Chưa hết, chính phủ Mỹ còn yêu cầu Google cung cấp địa chỉ IP của một số người dùng YouTube đã xem những video nhất định. Yêu cầu về thông tin này là kết quả của một cuộc điều tra hình sự mà các nhà điều tra liên bang Mỹ đang xử lý.

Trước đó, cảnh sát ngầm đã gửi các video đến nghi phạm bị cáo buộc rửa tiền điện tử nhằm mục đích điều tra và thu thập thông tin về hoạt động của người này.

Nghi phạm, có tên người dùng YouTube là elonmuskwhm, đã nhận được liên kết tới các video YouTube hướng dẫn cách trình diễn ánh sáng bằng máy bay không người lái và thảo luận về phần mềm AR (thực tế tăng cường).

Dù những video này được xem hơn 30.000 lần nhưng hầu hết các lượt xem đó đều không liên quan đến vụ điều tra. Google nhận yêu cầu cung cấp danh sách những người đã xem những video này từ ngày 1.1 đến ngày 8.1.2023, nhưng Forbes không chắc liệu công ty mẹ YouTube có tuân thủ hay không.

Yêu cầu cung cấp thông tin này đã gây ra sự lo ngại, dù người phát ngôn của Google - Matt Bryant nói với Forbes rằng: "Với tất cả các yêu cầu thực thi pháp luật, chúng tôi có một quy trình nghiêm ngặt được thiết kế để bảo vệ quyền riêng tư và các quyền hiến pháp của người dùng, đồng thời hỗ trợ công việc quan trọng cho cơ quan thực thi pháp luật. Chúng tôi kiểm tra tính hợp pháp của từng yêu cầu theo luật hiện hành và thường xuyên phản đối các yêu cầu quá rộng hoặc không phù hợp với dữ liệu người dùng, gồm cả hoàn toàn phản đối một số yêu cầu".

Những người quan tâm đến vấn đề quyền riêng tư sẽ không hài lòng khi biết chính phủ Mỹ yêu cầu thông tin này từ Google.

Albert Fox-Cahn, Giám đốc điều hành tổ chức Surveillance Technology Oversight Project, nói với Forbes: "Điều đó vi hiến, thật đáng sợ và nó đang diễn ra hàng ngày".

Các nhà điều tra liên bang Mỹ nói rằng yêu cầu cung cấp thông tin là hợp lý về mặt pháp lý vì dữ liệu đó "sẽ có liên quan và cần thiết cho một cuộc điều tra hình sự đang diễn ra, gồm cả việc cung cấp thông tin nhận dạng về thủ phạm".

Chính phủ Mỹ lưu ý rằng những yêu cầu như vậy đã được cảnh sát ở các bang khác nhau đưa ra. Trong một trường hợp ở bang New Hampshire, cảnh sát đang điều tra những lời đe dọa đánh bom được phát trực tiếp trên YouTube. Cảnh sát đã yêu cầu thông tin về những người xem các buổi phát trực tiếp vào một số thời điểm nhất định.

Ngoài YouTube, cảnh sát Mỹ còn yêu cầu Google cung cấp thông tin từ dịch vụ khác của hãng, chẳng hạn Search.

Sau khi một phụ nữ ở bang Pennsylvania (Mỹ) bị hiếp dâm vào năm 2016, cảnh sát gửi lệnh khám xét tới Google để tìm thông tin về những người dùng đã nhập tên hoặc địa chỉ của nạn nhân vào công cụ tìm kiếm trong tuần trước sự việc, theo giấy tờ của tòa án.

Google đã phản hồi bằng địa chỉ IP của một người dùng đã tìm kiếm địa chỉ của nạn nhân hai lần ngay trước khi vụ cưỡng hiếp xảy ra, giấy tờ tòa án cho thấy. Bước đột phá đó giúp cảnh sát bắt đầu theo dõi một nhân viên trại giam, người cuối đã bị bắt và kết án.

Đầu năm 2024, Tổ chức Biên giới Điện tử (EFF), Hiệp hội Luật sư Biện hộ Hình sự Quốc gia (NACDL) và chi nhánh ở bang Pennsylvania của NACDL đã lập luận trong một hồ sơ nộp lên tòa án rằng kỹ thuật điều tra được sử dụng trong vụ án, được gọi là lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm, có phạm vi quá rộng và có nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư của những người vô tội.

Michael Price, Giám đốc tố tụng Trung tâm Tu chính án thứ tư của NACDL, cho biết trong một tuyên bố: “Lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm là một trong những mạng lưới kỹ thuật số cho phép chính phủ lục lọi thông tin riêng tư nhất của chúng ta và Tòa án Tối cao Pennsylvania nên coi chúng là vi hiến”.

Dù có rất ít ví dụ được biết đến về lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm, nhưng hành động này đã bị giám sát sau khi Tòa án Tối cao Mỹ hủy bỏ quyền phá thai. Những người ủng hộ quyền riêng tư đã cảnh báo rằng lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm và lệnh khám xét hàng rào địa lý (geofence), trong đó cảnh sát yêu cầu Google cung cấp dữ liệu về người dùng có thiết bị ở gần hiện trường vụ án, có thể được sử dụng để truy tố phụ nữ phá thai ở các bang coi hành vi này là bất hợp pháp.

