Theo Washington Post, Cơ quan An ninh Nhà nước Ukraine (SBU) ngày 7.5 thông báo đã bắt hai đại tá thuộc Cục An ninh Nhà nước (UDO) với cáo buộc lên kế hoạch ám sát Tổng thống Volodymyr Zelensky cùng những quan chức hàng đầu khác - như một “món quà” dành cho Tổng thống Nga Vladimir Putin nhân lễ nhậm chức của ông.

Hai nghi phạm đều là sĩ quan cấp cao của UDO, cơ quan có chức năng gần tương đương với Sở Mật vụ Mỹ, chịu trách nhiệm bảo vệ các lãnh đạo cấp cao của chính phủ.

Trên mạng xã hội Telegram, SBU cho biết các nghi phạm nằm trong mạng lưới điệp viên do Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) tuyển mộ từ lâu, được giao nhiệm vụ cung cấp cho FSB thông tin về vị trí của Tổng thống Zelensky và những quan chức hàng đầu khác trong chính phủ Ukraine, đồng thời tuyển dụng những người khác có thể trực tiếp giúp đỡ trong các vụ ám sát.

“Một trong những nhiệm vụ của mạng lưới tình báo FSB là tìm kiếm những đặc vụ trong quân đội thân cận với sự bảo vệ của tổng thống, những người có thể bắt người đứng đầu nhà nước làm con tin và sau đó sát hại ông ấy”, SBU cho hay.

Trong bài đăng trên Telegarm hôm 7.5, Văn phòng Tổng công tố Ukraine cho biết hai nghi phạm bị buộc tội phản quốc. Một trong hai người còn bị cáo buộc “hỗ trợ âm mưu khủng bố”.

SBU cho biết cả hai người này bắt đầu làm việc với FSB trước khi Nga phát động cuộc chiến tại Ukraine vào tháng 2.2022.

Trong video trên Telegram của SBU, một trong những lãnh đạo quân đội Ukraine nói rằng, để chuẩn bị cho các cuộc tấn công, nghi phạm này đã được cấp vũ khí, bao gồm một quả mìn sát thương và UAV có chứa chất nổ giấu tại một địa điểm ở bên đường cao tốc từ Kyiv tới Odessa. SBU cho biết người này cũng nhận được đạn pháo cho một bệ phóng tên lửa.

“Bắt đầu từ tháng 5.2014, việc thanh toán cho công việc và sự cộng tác của tôi được thực hiện thông qua các cuộc gặp ở nước ngoài. Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến, số tiền đã tích lũy và được chuyển ra nước ngoài cho người thân của tôi”, nghi phạm khai nhận với SBU.

Cơ quan An ninh Nhà nước Ukraine cáo buộc, ngoài việc nhắm mục tiêu vào ông Zelensky, một nhóm đặc vụ FSB còn nhằm mục tiêu người đứng đầu SBU, Vasyl Maliuk và Kyrylo Budanov, Giám đốc GUR, cơ quan tình báo quân sự Ukraine.

Nhóm đặc vụ Nga được cho là đã lên kế hoạch ám sát thiếu tướng Budanov trước lễ Phục sinh của Chính thống giáo, diễn ra ngày 5.5. Theo SBU, nhóm điệp viên tìm cách khai thác thông tin từ một nội gián bên trong đội an ninh bảo vệ lãnh đạo Tổng cục Tình báo Quốc phòng Ukraine về vị trí của tướng Budanov.

“Một cuộc tấn công bằng tên lửa đã được lên kế hoạch. Sau khi tên lửa trút xuống, sát thủ của nhóm có nhiệm vụ giết những người vẫn sống bằng máy bay không người lái (UAV). Sau đó, Nga sẽ phóng thêm tên lửa khác vào hiện trường để phá hủy dấu vết UAV”, SBU tuyên bố.

Giới lãnh đạo Ukraine đã trở thành mục tiêu của nhiều vụ ám sát. Tháng trước, các quan chức Ba Lan cho biết họ đã bắt giữ một người đàn ông với cáo buộc sẵn sàng chuyển thông tin cho tình báo Nga để hỗ trợ âm mưu ám sát Tổng thống Zelensky. Nga cuối tuần trước còn đưa lãnh đạo Ukraine vào danh sách truy nã nhưng không nêu cáo buộc.

