Thierry Breton, người đứng đầu ngành công nghiệp EU, yêu cầu TikTok thực hiện việc này theo các quy tắc công nghệ của Liên minh châu Âu (EU) được gọi là Đạo luật dịch vụ kỹ thuật số (DSA). Hai tháng trước, Thierry Breton từng mở cuộc điều tra TikTok về khả năng vi phạm DSA.

DSA yêu cầu các công ty phải nỗ lực nhiều hơn để giải quyết nội dung bất hợp pháp và có hại trên nền tảng của họ, với mức phạt lên tới 6% doanh thu hàng năm trên toàn cầu nếu vi phạm.

Hôm 17.4, Ủy ban châu Âu cho biết đã gửi yêu cầu cung cấp thông tin tới TikTok thuộc tập đoàn ByteDance (Trung Quốc). Ủy ban yêu cầu thông tin chi tiết hơn về đánh giá rủi ro mà công ty truyền thông xã hội Trung Quốc lẽ ra phải thực hiện trước khi triển khai TikTok Lite tại 27 quốc gia thuộc EU.

“Điều đó liên quan đến tác động tiềm ẩn của chương trình 'Nhiệm vụ và Phần thưởng Lite' mới với việc bảo vệ trẻ vị thành niên, cũng như với sức khỏe tâm thần của người dùng, cụ thể là liên quan đến khả năng kích thích hành vi gây nghiện. TikTok phải cung cấp đánh giá rủi ro cho TikTok Lite trong 24 giờ và các thông tin được yêu cầu khác trước ngày 26.4.2024, sau đó Ủy ban sẽ phân tích câu trả lời của TikTok và đánh giá các bước tiếp theo”, Ủy ban châu Âu cho hay.

Cơ quan điều hành EU cũng yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết về các biện pháp mà TikTok đã áp dụng để giảm thiểu rủi ro mang tính hệ thống.

Hướng đến người dùng từ 18 tuổi trở lên, TikTok Lite đã trình làng tại Pháp và Tây Ban Nha trong tháng 4. TikTok Lite là phiên bản nhẹ hơn và đơn giản hơn của TikTok, được thiết kế dành riêng cho các thiết bị có cấu hình thấp và kết nối internet hạn chế.

TikTok Lite sở hữu những đặc điểm chính sau:

- Dung lượng nhỏ gọn: TikTok Lite chỉ nặng khoảng 30MB, so với bản gốc lên đến 150MB. Nhờ vậy, nó phù hợp cho các thiết bị có bộ nhớ thấp và tiết kiệm dung lượng lưu trữ.

- Tiết kiệm dữ liệu mạng: TikTok Lite tối ưu hóa việc sử dụng dữ liệu mạng, giúp người dùng xem video mượt mà ngay cả với kết nối 2G/3G.

- Giao diện đơn giản: Giao diện TikTok Lite được tối giản, dễ dàng sử dụng cho mọi đối tượng.

- Sở hữu hầu hết tính năng cốt lõi: TikTok Lite cung cấp đầy đủ các tính năng cơ bản như xem video, tạo video, chỉnh sửa video, thêm hiệu ứng, nhạc nền, chia sẻ video,... tương tự như TikTok. Tuy nhiên, TikTok Lite bị hạn chế một số tính năng nâng cao, chẳng hạn phát trực tiếp, Duet và Stitch.

Hồi tháng 2, EU đã điều tra xem liệu TikTok có vi phạm các quy tắc nội dung trực tuyến nhằm bảo vệ trẻ em và đảm bảo tính minh bạch trong quảng cáo hay không, khiến nền tảng truyền thông xã hội của ByteDance có nguy cơ bị phạt nặng, theo hãng tin Reuters.

Thierry Breton cho biết ông đã đưa ra quyết định này sau khi phân tích báo cáo đánh giá rủi ro của TikTok và câu trả lời của ứng dụng này với các yêu cầu cung cấp thông tin.

“Chúng tôi mở một cuộc điều tra về TikTok vì bị nghi ngờ vi phạm tính minh bạch và nghĩa vụ bảo vệ trẻ vị thành niên: Giới hạn thời gian sử dụng và thiết kế gây nghiện, hiệu ứng lỗ thỏ, xác minh độ tuổi, cài đặt quyền riêng tư mặc định”, Thierry Breton viết trên mạng xã hội X.

DSA đặc biệt yêu cầu các nền tảng trực tuyến và công cụ tìm kiếm rất lớn phải hành động nhiều hơn để giải quyết nội dung trực tuyến bất hợp pháp và các rủi ro với an ninh công cộng. DSA áp dụng cho tất cả nền tảng trực tuyến kể từ ngày 17.2.

ByteDance có thể phải đối mặt với mức phạt lên tới 6% doanh thu toàn cầu nếu TikTok bị kết tội vi phạm các quy tắc DSA.

TikTok cho biết sẽ tiếp tục làm việc với các chuyên gia và ngành để giữ an toàn cho những người trẻ tuổi trên nền tảng của mình.

Người phát ngôn của TikTok nói: “TikTok đã đi tiên phong về các tính năng và cài đặt để bảo vệ thanh thiếu niên và ngăn chặn trẻ em dưới 13 tuổi tham gia nền tảng, những vấn đề mà toàn ngành đang phải giải quyết”.

Ủy ban châu Âu cho biết cuộc điều tra sẽ tập trung vào thiết kế hệ thống của TikTok, gồm cả các hệ thống thuật toán có thể kích thích chứng nghiện hành vi và tạo ra “hiệu ứng lỗ thỏ”.