Hồi tháng 10.2023, Tòa án Tối cao bang Colorado đã ra phán quyết rằng bằng chứng thu thập được từ lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm có thể được sử dụng trong một vụ án giết người. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng quyết định này có thể khuyến khích nhiều cảnh sát áp dụng kỹ thuật gây tranh cãi đó. Tuy nhiên, tòa án khẳng định phán quyết này chỉ áp dụng cho tình tiết cụ thể của vụ án đó và không đưa ra quan điểm rộng hơn về việc sử dụng dữ liệu tìm kiếm Google.

Andrew Crocker, Giám đốc Giám sát Tố tụng của EFF, cho biết điều đó khiến các nhà vận động hy vọng về một kết quả khác ở bang Pennsylvania.

Tháng 12.2023, Google đã chấm dứt hoạt động đáp ứng các khám xét theo hàng rào địa lý. Động thái này diễn ra ba tháng sau cuộc điều tra của trang Bloomberg Businessweek cho thấy cảnh sát trên khắp Mỹ ngày càng sử dụng lệnh khám xét để lấy dữ liệu vị trí và tìm kiếm từ Google, ngay cả với các trường hợp không sử dụng bạo lực và cả những người không liên quan gì đến tội phạm.

Andrew Crocker cho biết động thái của Google với các lệnh khám xét hàng rào địa lý khiến việc các tòa án xem xét tính hợp hiến của lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm trở nên quan trọng hơn. Lý do vì loại lệnh này có thể trở nên phổ biến hơn khi cảnh sát khám phá các công cụ điều tra mới.

Ông nói: “Sự thay đổi chính sách của Google với lệnh khám xét hàng rào địa lý có thể làm cảnh sát chuyển sang sử dụng lệnh khám xét từ khóa tìm kiếm nhiều hơn”.

Google Maps không còn giữ dữ liệu vị trí người dùng, không thể giao thông tin cho cảnh sát

Google đã thực hiện một số thay đổi trong ứng dụng Maps nhằm tăng cường quyền riêng tư của người dùng. Dữ liệu từ tính năng dòng thời gian (timeline) trong Google Maps, được kiểm soát bởi cài đặt Lịch sử vị trí (Location history) và lưu giữ bản ghi các tuyến đường cũng như chuyến đi mà người dùng thực hiện, sẽ được lưu trữ trực tiếp trên thiết bị của bạn thay vì Google.

Điều đó có nghĩa là bản thân Google sẽ không còn quyền truy cập vào dữ liệu lịch sử vị trí của người dùng nữa. Nói rộng ra, cơ quan thực thi pháp luật cũng vậy, vốn thường yêu cầu dữ liệu vị trí của người dùng từ Google, chẳng hạn thông qua các lệnh khám xét hàng rào địa lý, yêu cầu dữ liệu về mọi người dùng ở gần một địa điểm tại một thời điểm cụ thể.

Dữ liệu vị trí, cùng với lịch sử tìm kiếm trên internet và thậm chí cả lịch sử nhắn tin, có thể được sử dụng làm bằng chứng hình sự chống lại những cá nhân phá thai ở các bang quy định hành vi này là bất hợp pháp.

42 đảng viên đảng Dân chủ từ Hạ viện và Thượng viện Mỹ ký một lá thư vào tháng 5.2022 gửi tới Sundar Pichai - Giám đốc điều hành Google kêu gọi công ty ngừng thu thập và lưu giữ thông tin vị trí của người dùng.

“Phương pháp thu thập và lưu giữ hồ sơ rộng rãi về dữ liệu vị trí điện thoại di động hiện tại của Google sẽ cho phép nó trở thành công cụ cho những kẻ cực đoan cực hữu đang tìm cách trấn áp những người tìm kiếm dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản”, trích nội dung thư.

Tháng 7.2022, Google thông báo sẽ xóa dữ liệu lịch sử vị trí của những người dùng đã đến các phòng khám phá thai, trung tâm điều trị ma túy, nơi tạm trú cho người bị bạo hành gia đình, phòng khám giảm cân và các địa điểm nhạy cảm khác liên quan đến sức khỏe.

Google cho biết nếu hệ thống của công ty xác định được rằng người dùng đã truy cập một trong những địa điểm nhạy cảm này thì hệ thống sẽ xóa mục nhập đó khỏi lịch sử vị trí người dùng đó “ngay sau khi họ truy cập”. Bây giờ, quyền kiểm soát này đã trở lại trong tay người dùng cá nhân.

Google nói với trang Insider rằng bản cập nhật sẽ là một phần trong nỗ lực lớn hơn của công ty nhằm tăng cường quyền riêng tư cho người dùng và cung cấp cho các cá nhân quyền kiểm soát nhiều hơn với dữ liệu của họ, đồng thời hướng đến các công cụ khác như tự động xóa và chế độ ẩn danh. Công ty cho biết phản hồi về bản cập nhật lịch sử vị trí là tích cực.

Sơn Vân