Trong khi đó, Washington Post tiết lộ Cơ quan tình báo Ukraine cũng thực hiện các vụ ám sát các quan chức Moscow, nhưng không bị nhắm tới giới lãnh đạo cấp cao Nga. Năm 2022, một quả bom xe đã giết chết Daria Dugina, con gái của người theo chủ nghĩa dân tộc Nga Alexander Dugin. Tuy nhiên, cơ quan tình báo Ukraine và Nga không thừa nhận bất kỳ sự liên quan nào đến vụ việc này.

Các quan chức Ukraine cho biết, năm ngoái, vợ của người đứng đầu GUR Budanov, Marianna, đã phải nhập viện sau khi bị đầu độc bằng kim loại nặng. Bà đã bình phục sau một thời gian dài trị bệnh. Các quan chức Nga phủ nhận họ đứng sau vụ đầu độc, gọi đây là những cáo cuộc.

Ông Zelensky từng cho biết ông đã sống sót sau hơn 10 vụ ám sát. Artem Dehtiarenko, phát ngôn viên của SBU, nói với Politico rằng đây là lần đầu tiên các sĩ quan cấp cao quân đội Ukraine bị phát hiện tham gia vào âm mưu ám sát tổng thống.

Về phần mình, Nga chưa bình luận về thông tin trên. Giới chức Nga trước đó đã tuyên bố tại Liên Hợp Quốc rằng Điện Kremlin không có kế hoạch ám sát Tổng thống Zelensky. Tuy nhiên, truyền thông phương Tây cho biết ông Dmitry Medvedev, cựu tổng thống và hiện là phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, đã nhiều lần kêu gọi tiêu diệt nhà lãnh đạo Ukraine. Gần đây, ông đăng một bức tranh biếm họa về những viên đạn bắn trúng Zelensky như một tấm thiệp chúc mừng Ngày Quốc tế Lao động 1.5.

Nội bộ Ukraine dễ bị "tổn thương"

Tiến sĩ Mark Episkopos, nhà nghiên cứu viên Á-Âu tại Viện Quản lý Nhà nước có trách nhiệm Quincy (Mỹ) nhận định tin tức về âm mưu ám sát giới lãnh đạo Ukraine xuất hiện sau nhiều tháng bất ổn nội bộ ở Kyiv, bao gồm cả việc sa thải và bắt giữ các quan chức cấp cao và cấp cao về tội tham nhũng và gián điệp, cũng như quyết định loại bỏ Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine của Zelenskyy ( AFU) và quan chức nhà nước nổi tiếng thứ hai trong nước, Valery Zaluzhny.

Theo ông, Episkopos, những diễn biến này, khi nhìn vào bối cảnh triển vọng chiến trường của Ukraine đang suy giảm, cho thấy mức độ dễ bị tổn thương trong nội bộ Ukraine khiến các nhà hoạch định chính sách phương Tây phải lưu ý.

"Thông tin chi tiết về âm mưu ám sát chưa được công bố đầy đủ và mức độ tham gia của Nga hiện cũng chưa thực sự rõ ràng. Nhưng nếu đặc vụ Nga có thể tuyển mộ ít nhất hai đại tá Ukraine để tiến hành một kế hoạch ám sát tinh vi nhằm vào ba lãnh đạo cấp cao nhất đất nước, điều này sẽ là minh chứng rõ nét cho thấy mức độ xâm nhập của tình báo Nga vào bộ máy chính quyền Ukraine", ông nói.

Tiến sĩ Episkopos nhấn mạnh "an ninh Ukraine sẽ khó lòng phát hiện hết mọi mắt xích của mạng lưới gián điệp đó, chứ chưa nói đến việc loại bỏ tận gốc mối đe dọa tiềm ẩn".

Vấn đề có thể còn nghiêm trọng hơn nữa khi phòng tuyến Ukraine ở miền đông có nguy cơ bị chọc thủng, điều sẽ tạo động lực mới cho các quan chức Ukraine ở mọi cấp độ cân nhắc ý tưởng hợp tác với Nga, Episkopos cho biết thêm.

Do đó chuyên gia này khẳng định, âm mưu ám sát mới nhất là dấu hiệu cảnh báo sớm về tình trạng rối loạn trong nội bộ Ukraine và nếu không được xử lý nhanh chóng, nó cuối cùng sẽ trở thành mối đe dọa đối với ổn định chính trị của đất nước.

Hoàng Vũ (theo Politico, Washington Post)