Đây không phải là tài sản kỹ thuật số thông thường mà là các token do các đội tuyển quốc gia hoặc CLB riêng lẻ phát hành, hứa hẹn với fan về một cách giao dịch để tương tác cùng đội bóng yêu thích của họ.

Hoạt động giao dịch của token liên quan đến các đội tuyển quốc gia đã gia tăng trước Euro 2024 (Giải vô địch bóng đá châu Âu 2024 diễn ra ở Đức từ 14.6 đến ngày 14.7) và Copa America 2024 (Giải vô địch bóng đá Nam Mỹ 2024 diễn ra từ ngày 21.6 đến 15.7).

Giá trị thị trường của tiền điện tử Chiliz đã tăng lên hơn 1,07 tỉ USD từ khoảng 687 triệu USD vào đầu năm 2024 và đang tiến gần đến mức đỉnh được nhìn thấy vào khoảng World Cup 2022 (diễn ra ở Qatar), theo dữ liệu từ CoinGecko.

Khối lượng giao dịch của các fan token cũng tăng lên trong những tháng gần đây, đạt hơn 170 triệu USD vào ngày 24.5, so với mức từ 25 triệu USD đến 57 triệu USD trong phần lớn tháng 1, theo công ty phân tích dữ liệu blockchain Kaiko. Tổng giá trị thị trường của các fan token được niêm yết khoảng 413 triệu USD, dữ liệu của CoinGecko cho thấy.

Mùa hè thể thao này có thể là một thử nghiệm quan trọng với lĩnh vực fan token vẫn còn non trẻ, thường cung cấp các đặc quyền như tham gia xổ số, nhận vé sớm, giảm giá hàng hóa hoặc cơ hội bỏ phiếu cho các quyết định nhỏ của đội bóng, chẳng hạn bài hát trong trận đấu.

Những người ủng hộ ca ngợi token như một ví dụ hiếm hoi về tiện ích tiền điện tử trong thế giới thực, còn các nhà phê bình nhấn mạnh sự căng thẳng giữa mục đích được nêu ra là tương tác với đội bóng và bản chất đầu cơ kèm rủi ro của tài sản có thể giao dịch.

Người phát ngôn Chiliz cho biết hoạt động tiếp thị của công ty nêu rõ rằng “fan token là công cụ thu hút người hâm mộ và nên được sử dụng như vậy”.

Giá fan token của đội tuyển Bồ Đào Nha đã tăng khoảng 2% trong 30 ngày qua lên 2,94 USD, trong khi fan token của Argentina nhanh chóng chạm mức cao nhất kể từ năm 2022 là 2,46 USD, dù cả hai vẫn đang được giao dịch dưới mức đỉnh đạt được vào khoảng World Cup 2022.

Jag Kooner, người đứng đầu bộ phận phái sinh tại sàn giao dịch tiền điện tử Bitfinex, cho biết: “Khối lượng giao dịch fan token đã tăng mạnh nhưng chúng tôi cho rằng nó sẽ chỉ tồn tại trong thời gian ngắn”. Ông chỉ ra sự sụt giảm trong giao dịch fan token sau World Cup 2022.

Nhiều đội bóng đá hàng đầu và các ngôi sao thể thao đã quảng cáo tài sản tiền điện tử, chẳng hạn token không thể thay thế (NFT) hoặc fan token cho những người ủng hộ trong thời kỳ bùng nổ tiền điện tử trước đó vào năm 2021, nhận sự chỉ trích từ các nhà phê bình cảnh báo rằng chúng có thể khuyến khích hoạt động đầu cơ tài chính.

Vào năm ngoái, các nhà làm luật Anh cảnh báo rằng sự gia tăng của NFT trong thể thao đang khiến fan có nguy cơ bị tổn hại về tài chính và có khả năng gây tổn hại đến danh tiếng CLB. Trong khi đó, Hiệp hội những người ủng hộ bóng đá của Anh và xứ Wales đã bác bỏ quan hệ đối tác với fan token vì lý do “cố gắng kiếm tiền từ những vấn đề tầm thường” hoặc “chèn các rào cản tài chính vào sự tham gia của những fan thực sự”.

Tham gia và đầu cơ

Adam McCarthy, nhà phân tích nghiên cứu tại Kaiko, lưu ý những thay đổi về khối lượng giao dịch và giá token không phải lúc nào cũng tương ứng với thành tích của đội bóng.

Ông nói thêm: “Tôi không thấy bằng chứng cho thấy chủ sở hữu được hưởng lợi từ việc nắm giữ token này như một hình thức đặt cược vào thành công của các đội bóng tương ứng”.

Một nghiên cứu phân tích giao dịch fan token xung quanh các sự kiện thể thao lớn, cho thấy nó phù hợp với mô hình "mua theo tin đồn, bán theo tin tức" thường thấy trong tài chính truyền thống. Khối lượng giao dịch và lợi nhuận thường tăng trước các giải đấu lớn, sau đó giảm khi bắt đầu các trận đấu quan trọng.

Một nghiên cứu khác cho thấy fan mua token thường tận dụng những lợi ích được cung cấp thông qua việc bỏ phiếu cho các quyết định liên quan đến CLB.

Lennart Ante, người đã thực hiện cả hai nghiên cứu nêu trên và là Giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận Blockchain Research Lab, nói: “Khi fan có cơ hội tác động đến các quyết định của CLB, họ sẽ tham gia một cách thực chất”.

“Bản chất kép của fan token vừa là công cụ tương tác vừa là tài sản đầu cơ tạo ra sự đối lập. Tương lai của fan token có thể phụ thuộc vào cách phân phối giữa người dùng tập trung vào tương tác và những người đầu cơ tiến triển như thế nào”, Lennart Ante nói thêm.

Tăng trưởng chậm ngay cả khi fan token xuất hiện ngày càng nhiều

Sự tăng trưởng của các token liên kết với các CLB, thay vì đội tuyển quốc gia, vẫn còn chậm.

Số lượng fan token đã tăng lên những năm gần đây do việc ra mắt token trên các blockchain như Solana trở nên dễ dàng hơn, theo chuyên gia Jag Kooner của Bitfinex. Chiliz cho biết đã tung ra 4 fan token mới trong 12 tháng qua cho các CLB, gồm cả Tottenham Hotspur và Benfica.

PSG, gã khổng lồ bóng đá Pháp có token riêng, tuyên bố vào đầu năm nay rằng sẽ trở thành nhà xác thực mạng cho blockchain Chiliz Chain, nghĩa là họ sẽ quản lý và bảo mật một phần blockchain này.

Watford FC (CLB thuộc giải Championship ở Anh) gần đây đã chào bán 10% cổ phần CLB cho các nhà đầu tư và fan thông qua token vốn cổ phần kỹ thuật số. Ngoài cổ phần, các đặc quyền khác gồm bữa tối với các thành viên trong CLB và chuyến tham quan sân tập riêng, tùy thuộc vào mức đầu tư.

Sơn Vân