Ủy ban châu Âu (EC) cho biết, khi bắt đầu điều tra nghi vấn các hãng xe Trung Quốc phá giá thị trường, họ đã thu thập đủ bằng chứng chỉ ra xe điện Trung Quốc nhập vào lục địa già tăng mạnh 14% nhờ trợ cấp vào tháng 10 năm ngoái. Nhiều mặt hàng nhập khẩu đã nhận được trợ cấp của chính phủ dưới hình thức giãn thuế, hoặc trợ cấp tiền trực tiếp.

Theo công ty nghiên cứu độc lập Rhodium Group, thuế suất phải lên đến 40 - 50% thì mới có tác động đáng kể và đủ sức làm "chùn bước" các công ty Trung Quốc. Tuy nhiên, EU cần tuân thủ quy tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) nên thuế suất có thể chỉ khoảng 15 - 30%. Đơn vị này cũng xác định kim ngạch nhập khẩu xe điện Trung Quốc vào EU tăng vọt từ 1,6 tỉ USD năm 2020 lên 11,5 tỉ USD năm 2023, chiếm 37% tổng lượng xe điện nhập khẩu trong khối.

Các hãng xe Đức (phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc) phản đối kế hoạch áp thuế vì lo ngại quốc gia châu Á sẽ trả đũa. Giám đốc điều hành BMW Oliver Zipse nhận xét đây là hành động “tự bắn vào chân mình”.

BMW nhập khẩu xe điện Mini EV và iX3 do Trung Quốc sản xuất vào châu Âu và phụ thuộc vào doanh thu từ hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là thị trường lớn nhất của BMW, chiếm gần 1/3 tổng doanh số quý 1 năm 2024. Theo giám đốc Zipse: “Chúng tôi không nghĩ ngành ô tô cần được bảo vệ. Hoạt động quy mô toàn cầu mang lại cho các hãng xe lợi thế lớn. Áp thuế nhập khẩu sẽ đe dọa lợi thế này”.

Phát biểu tại triển lãm Car Summit tháng 5, Giám đốc điều hành Volkswagen Thomas Schäfer cảnh báo: “Luôn có hình thức trả đũa nào đó”.

Dư thừa năng suất

Giám đốc Zipse không nghĩ rằng tình trạng dư thừa năng suất ở Trung Quốc là nguyên nhân của vấn đề. Ông phân tích: “Hơn một nửa số xe Trung Quốc bán tại châu Âu là từ đơn vị không phải công ty Trung Quốc. Về cơ quan thuế quan là biện pháp bảo vệ gây hại cho chính chúng ta. Thị phần ở Đức và châu Âu của các hãng xe Trung Quốc chưa đến 1%. Châu Âu không tràn ngập xe hay sản phẩm khác từ Trung Quốc”.

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ô tô (CAR) Beatrix C.Keim có cùng quan điểm: “Thị trường ô tô Trung Quốc chưa bão hòa và hiện tại quá trình chuyển đổi sang phương tiện dùng năng lượng mới (NEV) đang diễn ra, vì vậy năng suất sẽ dịch chuyển từ ô tô động cơ đốt trong sang NEV”. Bà còn chỉ ra chính phủ Trung Quốc cũng đang hạn chế cấp giấy phép xuất khẩu, siết chặt ngành xe điện khiến nhiều công ty khởi nghiệp biến mất.

Nguy cơ trả đũa

Nguy cơ đã hiển hiện ngay trong tuần trước. Thương hội Trung Quốc tại EU đăng lên mạng xã hội X một văn bản cảnh báo chính phủ nước này có thể áp thuế suất 25% với ô tô nhập khẩu động cơ lớn. Thuế suất dự kiến tác động đến hai hãng chuyên xuất SUV và sedan hạng sang là BMW cùng Mercedes-Benz.

Giám đốc Keim lại cho rằng Trung Quốc chưa chắc nhắm vào ô tô châu Âu mà sẽ chọn "đáp trả" ở lĩnh vực linh kiện xe hay lĩnh vực nhạy cảm khác (chẳng hạn như máy móc).

Cẩm Bình