Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho biết, ĐBSCL là một trong những đồng bằng có nền kinh tế lúa gạo, thuỷ sản, trái cây… được tiêu thụ khắp nơi trên thế giới. Mặc dù, ĐBSCL chịu nhiều thách thức của biến đổi khí hậu nhưng người đồng bằng vẫn vượt lên giống như câu chuyện “cây lúa mùa nước nổi”. Nước lên tới đâu, cây lúa lên tới đó; thách thức tới đâu, người đồng bằng vẫn vượt khó để vươn lên.

Ông Hoan mong muốn bạn bè quốc tế hãy một lần đến với Cà Mau và vùng ĐBSCL để hiểu hơn về con người nơi đây và hãy đến cùng rung động, hoà cùng nhịp đập gần 20 triệu trái tim với con người đồng bằng trong quá trình vượt qua thách thức của biến đổi khí hậu.

Nói về nông nghiệp thuận thiên, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT cho rằng, thuận thiên không phải là không làm gì, mà đó chính là quá trình thích nghi, hài hòa giữa con người với tự nhiên một cách có kiểm soát thuận theo quy luật của tự nhiên để đem lại lợi ích cho con người và bảo vệ hệ sinh thái.

Đồng thời, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp thuận thiên trong việc cải thiện sinh kế của nông dân và khả năng phục hồi của nông nghiệp; giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua quá trình hấp thụ carbon của đất, đất ngập nước và rừng; bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, duy trì tương lai của các hệ thống lương thực; các nhà sản xuất nông nghiệp cần sẵn sàng chuyển đổi sang các phương thức sản xuất nhằm tái tạo và phục hồi thiên nhiên để nâng cao hệ thống lương thực hiệu quả và bền vững.

Theo Bộ trưởng, để huy động nguồn lực phát triển nông nghiệp theo hướng “thuận thiên” không phải là câu chuyện hữu hình, không phải là vấn đề về kinh tế, mà còn là câu chuyện của lịch sử - văn hoá - xã hội, câu chuyện của thế hệ mai sau.

“Tôi mong muốn chúng ta hiểu, trăn trở được câu chuyện nông nghiệp thuận thiên, dù những mô hình nông nghiệp thuận thiên chưa đủ lớn trở thành hàng hoá nhưng mang ý nghĩa lịch sử từng được chắt chiu, trân quý. Có lẽ, câu chuyện nông nghiệp thuận thiên rồi sẽ được cụ thể hoá thành giáo trình cho học sinh của vùng ĐBSCL”, ông Hoan cho biết.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, từ hơn 300 năm trước, những bước chân đầu tiên của người nông dân vùng ĐBSCL đã thích ứng với nông nghiệp thuận thiên trên nền tảng tôm – cá, lúa – cá, lúa – tôm,… đã làm sống dậy một thời của mảnh đất Nam Bộ.

Ông Lê Văn Quang, Tổng giám đốc Công ty cổ phần tập đoàn thuỷ sản Minh Phú cho biết, mô hình tôm - lúa là một hình thức canh tác nông nghiệp độc đáo, thuận thiên gắn liền với vùng ĐBSCL và phù hợp với khí hậu nhiệt đới gió mùa của vùng này.

Theo ông Quang, mô hình tôm – lúa nếu như triển khai như hiện tại thì hầu như không cần vốn. Bởi người nông dân chỉ dùng tiền mua lúa giống và tôm giống nên số tiền bỏ ra rất nhỏ và doanh thu có thể đạt từ 250-500 triệu đồng/ha/năm. Để đạt được 1-2,5 tỉ đồng/ha/năm thì cần phải liên kết hợp tác lại thành thửa ruộng lớn, cánh đồng tôm – lúa lớn.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đã kêu gọi các đối tác quốc tế hỗ trợ Chính phủ Việt Nam nhiều vấn đề về sản xuất nông nghiệp như: cung cấp thông tin, tri thức, kinh nghiệm, các công cụ đánh giá, cho chuyển đổi nông nghiệp thuận thiên; phối hợp cùng Chính phủ Việt Nam rà soát các hạng mục ưu tiên đầu tư không hối tiếc thông qua các Dự án tại ĐBSCL; hỗ trợ thu thập, đánh giá, lựa chọn các mô hình, giải pháp thuận thiên; thực hiện thí điểm các mô hình thuận thiên và dự án thuận thiên trong nông nghiệp;

Hỗ trợ nguồn lực nhằm triển khai các “Chương trình tổng thể phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030; “Đề án hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển nông nghiệp bền vững tại các tiểu vùng sinh thái vùng ĐBSCL”…

Tạo cơ chế chính sách để ĐBSCL phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, trở thành một trong những trung tâm kinh tế năng động, đa giá trị, hiệu quả cao, tối ưu hóa các dịch vụ của hệ sinh thái phục vụ cho phát triển kinh tế tương xứng với tiềm năng và vị trí địa chiến lược của vùng.

Đồng thời, cung cấp các giải pháp tài chính linh hoạt, tài chính xanh, dễ tiếp cận, đặc thù cho khu vực ĐBSCL, đặc biệt lưu ý về ưu đãi lãi suất và điều kiện cho vay đối với các Dự án nông nghiệp đầu tư công.

Bên cạnh đó, Bộ NN-PTNT cam kết sẽ phát huy hiệu quả tốt nhất các nguồn lực hỗ trợ của các đối tác quốc tế, tham mưu, đề xuất với Chính phủ các giải pháp tăng cường chính sách về thu hút viện trợ phát triển chính thức (ODA), đầu tư nước ngoài và các quy định về tiếp nhận, sử dụng nguồn vốn không hoàn lại hài hóa thủ tục giữa bên tiếp nhận và bên hỗ trợ.

Tiến sĩ Văn Ngọc Thịnh, Giám đốc Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) chia sẻ ĐBSCL có thể tránh được nguy cơ bị thu hẹp và chìm dần vào cuối thế kỷ này nếu chu trình sinh thái của đồng bằng và sự kết nối từ sông tới các vùng đồng bằng ngập lũ được duy trì.

"Mùa lũ là một quy trình tự nhiên quan trọng để xây dựng và bồi đắp đồng bằng thông qua việc lắng đọng trầm tích. Phục hồi mùa lũ là việc quan trọng với tương lai của đồng bằng. Nước lũ mang trầm tích và bồi đắp cho đồng bằng, làm tăng độ phì nhiêu, độ cao của đất, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng cũng như hỗ trợ tái sinh rừng ngập mặn" Giám đốc WWF cho biết.

Theo vị Giám đốc WWF cùng đơn vị đối tác đã và đang triển khai thí điểm một số giải pháp thuận thiên tại khu vực ĐBSCL như mô hình lúa - cá, lúa - tôm, lúa - sen, tôm - rừng ngập mặn, tôm - lúa luân canh… cho kết quả cụ thể về mặt kinh tế, đồng thời vẫn bảo tồn được đa dạng sinh học và môi trường sinh thái.

Từ kết quả bước đầu đã đạt được, WWF sẵn sàng chia sẻ với các đối tác về mô hình này, để mở rộng quy mô nhằm bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ sinh thái rừng, góp phần phát biển nông nghiệp bền vững, đảm bảo sức khỏe cho con người và thiên nhiên.

Trần Khải