Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đã có cuộc họp về chính sách quản lý thị trường vàng và bàn sửa đổi Nghị định số 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Nhiều ý kiến cho rằng NHNN cần làm rõ thêm một số khái niệm như thế nào là vàng hóa, vàng trang sức mỹ nghệ, vàng miếng hay NHNN có còn độc quyền nữa hay không? Nếu chống vàng hóa có khuyến khích người dân đầu tư vào vàng không...

Cần đánh thuế giao dịch vàng

Nói về giải pháp khắc phục những dấu hiệu bất ổn trong thị trường vàng hiện nay, PGS-TS Nguyễn Thị Mùi, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, đề xuất NHNN cần sớm kiến nghị Bộ Tài chính xây dựng các chính sách thuế đối với vàng. Việc áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng trong nước sẽ góp phần giảm bớt nhu cầu vàng của một số bộ phận nhà đầu tư và thị trường, đặc biệt đối với những đối tượng mua vàng với mục đích đầu cơ, tích trữ, thao túng giá vàng; giải pháp trên có thể ảnh hưởng tâm lý của người tiêu dùng, khiến họ chuyển sang các kênh đầu tư khác, từ đó giúp kiểm soát giá vàng.

Bên cạnh đó, việc áp dụng thuế sẽ đảm bảo công bằng trong hoạt động kinh doanh vàng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. Hiện nay, các lĩnh vực chứng khoán, bất động sản... cũng đang áp dụng thuế thu nhập cá nhân, do đó mua bán vàng cũng nên áp dụng chính sách thuế phù hợp.

GS-TS Hoàng Văn Cường, đại biểu quốc hội, Phó hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế Quốc dân, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, cho rằng giữa việc nhập khẩu vàng vào làm vàng nguyên liệu cho việc chế biến trang sức và nhập khẩu vào làm vàng miếng trao đổi thì hai mục tiêu này khác nhau, nhưng dù thế nào thì cũng phải thu thuế.

Còn theo chuyên gia kinh tế - TS Lê Xuân Nghĩa, công cụ hữu hiệu nhất là thuế, nếu không khuyến khích thì thuế cao, còn không thì giảm xuống. Việc chống buôn lậu đôi khi dùng các biện pháp hành chính không hiệu quả bằng thuế.

TS Trương Văn Phước, thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cũng cho rằng, việc hạn chế vàng cũng là cần thiết, đáp ứng có giới hạn, đáp ứng quyền tự do tiếp cận vàng nhưng cũng cần phải tôn trọng quyền tự do tiếp cận các mặt hàng thiết yếu trong nền kinh tế. Thuế là một công cụ điều tiết của bất cứ Nhà nước nào.

"Dĩ nhiên cũng có nhiều quan điểm trong bối cảnh người dân đổ xô đi mua vàng, đầu cơ, tích trữ như thế. Đến một lúc nào đó, tôi nghĩ rằng Nhà nước cũng có thể sử dụng thuế để điều tiết, không chỉ là điều tiết thu nhập mà còn điều tiết hành vi của người tiêu dùng", ông Phước nói.

Chia sẻ về kinh nghiệm với thị trường vàng, chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng về vấn đề vàng hóa, trong 10 năm vừa qua, NHNN và Chính phủ thành công trong việc chống vàng hóa ở một mức độ nào đó. Người dân hiện nay không còn dùng vàng như đơn vị để thanh toán. Các ngân hàng không huy động vàng, không cho vay vàng.

Ông Hiếu lấy dẫn chứng tại mô hình của Mỹ: vừa bán vàng vật chất và vàng trang sức cũng như có sản phẩm chứng khoán vàng. "Người Mỹ đầu tư vào chứng khoán vàng, họ không mua vàng, họ mua đồng coin. Ở Mỹ rất sợ mang vàng về nhà bị cướp nên họ không bao giờ giữ vàng ở nhà và họ phải mua bảo hiểm vàng", TS Hiếu nói.

Còn TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, để quản lý thị trường vàng phải có những giải pháp căn cơ, quan tâm đầy đủ đến xây dựng biện pháp quản lý vàng, phải học tập kinh nghiệm các nước, quản lý bằng thuế là quan trọng nhất, một số nước bằng quota (hạn mức) hoặc chống độc quyền hạn chế cạnh tranh, gian lận thương mại....

Mua vàng để đầu cơ lúc này là hết sức rủi ro

Các chuyên gia cũng đưa ra những cảnh báo để người dân thận trọng khi mua vàng. NHNN bán vàng cho 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty SJC đã khiến giá vàng giảm xuống. Người dân tập trung mua vàng rất lớn.

