Hạ viện Mỹ hôm 13.3 đã thông qua một dự luật lưỡng đảng mà nếu được ký thành luật sẽ buộc ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok trong vòng 6 tháng hoặc ứng dụng chia sẻ video ngắn nổi tiếng này đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ.

“Tôi nghĩ dự luật này nên được thông qua và TikTok nên được bán đi. Đó là doanh nghiệp tuyệt vời và tôi sẽ thành lập một nhóm để mua TikTok”, ông Steven Mnuchin, người lãnh đạo công ty Liberty Strategic Capital, nói với đài CNBC hôm 14.3.

Có điểm chung giữa Liberty Strategic Capital và ByteDance. Quỹ SoftBank Vision của tỷ phú Son Masayoshi đã đầu tư vào ByteDance vào năm 2018 và cũng là đối tác với Liberty Strategic Capital.

Dự luật mới đang được chuyển đến Thượng viện Mỹ, nơi tương lai của dự luật này vẫn chưa chắc chắn. Tuần trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng ông sẽ ký thành luật nếu dự luật được cả hai viện thông qua.

“TikTok nên thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Mỹ. Không đời nào người Trung Quốc lại để một công ty Mỹ sở hữu thứ như thế này ở Trung Quốc”, Steven Mnuchin nói.

Các nhà làm luật ở cả hai đảng đã nhấn mạnh về phạm vi tiếp cận của TikTok ở Mỹ, có thể cung cấp cho chính phủ Trung Quốc quyền truy cập và ảnh hưởng đến Mỹ. Theo ước tính của riêng họ, có 170 triệu người Mỹ sử dụng ứng dụng này.

Các nhà đầu tư công nghệ lớn, bao gồm Peter Thiel, Vinod Khosla và Keith Rabois, đã chỉ trích TikTok là tạo ra sự ảnh hưởng độc hại.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu chính phủ Trung Quốc có để ByteDance bán TikTok cho người mua ở Mỹ hay không. TikTok đã vận động hành lang mạnh mẽ để chống lại dự luật, gồm cả chiến dịch thuyết phục cộng đồng người dùng và qua các video trên nền tảng của mình.

Shou Zi Chew, Giám đốc điều hành TikTok, đã ngụ ý rằng việc bán công ty không phải là một lựa chọn.

Theo dữ liệu của hãng PitchBook, ByteDance được định giá 220 tỉ USD tại vòng gọi vốn gần nhất vào năm 2023. Dù mức định giá riêng biệt dành cho TikTok vẫn chưa rõ ràng, giá bộ phận tại Mỹ có thể sẽ ít hơn mức 220 tỉ USD.

Tài sản quý giá nhất và vũ khí đáng lo ngại nhất của TikTok với các nhà làm luật Mỹ là thuật toán cung cấp nội dung phù hợp cho người dùng, được phát triển ở Trung Quốc. Bất kỳ hoạt động bán TikTok nào mà không có thuật toán sẽ kém hấp dẫn hơn đáng kể với người mua tiềm năng.

Steven Mnuchin không nêu rõ ai sẽ là nhà đầu tư khác trong một thương vụ như vậy hoặc mức định giá tiềm năng cho TikTok.

Có những người khác cũng quan tâm việc mua lại TikTok. Tờ Wall Street Journal đưa tin hôm Chủ nhật rằng Bobby Kotick, cựu Giám đốc điều hành Activision Blizzard, cũng tìm kiếm các đối tác tiềm năng để mua lại TikTok.

Tuần trước, Liberty Strategic Capital là nhà đầu tư chính trong một vòng gọi vốn trị giá 1 tỉ USD để ổn định ngân hàng New York Community Bancorp.

Ông Steven Mnuchin từng là Bộ trưởng Tài chính Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump. Chính quyền Trump từng có lập trường muốn cấm TikTok, dẫn đến việc ByteDance đạt được quan hệ đối tác dữ liệu với Oracle. Thế nhưng, ông Trump mới đây đã đảo ngược hướng đi và phản đối lệnh cấm TikTok ở Mỹ.

Ông Trump lập luận rằng lệnh cấm sẽ chỉ làm tăng thêm sức mạnh của Facebook, đối thủ cạnh tranh với TikTok.

“Tôi không muốn làm cho Facebook trở nên to lớn gấp đôi. Nếu bạn cấm TikTok thì Facebook và những công ty khác, nhưng chủ yếu là Facebook, sẽ được hưởng lợi lớn. Và tôi nghĩ Facebook đã rất không trung thực", ông Trump nói với đài CNBC hôm 11.3.

Ông Trump xác nhận gần đây đã gặp Jeff Yass, nhà đầu tư sở hữu công ty Susquehanna International Group có cổ phần tại ByteDance, theo CNBC. Thế nhưng, cựu Tổng thống Mỹ cho biết họ không nói về TikTok.

