Lúc 6 giờ sáng 14.2, ông Fahmi có mặt tại một điểm bỏ phiếu trên địa bàn thành phố Bogor mà chẳng hề biết ca làm việc sẽ kéo dài 26 tiếng đồng hồ, tới tận 8 giờ sáng hôm sau.

“Nhiều người hoàn thành công việc vào rạng sáng 15.2, còn tôi phải tiếp tục tải dữ liệu lên. Mọi người đều chịu áp lực thời gian để tổng kết số phiếu, đặc biệt khi tổng tuyển cử có quá nhiều ứng viên nghị sĩ”, Fahmi cho biết. Ông là tình nguyện viên được Ban tổ chức bầu cử (KPPS) trả công, phụ trách hỗ trợ bỏ phiếu, kiểm phiếu rồi nhập liệu vào ứng dụng.

Thay vì trở về nhà nghỉ ngơi sau đó, ông Fahmi tiếp tục công việc lập trình viên hằng ngày của mình. Việc tình nguyện ở lại điểm bỏ phiếu làm thêm khiến ông bị đau lưng, mặc dù vậy ông vẫn may mắn hơn nhiều trường hợp khác.

Tổng cộng có 114 người tử vong, hơn 15.000 người đổ bệnh trong đội ngũ phục vụ bầu cử kể từ ngày 14.2 lúc tổng tuyển cử bầu cả tổng thống lẫn thành viên quốc hội diễn ra tại Indonesia. Số trường hợp tử vong năm nay giảm đáng kể so với con số gần 900 năm 2019 khi quốc gia vạn đảo lần đầu tổ chức tổng tuyển cử “kết hợp”, nhưng cũng không thể ngăn lời kêu gọi phải thay đổi cách thức bầu cử để giảm tổn thất không đáng có này.

Kiệt sức

Năm nay có hơn 5,7 triệu nhân viên bầu cử phục vụ ở hơn 820.000 điểm bỏ phiếu trên toàn quốc, phục vụ cho 204,8 triệu cử tri đủ điều kiện đi bầu. Ngoài công tác hậu cần nặng nề, phức tạp, một số địa phương còn bị thời tiết xấu ngay ngày 14.2. Chẳng hạn đảo Java hứng chịu lũ lụt gây khó khăn cho việc đi bầu, nhân viên bầu cử làm việc trong tình trạng điểm bỏ phiếu ngập nước...

Nhà nghiên cứu Heroik Pratama (Hiệp hội Bầu cử và dân chủ) nhận định tình trạng nhân viên bầu cử tử vong hoặc đổ bệnh là vấn đề mang tính hệ thống. Hình thức tổng tuyển cử “kết hợp” chỉ trong một ngày gây nên khối lượng công việc quá lớn.

Bắt nguồn từ phán quyết của Tòa án Hiến pháp vào năm 2013, người dân bên cạnh việc bỏ phiếu chọn tổng thống cũng bỏ phiếu chọn 580 hạ nghị sĩ cùng 152 thành viên hội đồng đại diện khu vực. Năm nay có 9.900 ứng viên tranh cử hạ nghị sĩ. Ngoài ra, cử tri còn phải chọn đại biểu cơ quan lập pháp các cấp cơ sở. Khoảng 250.000 người tranh cử giành 200.000 ghế.

Sau lần tổ chức tổng tuyển cử “kết hợp” đầu tiên, Đại học Gadjah Mada qua nghiên cứu ghi nhận đội ngũ KPPS làm việc trung bình 20 - 22 giờ trong ngày bỏ phiếu. Quá trình bỏ phiếu lẫn kiểm phiếu không thể tạm dừng để tránh bị nghi ngờ gian lận, gây nên tình trạng kiệt sức.

Năm nay giới chức Indonesia không sử dụng người trên 55 tuổi, nhân viên bầu cử phải trải qua kiểm tra y tế trước khi nhận công việc. Theo hãng tin Jakarta Post, nguyên nhân khiến số trường hợp tử vong năm 2019 cao kỷ lục do có nhiều nhân viên bầu cử lớn tuổi hoặc sức khỏe vốn đã không tốt.

Ông Fahmi cùng đồng nghiệp Andri Maulana được phát vitamin để tăng cường sức lực. Nhưng khối lượng công việc quả thực vượt quá sức chịu đựng.

Phục vụ ở một điểm bỏ phiếu trên địa bàn thành phố Bekasi từ 7 giờ sáng 14.2, Maulana làm đến 9 giờ sáng hôm sau. Cô nói: “Chúng tôi kiệt sức vì thiếu ngủ và kiểm đếm phức tạp. Nếu đếm sai thì phải đếm lại từ đầu”.

Cần thay đổi

Chuyên gia luật bầu cử Titi Anggraini (Đại học Indonesia) nhận định bất chấp tình hình đã cải thiện, giới chức Indonesia vẫn cần thực hiện thêm nhiều thay đổi để đảm bảo sức khỏe lẫn tính mạng của đội ngũ KPPS. Bà cũng chỉ ra hàng loạt vấn đề như phiếu bầu gửi đến muộn, bị thất lạc hay hoán đổi giữa các khu vực bầu cử khiến lực lượng kiểm phiếu thêm căng thẳng do chờ đợi lâu hơn.

Năm nay Ủy ban Tổng tuyển cử Indonesia số hóa một phần quy trình kiểm đếm. Họ yêu cầu nhân viên bầu cử quét hoặc chụp ảnh biểu mẫu kiểm phiếu đã điền đầy đủ rồi tải lên ứng dụng.

Theo chuyên gia Anggraini, bầu chọn tổng thống và thành viên quốc hội có thể diễn ra cùng một ngày, bầu chọn đại biểu cơ quan lập pháp các cấp cơ sở nên tổ chức ngày khác. Hai cuộc tổng tuyển cử có thể cách nhau 2 năm.

Cẩm Bình