzhnyi, cho rằng chính nhờ sự lãnh đạo của vị tướng này mà “nhiều người Ukraine thực sự tin tưởng vào lực lượng vũ trang”.

“Hôm nay là thời điểm mà chính trị có thể chiếm ưu thế hơn lý trí và lợi ích của đất nước”, ông Klitschko nói và hy vọng cơ quan chức năng hiểu được mức độ nghiêm túc trong các bước đi theo kế hoạch của họ cũng như trách nhiệm trong việc này, đồng thời cảnh báo rằng xã hội không nên tin tưởng vào những tác động tích cực từ sự thay đổi lãnh đạo quân sự.

Nhà nghiên cứu tại Viện Tương lai Ukraine, Igar Tyshkevich, tin rằng Tổng thống Zelensky có thể vấp chỉ trích nếu sa thải tướng Zaluzhnyi, bởi tư lệnh quân đội Ukraine hiện nay rất được lòng người dân và binh sĩ. Tuy nhiên, chuyên gia này nhận định bất bình "sẽ tan biến trong vòng vài tháng" nếu lãnh đạo mới có thể chỉ huy thành công chiến dịch phản công tiếp theo.

Hiện chưa rõ ai có thể thay thế Zaluzhnyi và liệu người kế nhiệm ông có nhận được sự tôn trọng tương tự từ quân đội Ukraine và các nhà lãnh đạo quốc phòng nước ngoài hay không. Báo AP nhận định việc cách chức tổng tư lệnh có thể có nguy cơ làm suy giảm tinh thần quân đội vào thời điểm quan trọng của cuộc chiến.

Theo báo chí Ukraine và phương Tây, ông Zelensky đã yêu cầu Zaluzhnyi từ chức vào tuần trước, nhưng vị tướng này từ chối.

Căng thẳng giữa tư lệnh Zaluzhnyi và tổng thống đã gia tăng kể từ khi một cuộc phản công được nhiều người mong đợi của Ukraine, được phát động vào tháng 6 với sự hỗ trợ của một loạt vũ khí phương Tây, đã không thành công giành lại lãnh thổ lớn ở các khu vực do Nga kiểm soát, khiến các đồng minh thất vọng.

Ukraine hiện đang vật lộn với tình trạng thiếu đạn dược và nhân sự trong khi Nga đang đang tiến hành các cuộc tấn công không ngừng nghỉ. Nhu cầu huy động quân để tăng cường quân số Ukraine được cho là một trong những lĩnh vực bất đồng giữa Zelenskyy và Zaluzhnyi.

Zelenskyy cho biết vào cuối năm ngoái rằng ông đã từ chối yêu cầu của quân đội về việc bố trí tới 500.000 người, yêu cầu thêm thông tin chi tiết về cách thức huy động sẽ được tổ chức và chi trả.

Rạn nứt giữa Zaluzhnyi và Zelenskyy lần đầu tiên lộ rõ vào mùa thu năm ngoái khi vị tướng này thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn với The Economist rằng cuộc chiến với Nga đã đi vào bế tắc. Tổng thống mạnh mẽ phủ nhận tuyên bố đó.

Tư lệnh Zaluzhnyi đã xuất bản hai bài tiểu luận trình bày tầm nhìn của ông về cách Ukraine có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến. Trong các bài viết của mình, ông nói rằng điều quan trọng đối với Ukraine là phải có ưu thế trên không, nâng cao hiệu quả trong việc chống lại pháo binh của đối phương, xây dựng lực lượng dự bị và tăng cường khả năng tác chiến điện tử.

Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Kajsa Ollongren hôm thứ Hai thông báo rằng Hà Lan đang chuẩn bị thêm 6 máy bay chiến đấu F-16 để cung cấp cho Ukraine ngoài 18 chiếc mà nước này đã cam kết trước đó.

“Ưu thế trên không của Ukraine là điều cần thiết để chống lại sự xâm lược của Nga”, Ollongren nói trong một tin nhắn trên X, trước đây là Twitter. Đan Mạch cũng hứa tặng 19 chiếc F-16 cho Ukraine.

Trung tướng Serhii Nayev, chỉ huy lực lượng hỗn hợp của quân đội Ukraine, cho biết hôm 5.2 rằng nước này chuẩn bị nhận tên lửa có tầm bắn từ 300 đến 500km cùng với những chiếc F-16 như một phần của các gói viện trợ quốc phòng từ các đồng minh, theo hãng thông tấn Ukraine RBK-Ukraine.

Ukraine rất cần sự hỗ trợ quân sự của phương Tây nhiều hơn khi lực lượng Nga điều động từ nhiều hướng dọc theo chiến tuyến dài 1.500km. Tuy nhiên, đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đang tiến tới gói chi tiêu quân sự nhằm cung cấp viện trợ cho Israel nhưng không hỗ trợ thêm cho Ukraine. Việc sa thải Zaluzhnyi có thể gây thêm bất ổn cho các đồng minh phương Tây.

Đáng chú ý, báo Ukrainska Pravda hôm 5.2 đưa tin rằng Tổng thống Zelensky cũng đang xem xét cách chức Tổng tham mưu trưởng Serhii Shaptala.

Tư lệnh Zaluzhnyi cùng ngày đã chúc mừng sinh nhật Shaptala và đăng một bức ảnh chụp chung của họ lên Facebook. Zaluzhnyi viết: “Sẽ vẫn rất khó khăn với chúng tôi, nhưng chúng tôi chắc chắn sẽ không bao giờ hổ thẹn”.

Hoàng Vũ (theo AP)