Các quan chức NASA (Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ) đã ca ngợi nỗ lực này của Intuitive Machines (có trụ sở tại thành phố Houston, bang Texas, Mỹ) tại một cuộc họp báo.

Việc tàu vũ trụ Mỹ lần đầu tiên hạ cánh trên bề mặt Mặt trăng trong hơn nửa thế kỷ khiến nhà đầu tư của các công ty khởi nghiệp không gian khác hào hứng. Việc này đẩy giá cổ phiếu các công ty như Astra Space và Satellogic lên cao, song giá chúng đã giảm từ 0,5% đến 2,8% trong giao dịch ngoài giờ.

Stephen Altemus, Giám đốc điều hành Intuitive Machines - công ty chế tạo và điều khiển Odysseus, cho biết trong quá trình hạ cánh, một trong sáu chân của tàu được cho đã chạm vào bề mặt Mặt Trăng và bị nghiêng, nằm nghiêng trên một tảng đá. Cổ phiếu Intuitive Machines giảm nhanh sau thông tin này.

Stephen Altemus cho biết các đội ngũ đang làm việc để thu được những bức ảnh đầu tiên từ bề mặt Mặt trăng tại địa điểm Odysseus hạ cánh.

Các lãnh đạo Intuitive Machines cho biết hầu hết thiết bị hoạt động trên Odysseus (ngoại trừ một tác phẩm nghệ thuật) đều hướng lên trên và dự kiến sẽ thực hiện được các mục tiêu khoa học của chúng.

Trước khi có tin tức Odysseus bị nghiêng, Andres Sheppard, nhà phân tích cấp cao tại Cantor Fitzgerald - đối tác ngân hàng đầu tư của Intuitive Machines, đã mô tả việc hạ cánh xuống Mặt trăng là thành tựu lớn giúp nâng cao nhận thức và uy tín cho toàn bộ ngành vũ trụ cùng các công ty mới.

Sự hứng thú về sự kiện này hôm 23.2 đã đẩy giá trị thị trường chứng khoán của Intuitive Machines lên gần 1 tỉ USD. Tuy nhiên, chỉ có 18% cổ phiếu Intuitive Machines có sẵn để giao dịch trên thị trường chứng khoán, với hầu hết cổ phiếu công ty đều do người trong nội bộ và các nhà đầu tư lớn nắm giữ, theo dữ liệu của LSEG (Tập đoàn giao dịch chứng khoán London). Điều đó làm cho hơn 850 triệu USD cổ phiếu Intuitive Machines đổi chủ hôm 23.2 trở thành lượng cổ phiếu lớn với một phiên giao dịch duy nhất.

Tàu Odysseus đã hạ cánh xuống miệng núi lửa Malapert A, cách cực nam của Mặt trăng khoảng 300 km hôm 22.2. Odysseus đã được đưa lên Mặt trăng hôm 15.2 bằng tên lửa Falcon 9 do SpaceX phóng từ Trung tâm vũ trụ Kennedy của NASA ở thành phố Cape Canaveral, bang Florida, Mỹ.

Intuitive Machines được nhà đầu tư mạo hiểm ngành vũ trụ Kam Ghaffarian cùng Stephen Altemus và Tim Crain (hai cựu nhân viên NASA) đồng sáng lập vào năm 2013. Công ty đang chờ đợi những hình ảnh đầu tiên từ bề mặt Mặt trăng.

Việc Odysseus hạ cánh xuống bề mặt Mặt trăng có thể mở ra cánh cửa cho các khoản đầu tư và hợp đồng của chính phủ Mỹ, giúp các công ty vũ trụ vượt qua giai đoạn khó khăn về tài trợ do nền kinh tế không chắc chắn.

Sự kiện này đánh dấu chuyến hạ cánh trên bề mặt Mặt trăng được kiểm soát lần đầu tiên của một phương tiện vũ trụ Mỹ kể từ sứ mệnh Apollo 17 vào năm 1972. Đó là sứ mệnh lên Mặt trăng gần nhất của NASA với phi hành gia Gene Cernan và Harrison Schmitt.

Stephen Altemus nói với Reuters vào năm 2023 rằng Intuitive Machines đã chi khoảng 100 triệu USD để phát triển tàu Odysseus.

“Chúng tôi phải xây dựng toàn bộ chương trình lên Mặt trăng hoàn chỉnh chứ không chỉ riêng tàu hạ cánh”, ông nói vào thời điểm đó.

Việc phát triển tàu Odysseus của Intuitive Machines cũng nhận được 118 triệu USD từ quỹ của NASA theo chương trình Commercial Lunar Payload Services (CLPS) thuộc cơ quan này. Đó là nỗ lực nhằm khuyến khích các công ty tư nhân phát triển tàu hạ cánh xuống Mặt Trăng tiết kiệm chi phí hơn so với phương pháp truyền thống của NASA là tự xây dựng và phóng các phương tiện này.