“Hiệu ứng lỗ thỏ” ám chỉ đến cách sử dụng nội dung được thiết kế để đưa người dùng đi sâu hơn vào nền tảng, giống như việc Alice rơi xuống hố thỏ trong tác phẩm Alice in Wonderland. Nó có thể bao gồm các chiến thuật sau:

- Thuật toán theo dõi hành vi: Thu thập thông tin về sở thích và tương tác của người dùng để cá nhân hóa nội dung và đề xuất, khiến họ muốn xem nội dung tiếp theo càng lúc càng lâu.

- Thiết kế gây nghiện: Sử dụng các tính năng như tự động phát lại, nội dung bất tận và thông báo đẩy để khiến người dùng liên tục quay lại và sử dụng ứng dụng.

- Nội dung kích thích: Sử dụng nội dung gây tò mò, tranh cãi, hoặc kích thích cảm xúc để thu hút sự chú ý và giữ chân người dùng.

- Thiếu điểm kiểm soát: Cung cấp ít tùy chọn điều khiển thời gian sử dụng hoặc nội dung được hiển thị, khiến người dùng khó thoát khỏi vòng lặp nội dung được đề xuất.

Việc sử dụng “Hiệu ứng lỗ thỏ” có cả mặt tích cực và tiêu cực. Mặt tích cực là có thể giúp người dùng khám phá nội dung mới và thú vị, nhưng mặt tiêu cực là có thể gây nghiện và ảnh hưởng đến thời gian dành cho các hoạt động khác trong cuộc sống.

Ủy ban châu Âu cũng thăm dò xem liệu TikTok có đưa ra các biện pháp thích hợp và tương xứng để đảm bảo mức độ riêng tư, an toàn và bảo mật cao cho trẻ vị thành niên hay không. Ngoài vấn đề bảo vệ trẻ vị thành niên, Ủy ban này đã xem xét liệu TikTok có cung cấp cơ sở dữ liệu đáng tin cậy về quảng cáo trên nền tảng của mình không, để các nhà nghiên cứu có thể xem xét kỹ lưỡng các rủi ro trực tuyến tiềm ẩn.

Động thái trên đánh dấu cuộc điều tra về DSA thứ hai sau khi nền tảng truyền thông xã hội X (thuộc sở hữu Elon Musk) lọt vào tầm ngắm của EU vào tháng 12.2023.

Giữa tháng 3 vừa qua, Cơ quan quản lý chống độc quyền Ý đã phạt ba đơn vị thuộc TikTok tổng cộng 10 triệu euro (10,94 triệu USD) vì không kiểm tra đầy đủ nội dung trên nền tảng của mình.

Cơ quan này tuyên bố: “TikTok không thực hiện các biện pháp đầy đủ để ngăn chặn việc lan truyền nội dung như vậy và chưa tuân thủ đầy đủ các hướng dẫn mà công ty đã ban hành, đảm bảo cho khách hàng rằng nền tảng là một không gian an toàn”.

Cơ quan quản lý chống độc quyền Ý nói thêm rằng một số nội dung nhất định của TikTok, đặc biệt là những nội dung được gọi là thử thách, có thể gây nguy hiểm cho trẻ vị thành niên hoặc những người dễ bị tổn thương.

Hồi tháng 4.2023, TikTok từng bị Cơ quan giám sát quyền riêng tư của Anh phạt 12,7 triệu bảng Anh (15,8 triệu USD) vì lạm dụng dữ liệu của trẻ em trong khoảng thời gian hai năm.

Văn phòng Ủy viên Thông tin (ICO) cho biết TikTok đã vi phạm các quy tắc bảo vệ dữ liệu của Vương quốc Anh khi cho phép trẻ em dưới 13 tuổi đăng ký dịch vụ từ tháng 5.2018 đến tháng 7.2020, dù từng tuyên bố rằng hành động này là vi phạm các điều khoản dịch vụ của nó.

ICO tuyên bố TikTok cũng xử lý dữ liệu trẻ em mà không có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ chúng và thất bại trong việc loại bỏ các tài khoản của người dùng chưa đủ tuổi.

ICO ước tính có tới 1,4 triệu trẻ em ở Anh sử dụng TikTok vào năm 2020. Các quy tắc của Vương quốc Anh yêu cầu các ứng dụng phải xin phép cha mẹ đối với trẻ chưa đủ tuổi đăng ký.

“Có những luật hiện hành để đảm bảo con cái chúng ta được an toàn trong thế giới kỹ thuật số cũng như trong thế giới thực. TikTok đã không tuân thủ các luật đó. Kết quả là có khoảng 1 triệu trẻ em dưới 13 tuổi đã được cấp quyền truy cập vào nền tảng một cách không phù hợp, với việc TikTok thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân của chúng. Điều đó đồng nghĩa là dữ liệu trẻ em có thể đã được sử dụng để theo dõi và lập hồ sơ cho chúng, có khả năng cung cấp nội dung có hại, không phù hợp trong lần cuộn trang tiếp theo trên ứng dụng”, Ủy viên thông tin John Edwards cho biết.

ICO cho biết TikTok không thể cung cấp thông tin thích hợp cho các thành viên của cộng đồng sử dụng nền tảng về cách dữ liệu của họ bị thu thập, sử dụng và chia sẻ theo cách dễ hiểu. Nó cũng không đảm bảo rằng dữ liệu cá nhân của người dùng tại Vương quốc Anh được xử lý một cách hợp pháp, công bằng và minh bạch.

Năm 2019, TikTok đã đồng ý trả khoản tiền phạt 5,7 triệu USD sau cuộc điều tra của Ủy ban Thương mại Liên bang tại Mỹ về việc thu thập thông tin cá nhân của trẻ em.

Sơn Vân