Theo Washington Post, cuộc tấn công mới của Nga qua biên giới phía đông bắc Ukraine đã được dự đoán ​​từ nhiều tháng, tuy nhiên nó vẫn khiến các binh sĩ Ukraine đóng quân ở đó phải bất ngờ.

Lữ đoàn phòng thủ lãnh thổ số 125 của Ukraine – trải dài dọc theo một đoạn đường dài khoảng 43km của biên giới khu vực Kharkiv với Nga – đã sử dụng máy bay không người lái (UAV) trinh sát để theo dõi Moscow hằng ngày. Nhưng vào buổi sáng 10.5, lữ đoàn đã mất toàn bộ nguồn cấp dữ liệu video do sự gây nhiễu điện tử của Nga.

Các thiết bị Starlink gồm mạng internet vệ tinh mà quân đội Ukraine dựa vào để liên lạc cơ bản đã mất tín hiệu. Một chỉ huy đơn vị UAV trong lữ đoàn 125 cho Washington Post biết: “Có lúc chúng tôi bị mất phương hướng hoàn toàn. Đây là vấn đề lớn nhất, chúng tôi không biết đối phương di chuyển như thế nào, chúng tôi chỉ làm việc qua radio hoặc qua điện thoại".

Chỉ trong vài ngày, Nga đã chiếm được - lần thứ hai - khoảng 80m² lãnh thổ dọc biên giới bằng cách lợi dụng thời điểm quân đội Ukraine đang dễ bị tổn thương nhất.

Một gói viện trợ của Mỹ, bao gồm tài trợ đạn dược quý giá cho pháo binh và phòng không, đã bị đình trệ tại quốc hội nước này hơn 6 tháng trước và chỉ mới được phê duyệt vào tháng 4, khiến các lực lượng ở tiền tuyến Ukraine không thể phòng thủ.

Trong khi đó, mặc dù quân nhân phàn nàn trong nhiều tháng về tình trạng thiếu nhân lực và sự mệt mỏi cực độ của những binh sĩ đã chiến đấu hơn hai năm, chính phủ ở Kyiv vẫn chậm chạp trong việc tăng cường huy động, khiến một số khu vực của mặt trận thiếu nhân lực nghiêm trọng.

Nguyên nhân khiến Ukraine "thất thế" tại mặt trận Kharkiv

Washington Post nhận định, một cách miễn cưỡng, quân đội Ukraine thừa nhận rằng quân Nga đã trở nên linh hoạt và thích nghi hơn, đặc biệt là với những tiến bộ công nghệ như chiến tranh điện tử. Những bước tiến mới của Nga, ở Kharkiv và vùng lân cận Donetsk, đã đặt ra hoài nghi về khả năng chiến đấu của lực lượng phòng thủ Ukraine - liệu Kyiv có thể thực hiện được lời hứa đánh đuổi tất cả quân Nga hay quân Nga sẽ sớm áp đảo lực lượng Ukraine và kiểm soát thêm lãnh thổ.

Cuộc tấn công mới nhất vào biên giới Kharkiv đã buộc Ukraine phải chuyển hướng một số lực lượng dự bị về phía bắc, có khả năng gây nguy hiểm cho các vị trí khác trên toàn bộ chiến tuyến dài 1.000km.

Ngay cả khi biết trước việc người Nga đang xây dựng lực lượng để tấn công Kharkiv, một chỉ huy của Lữ đoàn phòng thủ lãnh thổ số 125 cho biết người Ukraine phần lớn không thể xây dựng được loại tuyến phòng thủ kiên cố như kỳ vọng của chính phủ và các chỉ huy quân sự. Mỗi khi các đơn vị đóng quân ở đây cố gắng xây dựng phòng tuyến, quân Nga đều sử dụng UAV để theo dõi hoạt động và tấn công ngay sau đó.

Đặc biệt, việc viện trợ của Mỹ đang bị trì hoãn, binh lính Ukraine cho biết họ thiếu phương tiện để bắn trả và không đủ thời gian để xây dựng hệ thống phòng thủ vững chắc hơn.