Stephen Altemus cho biết tại một cuộc họp giao ban: “Chúng tôi nghĩ rằng có thể đáp ứng mọi nhu cầu chuyên chở hàng hóa thương mại trên Mặt trăng”.

Trong khi Intuitive Machines ăn mừng thành công, các công ty Mỹ khác cũng đang tranh giành chỗ đứng trong lĩnh vực khám phá Mặt trăng. Nỗ lực gần đây của công ty tư nhân Astrobotic (có trụ sở ở bang Pennsylvania) theo chương trình CLPS dù không thành công, nhưng cũng cho thấy sự cạnh tranh ngày càng tăng trong lĩnh vực này. Firefly Space (có trụ sở tại bang Texas, được hỗ trợ bởi công ty cổ phần tư nhân AE Industrial Partners) cũng đang chuẩn bị đưa tàu Blue Ghost của mình lên Mặt Trăng vào cuối năm 2024.

Kam Ghaffarian là người đồng sáng lập công ty Axiom Space, có ghế trong hội đồng quản trị của các tổ chức vũ trụ khác, giữ nhiều vị trí quản lý và kỹ thuật tại Lockheed Martin, Ford Aerospace và Loral.

Stephen Altemus gia nhập Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA và chương trình tàu con thoi vào năm 1989, nơi ông đảm nhiệm một số vị trí làm việc trong các hoạt động phóng và hạ cánh.

Các nhà nghiên cứu tại Đài quan sát thiên văn quốc gia Trung Quốc (NAOC) ở Bắc Kinh, thủ đô Trung Quốc đã được mời sử dụng hai camera chụp ảnh trên tàu Odysseus.

Các camera sẽ được nhóm nhà khoa học sử dụng để nghiên cứu các thiên thể khác nhau, gồm cả trung tâm Dải Ngân hà.

Sự hợp tác này là kết quả của một biên bản ghi nhớ (MOU) được ký giữa NAOC và Hiệp hội Đài quan sát Mặt trăng Quốc tế (ILOA) phi lợi nhuận có trụ sở tại bang Hawaii (Mỹ) vào năm 2012, cho phép các nhà thiên văn học Hawaii sử dụng kính viễn vọng tia cực tím trên tàu Hằng Nga của Trung Quốc. 3 tàu đổ bộ Mặt trăng để chụp ảnh Thiên hà Chong Chóng từ bề mặt Mặt trăng lần đầu tiên hai năm sau.

“ILOA rất vinh dự được tham gia hợp tác Trung - Mỹ đầu tiên trên Mặt trăng bằng thiết bị Trung Quốc. Bây giờ, chúng tôi vui mừng thông báo kế hoạch đáp lại bản ghi nhớ lâu dài. Chúng tôi tin rằng dự án này sẽ là dự án hợp tác Trung - Mỹ đầu tiên trên Mặt trăng với thiết bị Bắc Mỹ”, Steve Durst (Giám đốc sáng lập ILOA) cho biết.

Zheng Yongchun, nhà thiên văn học của NAOC, cho biết ông thực sự vui mừng cho ILOA.

“Tôi biết họ đã thực hiện dự án này trong nhiều năm và gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện với tư cách là một tổ chức phi chính phủ. Bây giờ, thật tuyệt vời khi thấy họ đạt được chiến thắng quan trọng, có ý nghĩa. Bất kỳ thành công nào trong việc thám hiểm Mặt trăng đều đáng được ăn mừng, bởi Mặt trăng không thuộc về bất kỳ quốc gia nào mà thuộc về toàn thể nhân loại”, Zheng Yongchun nói.

Đồng nghiệp của Zheng Yongchun, Xue Suijian - người đóng vai trò thúc đẩy việc ký kết thỏa thuận NAOC - ILOA, cho biết anh vẫn nhớ đã chứng kiến cuộc đổ bộ của tàu Hằng Nga 3 cùng Steve Durst tại NAOC một thập kỷ trước.

Giờ đây, khi xem trực tuyến việc đáp xuống Mặt trăng của tàu Odysseus từ nhà riêng ở Bắc Kinh, Xue Suijian nói ông muốn chúc mừng Mỹ đã trở lại Mặt trăng sau hơn 50 năm.

“Tôi tin rằng các camera trên tàu Odysseus sẽ sớm mang đến cho chúng ta những tin tức thú vị. Chúng tôi rất mong được hợp tác với ILOA một lần nữa để thực hiện các cuộc khảo sát thiên hà và hơn thế nữa”, ông nói.

Sơn Vân