Với góc nhìn của biến động thị trường, TS Trương Văn Phước cho rằng lúc này người dân cần hết sức thận trọng vì chỉ một động thái Ngân hàng Trung ương Trung Quốc ngưng mua vàng cho dự trữ của họ thì giá vàng mỗi đêm giảm xuống từ 80 - 100 USD, cũng như nhiều biến số kinh tế của Mỹ và châu Âu...

"Người dân cần thận trọng, dĩ nhiên tài sản là quyền của công dân, pháp luật không cấm mua bán nhưng nên thận trọng", TS Phước nhấn mạnh.

Theo vị chuyên gia này, trong hơn 12 năm qua, Nghị định 24 đã có đóng góp quan trọng cùng với các chính sách như là không cho các tổ chức tín dụng (TCTD) huy động vàng, không cho các giao dịch vàng qua các sàn... Chúng ta đã chứng kiến tập quán của người dân Việt Nam đã thay đổi nhiều. Vàng không là phương tiện trao đổi, định giá, thậm chí không còn là phương tiện cất giữ tài sản nữa.

Trong Nghị định 24, do SJC chiếm số lượng lớn, NHNN muốn việc chế biến gia công đó phải sử dụng nguồn nguyên liệu chủ động từ NHNN. Đó là hướng tiếp cận chính sách đúng trong 10 năm qua. Sắp tới, TS Phước cho rằng vấn đề giá cả nên để thị trường quyết định. Tuy nhiên, NHNN với tư cách nắm giữ dự trữ ngoại hối quốc gia, mà vàng là tài sản có nguyên liệu do thị trường quốc tế quyết định nên NHNN cần giữ lấy quyền xuất nhập khẩu vàng. Còn việc chế biến gia công nên trao lại cho doanh nghiệp hoặc TCTD có điều kiện.

"Như vậy chúng ta sẽ chứng kiến sự điều tiết của thị trường vàng theo quy luật cung cầu và giá cả chắc chắn sẽ không có sự chênh lệch như thời gian vừa qua. Dĩ nhiên đó là một cách nghĩ và góc nhìn riêng của tôi. Dần dần người dân sẽ rời xa vàng vật chất", TS Phước nói. Vị chuyên gia này cũng khuyến cáo người dân cần thận trọng, nên mua ít, nếu mua nhiều mà giá xuống nhiều thì sẽ phải gánh những khoản lỗ do chính mình tạo ra.

Đồng tình với quan điểm trên, PGS-TS Nguyễn Thị Mùi nhấn mạnh, chỉ khi đầu tư mua vàng mà giá tăng lên thì mới kiếm lời, nếu giá vàng giữ nguyên hoặc giảm đi thì giữ được 1 chỉ vàng sau 5 năm hoặc 10 năm vẫn là 1 chỉ vàng. Do đó, theo bà, người dân phải rất cân nhắc trong bối cảnh hiện nay, có rất nhiều kênh đầu tư có thể kiếm lời cho những người dân tiền ít, đó là gửi tiền tiết kiệm.

Khai thác nguồn lực vàng vào sản xuất kinh doanh

Phó thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng cho biết, NHNN đánh giá sức hấp dẫn của vàng còn rất lớn; nhu cầu dự trữ vàng trong dân lớn. Do đó, cần nghiên cứu khai thác nguồn lực vàng vào sản xuất kinh doanh. Mặt khác, tình trạng đô la hóa, vàng hóa vẫn tồn tại trong nền kinh tế, việc xử lý cần thời gian.

Phó thống đốc cho hay, NHNN sẽ tiếp tục nghiên cứu Nghị định 24, mục tiêu chống vàng hóa nền kinh tế, không để vàng hóa tác động đến điều hành chính sách tiền tệ, đến tỷ giá, ngoại hối, cán cân thanh toán; không để giá vàng chênh lệch cao so với giá thế giới; không để vàng ảnh hưởng đến chính sách kinh tế, không tác động tâm lý xã hội; nghiên cứu từng bước đưa nguồn lực vàng trong dân vào sản xuất - kinh doanh.

Phó thống đốc nhấn mạnh, việc can thiệp của NHNN vừa qua là có cơ sở pháp lý. Mục tiêu xuyên suốt của NHNN là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, để người dân chuyển vàng vào sản xuất - kinh doanh. Cách thức điều hành của NHNN cũng phải rà soát rất kỹ. Thống đốc cũng đồng tình nên sửa Nghị định 24 trong thời gian tới.

Tuyết Nhung