Ngày 27.5, Quốc hội họp phiên toàn thể ở hội trường, thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Chỉ 2 phương án, không còn phương án khác

Về một số nội dung đại biểu quan tâm liên quan đến quy định hưởng BHXH một lần, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội (LĐ-TB-XH) Đào Ngọc Dung cho biết đây là vấn đề nhạy cảm nhất trong dự thảo luật và cũng là vấn đề phức tạp nhất.

Theo ông Dung, với Nghị quyết 28 của Trung ương, phải thực hiện được mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của đất nước để khi người già về hưu đều có lương, có bảo hiểm y tế. Ngoài ra dự thảo còn phải quan tâm đến đời sống thực tế bây giờ của người lao động, vì nguyện vọng của một bộ phận người lao động muốn rút BHXH.

Với các mục tiêu trên, Chính phủ đã đưa ra 2 phương án và thấy rằng không có phương án nào khác ngoài 2 phương án nêu trong dự thảo luật.

“Qua nghiên cứu các ý kiến đề xuất, dự thảo cũng tính đến tích hợp hai phương án như một số đại biểu phân tích. Theo đó người đang đóng được hưởng tiếp như phương án 1; người đóng sau này thì hưởng theo phương án 2. Tuy nhiên, sau khi xem xét, các chuyên gia đánh giá thấy rằng nếu cộng hai phương án thì cộng nhược điểm nhiều hơn là cộng ưu điểm. Chính vì vậy, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội đề nghị cho lựa chọn một trong 2 phương án Chính phủ trình”, ông Dung nêu.

Hơn nữa, theo Bộ trưởng LĐ-TB-XH, từ kỳ họp thứ 6 đến nay, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã lấy ý kiến tác động rộng rãi, tuyệt đại bộ phận ý kiến đều chọn phương án 1, rất ít người đề xuất phương án 2.

Bộ trưởng Dung cũng tán thành với ý kiến của đại biểu quốc hội cho rằng cùng với việc có chính sách hạn chế cho rút BHXH một lần, cũng có nhiều giải pháp, trong đó có các chính sách hỗ trợ người lao động.

Vấn đề thứ 2 liên quan đến ý kiến đề xuất tăng các chính sách về thai sản, ốm đau..., Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng cho rằng rất phù hợp, xác đáng, đúng với thực tế, đúng với nhu cầu và cần phải ghi nhận. Tuy nhiên, ngay quá trình soạn thảo dự thảo luật đã đưa rất nhiều chính sách tân tiến hơn, nhiều chính sách tốt hơn so với Luật BHXH năm 2014.

“Nếu tiếp tục tăng quỹ ốm đau thai sản thì ngân sách hiện nay chưa thể đảm bảo, do vậy trong giai đoạn trước mắt cần đảm bảo hài hòa giữa chính sách, quyền lợi với khả năng cân đối của quỹ, giữa khả năng chi và thu”, ông Dung nêu.

Giải trình nội dung liên quan đến mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, Bộ trưởng Dung cho biết Nghị quyết 28 nêu rõ phấn đấu tiến tới BHXH toàn dân, đa tầng. Nghị quyết 42 cũng nêu đến năm 2030 đạt độ bao phủ là 60% nên việc mở rộng đối tượng BHXH là tất yếu.

Theo đó, những đối tượng nào đã rõ, đã đủ điều kiện thì quy định ngay trong luật này. Đối với đối tượng là hộ kinh doanh cá thể, việc lấy ý kiến cho thấy tham gia BHXH là phù hợp; hơn nữa thị trường lao động linh hoạt, chuyển biến nhanh, một người có nhiều quan hệ lao động khác nhau.

Nhức nhối tình trạng trốn đóng BHXH

Đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) cho rằng người lao động - người trực tiếp làm ra của cải vật chất phải được chú trọng. Tuy nhiên, trong thời gian qua tình trạng doanh nghiệp cố tình trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm diễn ra khá nhiều.

Đại biểu Bình phân tích rằng cần có biện pháp xử lý vi phạm về việc trốn đóng, chậm đóng BHXH. Hiện nay, theo quy định, ngoài số tiền chậm đóng, trốn đóng thì doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng phải nộp thêm số tiền bằng 0,03% theo ngày tính theo số tiền chậm đóng, trốn đóng. Theo ông Bình, mức quy định này còn thấp, chưa đủ tính răn đe. Do vậy, để giải quyết dứt điểm tình trạng này, cần quy định ngoài số tiền chậm đóng, trốn đóng, phải tính thêm mức phạt tương đương lãi suất quá hạn do ngân hàng nhà nước quy định để tránh tình trạng chiếm dụng quỹ BHXH.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng thời gian qua người lao động được hưởng bảo hiểm không biết doanh nghiệp có đóng hay không, chỉ khi nghỉ việc đến cơ quan BHXH lĩnh tiền bảo hiểm thì mới biết doanh nghiệp không đóng cho mình.

"Tôi đề nghị đưa vào trách nhiệm của BHXH là phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, cứ 3 tháng nhắc một lần đến những đối tượng này để kịp thời chấn chỉnh, đợi 1 năm 2 năm sau mới phát hiện chuyện đã xảy ra thì không nên", đại biểu Hòa nhấn mạnh.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa-Vũng Tàu) đồng thuận rằng cần thảo luận các quy định về hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH, phương án xử lý và trách nhiệm của các bên có liên quan. Trong đó quy định rõ hơn về trách nhiệm của cơ quan BHXH, và sửa đổi, bổ sung dự thảo về quyền, trách nhiệm của tổ chức công đoàn nhằm góp phần tổ chức, thực hiện hiệu quả trong tổng thể các luật có liên quan.

Đối với chính sách mới về cơ chế đặc thù để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng BHXH, tại điểm b khoản 3 điều 41 quy định “người lao động được lựa chọn nộp số tiền chậm đóng, trốn đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất không bao gồm số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số ngày, số tiền chậm đóng”.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc đề nghị ban soạn thảo cân nhắc kỹ lưỡng hơn bởi người lao động được lựa chọn số tiền chậm đóng, trốn đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Trường hợp này người lao động có thể được xem là phải gánh trách nhiệm và việc thực hiện quy định này trong điều kiện khó khả thi.

Theo đó, thay vì giao cho người lao động, việc này nên giao cho cơ quan BHXH sẽ hiệu quả hơn và giúp người lao động có khả năng thực hiện quyền của mình cũng như thụ hưởng các điều kiện đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Lam Thanh