Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Trường Y thuộc Đại học Case Western Reserve đã cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về mối nguy hiểm mà một số hóa chất gia dụng phổ biến gây ra đối với sức khỏe não bộ. Họ cho rằng các hóa chất được tìm thấy trong nhiều loại vật gia dụng, từ đồ nội thất đến sản phẩm chăm sóc tóc, có thể liên quan đến các bệnh về thần kinh như bệnh đa xơ cứng và rối loạn phổ tự kỷ.

Tự kỷ hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ (autism spectrum disorder) là một rối loạn bao gồm các biểu hiện lâm sàng đặc trưng với khả năng thiếu hụt về kỹ năng xã hội, các hành vi lặp lại và thiếu hụt hay thậm chí không có khả năng giao tiếp và ngôn ngữ. Ngoài các biểu hiện nêu trên, trẻ tự kỷ còn có thể có những biểu hiện lâm sàng khác như co giật, động kinh, rối loạn vị giác, âm thanh, giấc ngủ, tăng động giảm chú ý, có vấn đề về hệ tiêu hóa, thường xuyên lo lắng, bồn chồn...vv.

Các vấn đề về thần kinh ảnh hưởng đến hàng triệu người, nhưng chỉ một phần nhỏ các trường hợp có thể là do di truyền. Điều này cho thấy các yếu tố môi trường chưa được biết đến là tác nhân quan trọng gây ra bệnh thần kinh.

Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Neuroscience, đã phát hiện ra rằng một số hóa chất trong các đồ gia dụng có ảnh hưởng đặc biệt đến các tế bào ít nhánh của não, một loại tế bào chuyên biệt tạo ra lớp cách nhiệt bảo vệ xung quanh các tế bào thần kinh.

Paul Tesar, Giám đốc Viện Khoa học Glial tại Trường Y (School of Medicine), cho biết: “Mất tế bào ít nhánh là nguyên nhân dẫn đến bệnh đa xơ cứng và các bệnh thần kinh khác. Bây giờ, chúng tôi chỉ ra rằng các hóa chất cụ thể trong các sản phẩm gia dụng có thể gây tổn hại trực tiếp đến các tế bào ít nhánh, đây là một yếu tố nguy cơ mà trước đây chưa được công nhận đối với bệnh thần kinh”.

Hóa chất cần quan tâm và tác dụng của chúng

Với tiền đề là chưa có nghiên cứu kỹ lưỡng về tác động của hóa chất đối với sức khỏe não bộ, các nhà nghiên cứu đã phân tích hơn 1.800 hóa chất có thể tiếp xúc với con người. Họ đã xác định được các hóa chất làm tổn thương tế bào oligodendrocytes có chọn lọc thuộc hai loại: chất chống cháy organophosphate và hợp chất amoni bậc bốn.

Các hợp chất amoni bậc bốn có trong nhiều sản phẩm chăm sóc cá nhân và chất khử trùng, những sản phẩm đang được sử dụng thường xuyên hơn kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID-19. Và nhiều thiết bị điện tử và đồ nội thất có chứa chất chống cháy cơ phốt pho (organophosphate).

Organophosphate là các hợp chất mà nguyên tử hidro của axit photphoric được thay thế bằng các nhóm thế hiđrocacbon khác nhau như aryl, ankyl và ankyl clo hóa. Các hợp chất này có tác dụng ức chế hóa học đối với quá trình đốt cháy và có xu hướng giảm tính dễ cháy của các sản phẩm có chứa chúng.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng hệ thống tế bào và mô trong phòng thí nghiệm để chứng minh rằng các hợp chất amoni bậc bốn làm chết tế bào ít nhánh, trong khi organophosphate ngăn cản tế bào ít nhánh tăng trưởng.

Ý nghĩa đối với sức khỏe con người

Họ đã chứng minh các hóa chất tương tự gây tổn hại đến các tế bào ít nhánh trong não của chuột như thế nào. Các nhà nghiên cứu cũng liên hệ việc tiếp xúc với một trong những loại hóa chất này với tình trạng thần kinh kém ở trẻ em trên khắp nước Mỹ.

Tác giả chính Erin Cohn, nghiên cứu sinh của Chương trình Đào tạo Nhà khoa học Y khoa của Trường Y, cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng các tế bào ít nhánh – chứ không phải các tế bào não khác – dễ bị tổn thương một cách đáng ngạc nhiên trước các hợp chất amoni bậc bốn và chất organophosphate. Hiểu được sự tiếp xúc của con người với những hóa chất này có thể giúp giải thích mối liên hệ còn thiếu trong cách phát sinh một số bệnh thần kinh”.

Các chuyên gia cảnh báo mối liên quan giữa việc con người tiếp xúc với các hóa chất này và ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ cần được kiểm chứng thêm. Nghiên cứu trong tương lai phải theo dõi mức độ hóa chất trong não của người lớn và trẻ em để xác định rõ số lượng và thời gian tiếp xúc là bao nhiêu có thể gây ra hoặc làm bệnh nặng hơn.

Tesar cho biết: “Những phát hiện của chúng tôi cho thấy cần phải xem xét kỹ lưỡng hơn về tác động của các hóa chất gia dụng phổ biến này đối với sức khỏe não bộ. Hy vọng công việc của chúng tôi sẽ góp phần đưa ra những quyết định sáng suốt về các biện pháp quản lý hoặc can thiệp nhằm giảm thiểu phơi nhiễm hóa chất và bảo vệ sức khỏe con người”.

Anh Tú