Tranh luận về hộ kinh doanh: Ông bán phở không thể 1 đêm thành giám đốc

Thảo luận tại Quốc hội về Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), ĐB Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) đồng tình với hướng đưa 5 triệu hộ kinh doanh, trước hết là 2 triệu hộ kinh doanh có đăng ký vào phạm vi điều chỉnh của luật chứ không chỉ quan tâm tới 700.000 doanh nghiệp.

Theo ông Lộc, về bản chất kinh tế, pháp lý và thực tiễn thì hộ kinh doanh, trước hết là hộ kinh doanh đã đăng ký, là loại hình doanh nghiệp nhưng lại chưa được xem là doanh nghiệp. Nhiều hộ kinh doanh thậm chí có quy mô, số lao động còn lớn hơn công ty.

“Việc không đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp đã để lại hệ quả pháp lý. Trong khi quyền và nghĩa vụ của công ty tư nhân đóng góp chưa đầy 10% GDP thì được quy định trong Luật Doanh nghiệp, còn hộ kinh doanh – nơi sinh kế của hàng chục triệu người, đóng góp hơn 30% GDP lại chỉ được chế định trong một Nghị định, bị hàng loại hạn chế về quyền kinh doanh”, ông Lộc chỉ ra.

Ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp là để đáp ứng tốt hơn nhu cầu hội nhập. Việc được chính danh trong Luật Doanh nghiệp sửa đổi lần này sẽ giúp hộ kinh doanh có thêm nhiều điều kiện thuận lợi, thụ hưởng nhiều chính sách liên quan. Thu ngân sách nhà nước sẽ tăng lên khi các hộ kinh doanh hoạt động bài bản, minh bạch hơn, giảm thiểu sự thoả thuận thuế giữa hộ kinh doanh với cán bộ thuế, giảm nhũng nhiều và tham nhũng vặt…

“Tuyệt đối không có chuyện qua một đêm ngủ dậy, ông chủ quán phở hôm qua trở thành giám đốc doanh nghiệp hôm nay. Nhưng khi vị thế pháp lý, quyền và nghĩa vụ cơ bản của hộ kinh doanh được ghi nhận trong luật, sẽ giúp họ yên tâm làm ăn bài bản, có điều kiện thuận lợi để từng bước chuyển đổi thành mô hình doanh nghiệp hiện đại, mở mang hoạt động kinh doanh và đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế đất nước”, ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Tranh luận với ý kiến trên, đại biểu Trần Quang Chiểu (Nam Định) đánh giá các quy định trong dự thảo luật về hộ kinh doanh không mới, chưa đạt kỳ vọng.

“5 điều đưa vào trong dự thảo luật tôi thấy rất đơn giản, chưa rõ ràng và không có gì mới mẻ so với hiện hành. Do đó, cũng chưa phải là “cứu cánh” cho hộ kinh doanh như kỳ vọng nêu ra là mở rộng được thị trường, kinh doanh tốt hơn, thuế Nhà nước tăng thu, Nhà nước quản lý tốt hơn. Có chăng, cái lợi đầu tiên là mở mắt ra chúng ta có 5 triệu doanh nghiệp, thay vì 700.000 doanh nghiệp như hiện nay”, ông Chiểu nói và cho rằng ban soạn thảo chưa đánh giá được tác động cụ thể, khi đưa vào thì có khó khăn, bất cập gì.

Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (đoàn Hà Tĩnh) cho biết qua khảo sát ý kiến một số hộ kinh doanh thì gần như tất cả đều không muốn chuyển đổi hình thức kinh doanh lên doanh nghiệp nhằm né nghĩa vụ nộp thuế, không ký hợp đồng với lao động, dù họ biết chuyển đổi lên doanh nghiệp, các hộ kinh doanh sẽ nhận nhiều ưu đãi, hỗ trợ hơn.

“Nhiều hộ doanh nghiệp nói nếu chuyển đổi thì nghĩa vụ pháp lý sẽ nhiều hơn, các giấy tờ, thủ tục kê khai phức tạp hơn, tăng chi phí gián tiếp”, bà Thơ nói.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) nêu quan điểm quản lý hộ kinh doanh là đúng, là nên và rất cần thiết, để tạo điều kiện và hỗ trợ cho hộ kinh kinh phát triển. Tuy nhiên cũng theo ông Trí, không nên đưa vào Luật Doanh nghiệp sửa đổi, bởi hộ kinh doanh khác doanh nghiệp về quy mô, nhân lực, trình độ quản lý.

“Nếu đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp sẽ quá sức chịu đựng, làm khó, hạn chế sự phát triển của loại hình kinh tế phổ biển và khá hiệu quả này”, ông Trí nói và kiến nghị trước mắt cần có một Nghị định về hộ kinh doanh cho phù hợp, để điều chỉnh, tạo điều kiện cho đối tượng này hoạt động, còn về lâu về dài thì nên có một luật riêng cho đối tượng này.

Giải trình thêm về vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng khẳng định vai trò, sự đóng góp của hộ kinh doanh vào việc phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp nên không thể đưa vào Luật Doanh nghiệp được.

Ôn Dũng cho rằng, hộ kinh doanh là một loại hình kinh doanh nên tất cả vấn đề liên quan đến loại hình này đều phải được định danh, hỗ trợ, bảo vệ... Theo đó, tại khoản 2 điều 212 của Luật Doanh nghiệp đã đưa các vấn đề kinh doanh. Nếu là doanh nghiệp thì phải đăng ký theo doanh nghiệp, nếu là loại hình kinh doanh nhỏ hơn doanh nghiệp thì phải đăng ký theo quy định của Chính phủ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Bộ tiếp tục khẳng định hộ kinh doanh là loại hình kinh doanh tồn tại bên cạnh các loại hình doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần... Việc này nhằm đảm bảo đa dạng hóa các loại hình kinh doanh và trao thêm quyền cho các nhà đầu tư trong việc lựa chọn các hình thức kinh doanh phù hợp. Nguyên tắc là không bắt buộc hộ kinh doanh phải chuyển thành doanh nghiệp, không xóa bỏ hộ kinh doanh.

Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cũng sẽ dựa trên sự góp ý hoàn thiện hơn cho Nghị định 78 và theo hướng khắc phục những bất cập đối với hộ kinh doanh. Theo đó, dự thảo Luật sẽ quy định rõ ràng hơn về quy định pháp lý, trách nhiệm dân sự của hộ kinh doanh, không tạo thêm thủ tục hành chính, không tạo thêm chi phí cho các hộ kinh doanh.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, các hộ kinh doanh đang hoạt động không phải đăng ký lại, không phải đổi giấy chứng nhận đã được cấp.

Lam Thanh