Ông Trump trước đây chỉ trích mạnh mẽ Meta Platforms vì bị chặn quyền truy cập Facebook và Instagram. Trước đó, Meta Platforms còn xóa hai bài đăng của ông Trump trong cuộc bạo loạn ở Điện Capitol Mỹ ngày 6.1.2021. Tài khoản Facebook và Instagram của cựu Tổng thống Mỹ được Meta Platforms khôi phục vào tháng 2.2023.

Hôm 13.3, Hạ viện Mỹ đã công bố kết quả bỏ phiếu với tỷ lệ 352 đồng ý - 65 phản đối để thông qua dự luật này,

Dự luật cho ByteDance khoảng 6 tháng để thoái vốn, hiện được chuyển đến Thượng viện, nơi các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đã gửi những tín hiệu trái chiều về việc liệu họ có ủng hộ nó hay không.

Mike Gallagher (thuộc đảng Cộng hòa), Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung của Hạ viện, và Dân biểu Raja Krishnamoorthi (đảng viên đảng Dân chủ hàng đầu) nằm trong số hơn 12 nhà làm luật Mỹ giới thiệu dự luật mới hôm 5.3.

Thượng nghị sĩ Rand Paul, đảng viên Cộng hòa ở bang Kentucky, nói rằng ông sẽ ngăn chặn những nỗ lực nhất trí thông qua dự luật.

Một số thượng nghị sĩ vẫn chưa đưa ra quyết định về nỗ lực hạn chế TikTok.

Lindsey Graham, đảng viên Cộng hòa ở bang Nam Carolina, cho biết hôm Chủ nhật rằng ông bối rối về dự luật của Mike Gallagher. Cùng ngày, Marco Rubio, đảng viên Cộng hòa ở bang Florida, nói ông vẫn cần đọc dự luật trước khi quyết định.

Mark Warner, Chủ tịch Ủy ban Tình báo thuộc Thượng viện, nói rằng TikTok đặt ra mối đe dọa an ninh quốc gia nhưng không thể hiện sự ủng hộ với nỗ lực hiện tại của Hạ viện. Maria Cantwell, đảng viên Dân chủ ở bang Washington - Chủ tịch Ủy ban Thương mại thuộc Thượng viện, nói bà ủng hộ các luật khác để quản lý các ứng dụng.

Trong khi dân biểu Jamaal Bowman, đảng viên Dân chủ ở bang New York, đăng trên tài khoản TikTok của mình rằng việc hướng tới lệnh cấm thể hiện nỗ lực “bịt miệng những người trẻ tuổi”.

Bản thân chính quyền Biden đã gửi đi những tín hiệu lẫn lộn. Dù đã cấm sử dụng TikTok trên các thiết bị liên bang và làm việc với Mike Gallagher về dự luật của ông, nhưng chiến dịch tái tranh cử của ông Biden đã ra mắt tài khoản TikTok chính thức vào tháng trước.

Một báo cáo năm 2021 từ nhóm nghiên cứu Citizen Lab tại Đại học Toronto (Canada) cho thấy TikTok không “truyền dữ liệu công khai” cho chính phủ Trung Quốc, đồng thời không loại trừ khả năng dữ liệu người dùng thu thập bên ngoài Trung Quốc sau đó sẽ được chuyển về nước này. Phân tích của họ “không có kết luận” về việc liệu TikTok có áp dụng biện pháp kiểm duyệt chính trị với các bài đăng của người dùng hay không.

Nhóm nghiên cứu cũng nhận thấy rằng TikTok thu thập lượng dữ liệu tương tự như các nền tảng truyền thông xã hội khác, chẳng hạn Facebook.

Vào tháng 9.2023, TikTok đã tái khởi động các cuộc đàm phán với Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) để thực hiện kế hoạch hạn chế quyền truy cập của nước ngoài vào dữ liệu người dùng Mỹ, theo tờ Washington Post.

Được gọi là Dự án Texas, kế hoạch trị giá 1,5 tỉ USD sẽ trao quyền điều hành các hoạt động của TikTok tại Mỹ cho một hội đồng gồm ba người do CFIUS lựa chọn. Hội đồng đó sẽ điều hành một công ty con có tên US Data Security, nơi sẽ xử lý tất cả chức năng quan trọng của ứng dụng này tại Mỹ, bao gồm dữ liệu người dùng, kỹ thuật, bảo mật và kiểm duyệt nội dung.

Thế nhưng, các nhà làm luật Mỹ vẫn không bị thuyết phục, nói với Shou Zi Chew rằng chỉ có lệnh cấm hoặc thoái vốn mới được chấp nhận.

Luật an ninh quốc gia của Trung Quốc có thể yêu cầu dữ liệu từ các ứng dụng phải được chuyển giao theo yêu cầu từ các cơ quan chính phủ, dù TikTok khẳng định chưa cung cấp dữ liệu người dùng Mỹ cho chính phủ Trung Quốc.

Chuyên nghiên cứu về Trung Quốc và chính sách công nghệ, Paul Triolo tại công ty Albright Stonebridge Group nói thêm rằng luật an ninh quốc gia của Trung Quốc quá mơ hồ để kết luận rằng các công ty có trụ sở tại nước này phải giao dữ liệu theo yêu cầu từ chính phủ.

Sơn Vân