Ukraine không thể sử dụng hệ thống HIMARS và ATACMS tấn công vào những mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Đây là hai trong số những loại vũ khí có tầm bắn xa nhất và hiệu quả nhất mà Mỹ gửi cho Ukraine. Lệnh cấm Ukraine sử dụng vũ khí của Mỹ tấn công lãnh thổ Nga đã tạo cơ hội cho Nga đưa quân và vũ khí ra mặt trận hiệu quả hơn nhiều so với các khu vực khác. Do đó, diễn biến trên chiến trường, đặc biệt là khu vực Kharkiv, có thể thay đổi ngay lập tức nếu Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm này.

“Chúng tôi đã cố gắng làm những gì có thể, nhưng mọi chuyện không mấy suôn sẻ… Đạn dược, pháo binh có thể bảo vệ chúng tôi… Nhưng đáng tiếc là chúng tôi đã lãng phí thời gian rất nhiều”, chỉ huy đơn vị UAV trong lữ đoàn 125 cho hay.

Ngoài ra, các chuyên gia quân sự cho biết Nga đã lựa chọn các điểm tấn công một cách linh hoạt, di chuyển giữa các con sông có thể dùng làm nơi trú ẩn tự nhiên. Các lực lượng Nga đã tiến vào thị trấn biên giới Vovchansk thuộc vùng Kharkiv, tạo đường để tiến đến kiểm soát thêm thành phố Kupyansk. Nga cũng đang chuẩn bị pháo kích Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, thuộc tỉnh cùng tên.

Muc tiêu của Nga tại tỉnh Kharkiv

Trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, Nga đã giành quyền kiểm soát phần lớn khu vực Kharkiv, bao gồm cả Vovchansk, Tuy nhiên, trong cuộc phản công vào tháng 9.2022, lực lượng Ukraine đã giành lại gần như toàn bộ lãnh thổ do Nga kiểm soát ở khu vực này.

Giới chức Ukraine và các nhà phân tích phương Tây cho rằng, dù đang tiến công mạnh mẽ vào Kharkiv, việc chiếm được thành phố Kharkiv là ngoài tầm tay, một phần vì tình trạng thiếu binh sĩ của lực lượng Nga. Tuy nhiên, bước tiến này có thể giúp Nga giành thêm lãnh thổ ở khu vực này và gây căng thẳng cho lực lượng Ukraine đang thiếu nhân lực trầm trọng.

Theo Dara Massicot - thành viên cấp cao của Chương trình Nga và Á-Âu tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình quốc tế (một Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại, trụ sở Washington, Mỹ), Nga đã coi đây là một cuộc xâm nhập có giới hạn nhằm vào một “vùng đệm”, thay vì nỗ lực chiếm toàn bộ Kharkiv cùng một lúc.

“Tuy nhiên, đây có thể là giai đoạn một của một kế hoạch dài hạn lớn hơn”, bà nói Massicot và nhấn mạnh ưu tiên của Nga vẫn là chiếm giữ khu vực Donetsk. Moscow hiện chưa rút bất kỳ lực lượng nào khỏi Donetsk để hỗ trợ cuộc tấn công mới ở Kharkiv.

Trong khi đó, Franz-Stefan Gady, nhà phân tích quân sự ở Vienna (Áo), cho rằng bằng cách tấn công trên nhiều hướng, Nga đang "khoét sâu vào" tình trạng thiếu nhân lực nghiêm trọng của Ukraine. Theo ông, đây chủ yếu là một cách để bào mòn lực lượng Ukraine, buộc Kyiv phải phân tán lực lượng giúp Nga dễ bề tấn công vào các mục tiêu quan trọng ở Donetsk.

Ukraine hiện đã phải gửi quân tiếp viện từ khu vực Donetsk và Luhansk để đẩy lùi các cuộc tấn công ở Kharkiv. Bộ chỉ huy quân sự Ukraine khẳng định tình hình ở Kharkoiv đã ổn định. Nhưng trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm 16.5, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mô tả nó là “cực kỳ khó khăn”.

Hoàng Vũ (theo Washington Post)